Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ, ΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ. ΠΑΡΕΜΒΑΛΛΕΤΑΙ Ο ΜΑΡΞ.
ΑΛΗΘΕΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΑΛΛΟ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΗΣ ΑΡΝΗΣΗΣ ΑΥΤΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΟ.
Αθήνα 28-9-2012
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΙΩΚΟΣ-ΠΛΑΠΟΥΤΑΣ
ΝΟΥΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ:Φίλτατε Αριστοτέλη ας αρχίσουμε την συνομιλία μας από τον Νου και τον Λόγο. Για τον Νου γράφεις:
ο Νούς νοεί τον εαυτόν του ως κράτιστος και η νόησή του είναι της νοήσεως νόησις. [Μετά τα Φυσικά 1074b.15–1075a.10].
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ναι,λέω τα εξής: Τα σχετικά με τον νου δημιουργούν ορισμένες απορίες.Διότι θεωρείται βέβαια ότι είναι το πιο θείο από τα φαινόμενα.
Το ερώτημα ομως για το σε ποια κατάσταση θα πρέπει να είναι για να μπορεί να έχει αυτό τον χαρακτήρα δημιουργεί ορισμένες δυσκολίες.
Διότι άν δεν νοεί τίποτα, τότε σε τι θα έγκειται το ιερό μεγαλείο του, αφού θα είναι όπως κάποιος που κοιμάται.
Αν, πάλι, νοεί, αλλά ως όργανο άλλου, τότε, δεδομένου ότι αυτό που αποτελεί την ουσία του δεν είναι η νόηση αλλά ορισμένη δύναμη, δεν θα είναι η άριστη ουσία,καθότι η αξία του έγκειται στη νόηση.
Ακόμα, είτε η ουσία του είναι νους είτε νόηση, τι είναι αυτό που νοεί; Διότι ή νοεί τον εαυτό του ή κάτι άλλο, αν νοεί κάτι άλλο, τότε ή [νοεί] πάντα το ίδιο πράγμα ή κάτι διαφορετικό.
Υπάρχει, λοιπόν, κάποια διαφορά ή όχι ανάμεσα στο να νοεί το ωραίο ή οποιοδήποτε άλλο τυχαίο πράγμα;
Ή μήπως υπάρχουν μερικά πράγματα που είναι αδιανόητο να τα σκέπτεται; Προφανώς, λοιπόν, νοεί το πιο θείο και το πιο πολύτιμο πράγμα, και αυτό είναι κάτι που δεν μεταβάλλεται, διότι [από το σημείο αυτό και πέρα] η μεταβολή είναι προς το χειρότερο, και άλλωστε κάτι τέτοιο θα ήταν ήδη κίνηση.
Πρώτα απ’ όλα, λοιπόν, αν [ο νους] δεν είναι νόηση, αλλά δύναμη, είναι φυσικό να είναι γι’ αυτόν επίπονο πράγμα η συνεχής νόηση, έπειτα είναι φανερό ότι κάτι άλλο θα ήταν το πιο πολύτιμο και όχι ο νους, ήτοι το αντικείμενο της νόησης.
Διότι η διαδικασία και η ενέργεια της νόησης θα ανήκει και σε αυτόν που νοεί το χειρότερο πράγμα στον κόσμο, έτσι ώστε, αν αυτό μπορεί να το αποφεύγει κανείς (διότι και μερικά πράγματα είναι καλύτερο να μην τα βλέπουμε παρά να τα βλέπουμε), η ενέργεια της νόησης δεν θα μπορούσε να είναι το καλύτερο πράγμα.
Τον εαυτό του, άρα, νοεί, αν όντως είναι το πιο σπουδαίο πράγμα, και έτσι η νόησή του είναι νόηση της νόησης.
Απ’ ό,τι φαίνεται όμως, η επιστήμη, η αίσθηση, η γνώμη και η διάνοια δευτερευόντως μόνο αναφέρονται στον εαυτό τους. Ακόμα, αν το νοώ και το νοούμαι είναι διαφορετικά πράγματα, ως προς ποιο από τα δύο θα του ανήκει το καλό;Πράγματι, το νοούν δεν ταυτίζεται με το νοούμενο. Ή μήπως σε ορισμένες περιπτώσεις η επιστήμη είναι το πράγμα: στις παραγωγικές επιστήμες η ουσία χωρίς την ύλη και το τι ήταν να είναι, και στις θεωρητικές ο ορισμός και η νόηση;
Αφού, λοιπόν, το νοούμενο και ο νους δεν είναι διαφορετικά για όσα πράγματα δεν έχουν ύλη, τότε [ο θείος νους και το αντικείμενό του] θα ταυτίζονται.Και η νόηση θα είναι ένα με το νοούμενο.
Απομένει, βέβαια, μια απορία, δηλαδή, αν το νοούμενο είναι σύνθετο διότι [αν ήταν, η νόηση] θα μπορούσε να μεταβάλλεται σε συνάρτηση με τα διάφορα μέρη του όλου. Ή μήπως ό,τι δεν έχει ύλη είναι αδιαίρετο, όπως ακριβώς η ανθρώπινη νόηση, ή καλύτερα η νόηση των σύνθετων πραγμάτων σε ορισμένες χρονικές περιόδους (διότι δεν κατέχει το καλό την τάδε ή τη δείνα στιγμή, αλλά κατέχει το καλύτερο απ’ όλα, που είναι κάτι διαφορετικό από αυτή, σε μια ολοκληρωμένη χρονική περίοδο), και έτσι είναι στον αιώνα τον άπαντα η νόηση που νοεί τον εαυτό της;
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Πάνω σ΄αυτό το θέμα Δάσκαλε, 2500 χρόνια από την εποχή σου, έχουν γίνει δια του νου απίθανες συλλήψεις, ότι το νευρικό μας σύστημα είναι ηλεκτρικό σύστημα, ότι ο εγκέφαλος (νους) λειτουργεί με κβαντικό τρόπο, ότι τα διάφορα μέρη του εγκεφαλικού φλοιού συνεργάζονται ισότιμα και παράγουν με αγωγό τα μάτια την όραση κλ.π. Να φανταστείς ότι διατυπώνεται μια θεωρία, για την γέννηση του Σύμπαντος (άλλες θεωρίες μιλούν για πολλά σύμπαντα, για παράλληλα κ.λ.π.) η θεωρία της μεγάλης έκκρηξης ή οποία έγινε πριν από 13,7 δις έτη και ίσως ο νους του ανθρώπου είναι εξοπλισμένος με πληροφορίες 13,7 διεκατομμυρίων ετών. Και πίσω από αυτές τις θεωρίες Δάσκαλε είσαι εσύ ο δάσκαλός σου ο Πλάτωνας, ο Δημόκριτος, Ο Ηράκλειτος, ο Ζήνων ο Ελεάτης, ο Παρμενίδης, ο Πυθαγόρας…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ…
O ΛΟΓΟΣ
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Για τον Λόγο Φίλτατε, ας δούμε πρώτα τι λέει ο «σκοτεινός» Ηράκλειτος, ο οποίος απασχόλησε και απασχολεί πολλούς ερμηνευτές από τότε μέχρι σήμερα, και σένα στη ΡΗΤΟΡΙΚΗ (1407b 16). Και διαισθάνομαι ότι ούτε εσύ ένιωσες το φιλοσοφικό του βάθος, γιατί νομίζω ο Λόγος του μεγάλου Ποιητή, όπως είναι ο «χρησμικός» Ηράκλειτος, επιδέχεται πολλές ερμηνείες και μάλλον όχι κριτική για το πως γράφει:
«Τον λόγο αυτό, που είναι πάντα αληθινός, οι άνθρωποι δεν τον κατανοούν ούτε πριν τον ακούσουν αλλά ούτε και μετά. Γιατί, μολονότι όλα συμβαίνουν σύμφωνα με τον λόγο αυτό, οι άνθρωποι μοιάζουν εντελώς άπειροι όταν προσπαθούν να προσεγγίσουν πράξεις και λόγια σαν αυτά που εκθέτω εγώ ταξινομώντας τα σύμφωνα με τη φύση τους και εξηγώντας πώς έχει το καθένα. Οι κοινοί άνθρωποι ξεχνούν όσα κάνουν στον ξύπνιο τους με τον ίδιο τρόπο που ξεχνούν τα όνειρα τους».
Στις μέρες μου Φίλτατε Αριστοτέλη ο μεγάλος ποιητής Χόρχε Λουϊς Μπόρχες εγραψε εμπνεόμενος από τον Ηράκλειτο:
Είμαστε ο χρόνος. Εκείνη είμαστε η περίφημη
παραβολή του Σκοτεινού Ηράκλειτου.
Είμαστε το νερό, όχι το σκληρό διαμάντι,
αυτό που χάνεται, όχι αυτό που μένει.
Είμαστε το ποτάμι κι ο Έλληνας εκείνος
που κοιτάζεται στο ποτάμι. Η αντανάκλασή του
αλλάζει στο νερό του εναλλασσόμενου καθρέφτη
στο κρύσταλλο που αλλάζει σαν τη φωτιά.
Είμαστε το μάταιο προκαθορισμένο ποτάμι
όπως κυλά προς τη θάλασσα. Το σκέπασε η σκιά.
Όλα μάς αποχαιρετούν, όλα μακραίνουν.
Η μνήμη δεν εξαργυρώνει το νόμισμά της.
Και ασφαλώς κάτι υπάρχει που απομένει
και ασφαλώς κάτι υπάρχει που θρηνεί.
Και εσύ Φίλτατε Αριστοτέλη, γράφεις για τον «καθημερινό» Λόγο στα ΠΟΛΙΤΙΚΑ Α (1253a…),ότι η πόλη αποτελεί μια φυσική πραγματικότητα και ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ζώο πολιτικό. και ζώο κοινωνικό περισσότερο από τη μέλισσα και κάθε άλλο αγελαίο ζώο.
Διότι η φύση, δεν κάνει τίποτε άσκοπα. Και απ’ όλα τα ζώα μόνον ο άνθρωπος έχει το χάρισμα του έναρθρου λόγου. Ο άναρθρος λόγος φανερώνει το λυπηρό και το ηδονικό. Γι αυτό τον διαθέτουν και τα άλλα ζώα (αυτή είναι η δυνατότητα της φύσης τους, να έχουν δηλαδή την αίσθηση του λυπηρού και του ηδονικού και αυτά τα αισθήματα να τα δηλώνουν το ένα στο άλλο).
H ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΔΙΚΟ (ΔΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ)
Όμως ο έναρθρος λόγος υπάρχει για να εκφράζει το συμφέρον και το βλαβερό και συνακόλουθα το δίκαιο και το άδικο επίσης. Διότι αυτό είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου εν σχέσει με τα άλλα ζώα, δηλαδή αυτός μόνο να αντιλαμβάνεται τι είναι καλό και τι κακό, τι δίκαιο και τι άδικο. και τα άλλα. Και η συμμετοχή-κοινωνία σ’ αυτά θεμελιώνει την οικία και την πόλη.
Σύμφωνα με τη φυσική τάξη των πραγμάτων η πόλη είναι πιο σημαντική από την οικία και τον καθένα από μας. Διότι το όλον οπωσδήποτε υπερέχει έναντι του μέρους, καθότι, αν νεκρωθεί όλο το σώμα, τότε δεν υπάρχει (ενν. λειτουργικά) ούτε πόδι ούτε χέρι παρά μόνον κατ’ όνομα, όπως στην περίπτωση που θα μιλούσε κανείς για πέτρινο χέρι (διότι μόνο με αυτή την έννοια ένα νεκρό χέρι θα είναι χέρι).
Όλων δε των πραγμάτων η ταυτότητα καθορίζεται από το έργο που επιτελούν και τις δυνατότητες που έχουν, ώστε, εάν δεν προσδιορίζονται απ’ αυτά τα στοιχεία, δεν πρέπει να λέμε ότι είναι τα ίδια παρά μόνον κατ’ όνομα. Οτι λοιπόν η πόλη είναι μια φυσική πραγματικότητα και πιο σημαντική από το κάθε άτομο είναι φανερό.
Διότι, εάν το άτομο δεν είναι αύταρκες, όταν αποκοπεί από την πόλη, θα βρεθεί στην ίδια μοίρα που βρίσκονται τα άλλα μέρη ενσχέσει προς το όλον. Και εκείνος που δεν μπορεί να είναι μέλος μιας κοινωνίας ή λόγω της αυτάρκειας του δεν την χρειάζεται την κοινωνία, αυτός δεν είναι μέρος της πόλεως και είναι κατά συνέπεια είτε θηρίο είτε θεός.
Όλων λοιπόν των ανθρώπων η ορμή προς μία τέτοια κοινωνία ανάγεται στην ίδια τους τη φύση, και εκείνος που πρώτος συγκρότησε μια τέτοια κοινωνία είναι πρωτουργός μέγιστων αγαθών.
Διότι, όπως ο άνθρωπος, όταν πετύχει την πλήρη ηθικοπολιτική του ανάπτυξη, είναι το τελειότερο ζώο, έτσι είναι το χειρότερο απ΄όλα, όταν ζει χωρίς νόμους και σύστημα απονομής δικαιοσύνης.
Η χειρότερη μορφή αδικίας είναι βεβαίως εκείνη που διαθέτει όπλα. Και ο άνθρωπος γεννιέται έχοντας ως όπλα τις δυνατότητες του για διανοητικές και ηθικές αρετές.
Αυτά όμως μπορεί να τα χρησιμοποιήσει κατεξοχήν και για αντίθετους σκοπούς. Γι΄ αυτό ο άνθρωπος χωρίς αρετή είναι το πιο ανόσιο και άγριο ζώο και σχετικά με τις σαρκικές και γαστριμαργικές απολαύσεις το χειρότερο απ’όλα. Αντίθετα η δικαιοσύνη συνάπτεται με τους θεσμούς της πολιτικής κοινωνίας. Διότι το σύστημα απονομής δικαιοσύνης είναι η τάξη της πολιτικής κοινωνίας και η δικαιοσύνη είναι απόφανση περί του δικαίου.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Δηλαδή Φίλτατε Αριστοτέλη μπορούμε να πούμε, ότι ο άνθρωπος διατυπώνει τον Λόγο. Και ο Λόγος είναι θέωση, θείο, θεότητα, θεός. Αυτός ο ίδιος ο λόγος εκφραζόμενος, αλλά και ανέκφραστος, σαν σύλληψη και σαν δυνατότητα αυτοσυνειδησίας, δυνάμει έκφραση του όντος, είναι θεός.
Κι αφού ο Λόγος κάνει τα πάντα δυνατά ή δια του λόγου όλα είναι δυνατά, ο θεός σαν λόγος ή σαν δυνατότητα λόγου μπορεί να καταργήσει τον εαυτό του, να εκφραστεί χωρίς να εκφραστεί, έστω δια της σιωπής, αν και η σιωπή είναι λόγος. Να εκφραστεί και πριν προφθάσει να εκφραστεί να αναιρέσει την έκφραση του και να αναιρεί αδιάκοπα την αναίρεση ή την αναίρεση της αναίρεσης της έκφρασης του.
Αλλά και όσες, άπειρες φορές αρνηθεί τον εαυτό του θα τον αρνηθεί εύγλωττα δια του λόγου. Και προπαντός απείρως εύγλωττα δια της σιωπής.
Δια του λόγου δύναται τα πάντα και δεν δύναται αφού όπως ξέρεις, για να θυμηθούμε τον Πυθαγόρα, που του ασκείς οξύτατη κριτική στα έργα σου, δεν είναι κάθε τι αριθμητό και υποταγμένο στο Λόγο, δηλαδή «ρητό», αλλά υφίσταται και ένα άλογο,«άρρητο» στοιχείο που διασπά, και διαταράσσει την αρμονία!
Το να μην δύναται να δύναται ο θεός είναι το κατορθωτό ακατόρθωτο και επομένως δυνατό στο θεό. Και αφού ο άνθρωπος εκφράζει δια του λόγου τα πάντα ή τείνει να τα εκφράσει δεν μετέχει, τουλάχιστον, στη θέωση, στο θείο, (γιατί αυτό είναι η θέωση η ένωση της ανθρώπινης φύσης με το θείο), στη θεότητα, στο θεό; Και όταν μέσα στο παντοτινό χωροχρονικό συνεχές διαιωνίζεται σαν είδος, δια της πραγματώσεως των πάντων, δεν είναι δυνάμει θέωση, θείο, θεότητα, θεός;
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ:Βέβαια Φίλτατε, δια των ως άνω τίθεται το πρόβλημα αν υπάρχει Θεός, αν το Σύμπαν αυτοδημιουργήθηκε κ.λ.π. Και από την εποχή σου έως σήμερα έχουν χυθεί ποταμοί αιμάτων, έτσι ώστε να καταλήξει η ανθρωπότητα στην συνέχιση της αλληλοσφαγής και στην… κατοχύρωση της (ανοχής των αλλότριων θρησκειών=ανεξιθρησκεία)
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ…
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ Φίλτατε Αριστοτέλη, μιας και μιλάμε για αλληλοσφαγή, 2500 χρόνια μετά τη δική σου εποχή, στην Ελλάδα (και στον κόσμο όλο), και δη στην Αθήνα, κάτω από την Ακρόπολη, έχει ενσκήψει με σφοδρότητα μία από εκείνες τις αμέτρητες οικονομικο-πολιτικό-κοινωνικές κρίσεις, που από την εποχή σου (4ος αιώνας π.Χ.) έως σήμερα συνταράσσουν τον Πλανήτη, σαν να πρόκειται η Γη να εκτραπεί και να χαθεί στο Χάος.
Οι άνθρωποι κυρίως όσοι επανδρώνουν τις τρεις διακεκριμένες εξουσίες (σου): νομοθετική,δικαστική,εκτελεστική και άλλοι, κάθε κατηγορίας και επαγγέλματος, μια ελάχιστη μειοψηφία σε σχέση με τα επτά περίπου δισεκατομμύρια του πληθυσμού του Πλανήτη Γη, σα να ξέχασαν την λειτουργία του νου και τον έναρθρο λόγο, με άναρθρες κραυγές, και …κυνικά γαυγίσματα, σαν ζώα και ασφαλώς όχι σαν…θεοί, δια της χρηματιστικής, της καπηλικής, της τοκογλυφίας, της απάτης και του ψεύδους, σωρεύουν πλούτο για τον πλούτο για να εξουσιάζουν και να κυβερνούν τον άνθρωπο,που τον έχουν οδηγήσει στη δουλεία του 21ου αιώνα, η οποία είναι μάλλον χειρότερη από την δουλεία των ημερών σου, όπως την περιγράφεις στα «Πολιτικά» σου.
Λέγεται Φίλτατε Αριστοτέλη, ότι εντός της διετίας 2010-2012 έχουν αυτοκτονήσει (την αυτοκτονία εσύ την καταδικάζεις απερίφραστα στα έργα σου) στην Ελλάδα μας περίπου 2.000 άνθρωποι, άνεργοι,φτωχοί, καταθληπτικοί… γεγονός που οφείλεται σαυτή την κρίση. Αμέτρητες φορές η ανθρωπότητα, από την εποχή σου έως σήμερα βλέπει την …σωτηρία της (και) στα συγγράμματά σου. Και ως Συνομιλητής σου αρπάχτηκα από αυτά, σαν ναυαγός σε φουρτουνιασμένο Πέλαγος, για να θυμήσω στους ΄Ελληνες και αν είναι δυνατό στον κόσμο όλο ότι η ανθρωπότητα μπορεί να οδηγηθεί στην ευδαιμονία, αν βλέπει τον πλούτο όχι σαν αυτοσκοπό , αλλά σαν μέσο προς αυτή.
Αλλά ας συνεχίσουμε την συνομιλία μας κι ας πιαστούμε, στη τύχη, από την …Τύχη.
-Γράφεις στην ΡΗΤΟΡΙΚΗ Β (1390b 15) για τα αγαθά που οφείλονται στην τύχη, oτι αυτά τα αγαθά συντελούν στο να διαμορφωθεί με έναν ορισμένο τρόπο ο χαρακτήρας των ανθρώπων. Λέγοντας χαρακτήρας που προσιδιάζει στην ευγένεια καταγωγής εννοούμε ότι ο κάτοχος της επιδιώκει ακόμη περισσότερες τιμές. Γιατί όλοι οι άνθρωποι, όταν έχουν ένα αγαθό, συνηθίζουν να επιδιώκουν την αύξηση του. Με τη λέξη ευγενής γίνεται αναφορά στην αρετή της γενιάς, ενώ με τη λέξη γενναίος η αναφορά γίνεται στο ότι δεν υπάρχει στο μεταξύ εκφυλισμός από την αρχική φύση, κάτι που τις περισσότερες φορές δεν συμβαίνει στα άτομα ευγενικής καταγωγής, δεδομένου ότι οι περισσότεροι τους είναι άτομα άνευ αξίας.
Συμβαίνει, πράγματι, και στις γενιές των ανθρώπων ό,τι συμβαίνει με τη σοδειά των προϊόντων της γης: μερικές φορές, αν η γενιά είναι καλή, γεννιούνται για ένα διάστημα έξοχοι άνδρες, ύστερα όμως παρατηρείται μια οπισθοχωρητική πορεία. Οι πολύ προικισμένες οικογένειες εκφυλίζονται σε μορφές παραφροσύνης, όπως έγινε π.χ. με τα παιδιά του Αλκιβιάδη και του Διονυσίου του πρώτου. Οι μετρημένες, από την άλλη, οικογένειες καταντούν σε άνοια και σε νωθρότητα, όπως έγινε π.χ. με τα παιδιά του Κίμωνα, του Περικλή και του Σωκράτη.
Αυτά γράφεις Φίλτατε Αριστοτέλη.Και είναι σα να αναφέρεσαι στη δική μου εποχή του 2012. Εδώ να δεις, άνοια, παραφροσύνη, εκφυλισμούς και κακές, κάκιστες σοδειές πολιτικών (από τζάκια), γκόλντεν μπόϊς, «πλούσιους αναιδείς, υπερόπτες, τρυφηλούς, ξιπασμένους και αγροίκους…», χρηματιστές, τοκογλύφους, και τραπεζίτες και εκβιαστές δανειστές και πλούσιους φοροφυγάδες…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ναι,ναι…στη ΡΗΤΟΡΙΚΗ Β (1391b ,16) γράφω:
Τα επιμέρους στοιχεία του χαρακτήρα που συνοδεύουν τον πλούτο είναι ολοφάνερα στα μάτια ολονών: Οι πλούσιοι, έχοντας δεχτεί κάποιου είδους επήρεια από την κτήση του πλούτου, είναι αναιδείς και υπερόπτες: κάνουν σαν να έχουν δικά τους όλα τα αγαθά του κόσμου, θαρρείς πως ο πλούτος είναι το μέτρο για την αξία όλων των άλλων πραγμάτων. Γιαυτό και πιστεύουν ότι μπορούν με αυτόν να αγοράσουν τα πάντα.
Είναι επίσης τρυφηλοί και ξιπασμένοι ,τρυφηλοί λόγω της χλιδής τους και της επίδειξης της ευτυχίας και ευημερίας τους. Ξιπασμένοι και αγροίκοι εξαιτίας του ότι όλος ο κόσμος άλλο δεν κάνει από το να ασχολείται με ό,τι αυτοί αγαπούν και θαυμάζουν, μαζί και γιατί πιστεύουν ότι όλοι οι άλλοι θέλουν και διεκδικούν για τον εαυτό τους τα ίδια με αυτούς.
ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ, Η ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Γράφω επίσης στα ΠΟΛΙΤΙΚΑ (1257a,9…) Στην πρώτη μορφή κοινωνίας (και αυτή είναι η οικογένεια) η τέχνη ανταλλαγής αγαθών είναι άνευ αντικειμένου, αλλά έχει τη θέση της, όταν η κοινωνία είναι μεγάλη.
Διότι τα μέλη της οικογένειας είχαν τα πάντα κοινά, ενώ εκείνοι των ευρύτερων κοινωνιών που ζούσαν διασκορπισμένοι είχαν στη διάθεση τους πολλά αγαθά και ο καθένας για λογαριασμό του διαφορετικά, από τα οποία ένα μέρος έπρεπε να γίνει αντικείμενο ανταλλαγών σύμφωνα με τις ανάγκες, όπως κάνουν ακόμη και τώρα πολλοί βαρβαρικοί λαοί στις ανταλλαγές.
-ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Συγγνώμη Φίλτατε Αριστοτέλη…Σήμερα να δεις βαρβαρότητα…Οι πλούσιοι, οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές, οι τοκογλύφοι και οι κερδοσκόποι, κόβουν μισθούς και συντάξεις,επιδόματα και φάρματα και καταδικάζουν τον λαό της Ελλάδας στην ανεργία, στην φτώχεια και στον θάνατο, δι ενός μνημονίου (Νόμος 4046/2012) ,το οποίο συνταγμένο στα αγγλικά (και μεταφρασμένο στα ελληνικά) αριθμεί με τα παρατήματα 866 σελ.(ΦΕΚ, ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ, Αρ,φύλλου 28),δι΄αυτού καταλύεται η εθνική μας κυριαρχία…
Η ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ
ΑΡΙΣΤ. συνεχίζω: Δηλαδή ανταλλάσσουν αποκλειστικά και μόνο χρήσιμα αγαθά με άλλα που είναι εξίσου χρήσιμα, όπως π.χ. κρασί με σιτάρι και άλλα παρόμοια. Μια τέτοια ανταλλαγή ούτε αφύσικη είναι ούτε αποτελεί κάποιο είδος της Χρηματιστικής (γινόταν μόνο για να καλυφθούν κενά της φυσικής αυτάρκειας).Απ΄αυτήν όμως προήλθε κατά φυσική συνέπεια η Χρηματιστική.
ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ
Όταν η ανάγκη για βοήθεια από τους ξένους γινόταν όλο και μεγαλύτερη με τις εισαγωγές προϊόντων που οι άνθρωποι είχαν ανάγκη και τις εξαγωγές προϊόντων που πλεόναζαν, δημιουργήθηκε αναγκαστικά η χρήση νομισμάτων. Διότι τα πράγματα που χρειάζονταν για ικανοποίηση φυσικών αναγκών δεν ήταν εύκολο να τα μεταφέρουν. Γι αυτό συμφώνησαν να δίνουν και να παίρνουν στις συναλλαγές κάτι που να είναι καθεαυτό χρήσιμο και συγχρόνως εύχρηστο στις καθημερινές συναλλαγές της ζωής, όπως είναι π.χ. ο σίδηρος και το ασήμι ή κάτι άλλο παρόμοιο. Αρχικά προσδιορίστηκε με βάση το μέγεθος και το βάρος του και μόνον, τελικά όμως του έδωσαν ένα ιδιαίτερο εγχάρακτο γνώρισμα για να απαλλαγούν από την επιμέτρηση του βάρους . Το εγχάρακτο γνώρισμα δόθηκε ως ένδειξη της ποσότητας.
Η ΚΑΠΗΛΙΚΗ
Όταν από τις αναγκαίες ανταλλαγές δημιουργήθηκε το νόμισμα, γεννήθηκε ένα άλλο είδος της Χρηματιστικής, δηλαδή η Καπηλική που αρχικά πρέπει να είχε μια απλή μορφή, όμως σιγά-σιγά μέσα από την εμπειρία γινόταν όλο και πιο περίτεχνη με έναν πάντοτε σκοπό: Από πού και πώς πρέπει να κάνει κανείς τις ανταλλαγές για να πετύχει το μεγαλύτερο κέρδος. Γι’ αυτό και η Χρηματιστική φαίνεται να επικεντρώνει το ενδιαφέρον της προπάντων στο χρήμα και να έχει ως κύριο έργο της τη δυνατότητα γνώσης των πηγών προσπορισμού μεγάλων χρηματικών ποσών.
Διότι η Χρηματιστική είναι η τέχνη-επιστήμη δημιουργίας πλούτου και χρημάτων. Πράγματι οι άνθρωποι πολλές φορές ταυτίζουν τον πλούτο με μεγάλα ποσά χρημάτων, επειδή η Χρηματιστική και η Καπηλική με τη δημιουργία πλούτου ασχολούνται.
ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΔΕΔΟΜΕΝΟ
Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι τα χρήματα είναι ανοησία και κάτι εντελώς συμβατικό και δεν αποτελούν φυσικό δεδομένο και ότι, αν αυτοί που τα χρησιμοποιούν τα αλλάξουν (δηλ. αλλάξουν τις συμβάσεις που τα δημιούργησαν), δεν θα έχουν καμιά αξία και δεν θα είναι χρήσιμα για την προμήθεια κανενός βιοσυντηρητικού αγαθού και ότι, και αν ακόμη κάποιος έχει πολλά χρήματα, πολλές φορές δεν θα έχει ούτε την αναγκαία τροφή.
Και βεβαίως είναι παράδοξο να είναι ο πλούτος τέτοιος που να κινδυνεύει κάποιος να πεθάνει από την πείνα, αν και τον κατέχει, όπως: σύμφωνα με το μύθο συνεβη και με τον Μίδα, όταν εξαιτίας της «άπληστης ευχής» του όλα όσα του προσφέρονταν γίνονταν χρυσάφι.
Γι’ αυτό και μερικοί δικαίως προσπαθούν να αναδείξουν τη διαφορά του πλούτου από τη Χρηματιστική.
Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ
Διότι άλλο πράγμα είναι η Χρηματιστική και άλλο ο φυσικός πλούτος. Και αυτή, δηλαδή η Χρηματιστική, είναι μέρος της τέχνης-επιστήμης διοίκησης της οικίας, ενώ η Καπηλική προσπορίζει χρήματα, όχι βέβαια με κάθε τρόπο αλλά μόνο με την ανταλλαγή πραγμάτων.
Και φαίνεται ότι έχει να κάνει με χρήματα και τα χρήματα είναι στοιχείο και όριο της ανταλλαγής. Και είναι ο πλούτος που προέρχεται απ αυτήν τη Χρηματιστική, δηλαδή την Καπηλική, απεριόριστος. Όπως δηλαδή η ιατρική δεν έχει όρια στην επιδίωξη της υγείας και κάθε τέχνη επιδιώκει τον σκοπό της χωρίς περιορισμούς (διότι οι τέχνες αυτό θέλουν να πετύχουν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό), τα μέσα όμως για την επίτευξη του σκοπού δεν είναι απεριόριστα (διότι για όλες ο σκοπός θέτει και τα όρια), έτσι και για τη Χρηματιστική δεν υπάρχει όριο ως προς τον σκοπό της, αλλά σκοπός της είναι αυτός ο πλούτος και η απόκτηση χρημάτων.
Για την Οικονομική που διαφέρει από την τέχνη-επιστήμη της Χρηματιστικής υπάρχει όριο. Διότι αποστολή της Οικονομικής δεν είναι ο απεριόριστος πλούτος.
Γι’ αυτό από μια άποψη φαίνεται αναγκαίο να υπάρχει όριο σε κάθε μορφή πλούτου. Στην πράξη όμως βλέπουμε να συμβαίνει το αντίθετο. Διότι όλοι όσοι ασχολούνται με το εμπόριο προσπαθούν να αυξήσουν τα χρήματα τους όσο γίνεται περισσότερο. Και η αιτία είναι η συγγένεια των δύο αυτών τεχνών.
Διότι παρόλο που και οι δύο μορφές της Χρηματιστικής έχουν το ίδιο αντικείμενο (ενν. η απόκτηση πλούτου) διαφέρει ο τρόπος που χρησιμοποιεί η κάθεμιά τους ως προς τη διαχείριση του. Πρόκειται δηλαδή για τη χρήση της ίδιας περιουσίας αλλά με διαφορετικό τρόπο. Σκοπός της μιας είναι η αύξηση (ενν. της περιουσίας), ενώ της άλλης είναι διαφορετικός. Γι’ αυτό μερικοί πιστεύουν ότι αυτός ο σκοπός είναι το έργο της Οικονομικής και επιμένουν στην άποψη ότι ή πρέπει να διατηρούν τα χρήματα τους ανέπαφα ή να τα αυξάνουν συνεχώς.
Και η αιτία αυτής της άποψης είναι η έγνοια τους απλώς και μόνο για την επιβίωση και όχι για την καλή ζωή.
Και επειδή η λαχτάρα της ζωής είναι απεριόριστη, επιθυμούν να είναι απεριόριστα και τα μέσα που συμβάλλουν στην ικανοποίηση της. Αλλά και όσοι επιδιώκουν την καλή ζωή αναζητούν ό,τι παρέχει σωματικές απολαύσεις με αποτέλεσμα, επειδή και αυτό φαίνεται να συνάπτεται με την περιουσία, όλη τους η φροντίδα περιστρέφεται γύρω από την απόκτηση χρημάτων. Αυτό προκάλεσε και τη δημιουργία του άλλου είδους της Χρηματιστικής.
Η ΚΑΠΗΛΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΦΥΣΗ
Και επειδή η απόλαυση έγκειται στην υπερβολή, οι άνθρωποι αναζητούν την τέχνη που εξασφαλίζει την υπερβολή της απόλαυσης. Και, αν δεν μπορούν να την εξασφαλίσουν με την Χρηματιστική, προσπαθούν να την εξασφαλίσουν με άλλον τρόπο, χρησιμοποιώντας κάθε δεξιότητα αλλά κατά τρόπο ενάντιο στη φύση. Διότι έργο της ανδρείας δεν είναι να αποφέρει χρήματα αλλά να εμπνεύσει θάρρος, ούτε έργο της Στρατηγικής και της Ιατρικής είναι τα χρήματα αλλά της πρώτης η νίκη και της δεύτερης η υγεία.
Εκείνοι όμως όλες αυτές τις δεξιότητες και αρετές τις κάνουν μέσα απόκτησης χρημάτων, ωσάν να είναι αυτός ο μοναδικός σκοπός, προς τον οποίον πρέπει να κατευθύνονται τα πάντα.
Μιλήσαμε λοιπόν για τη Χρηματιστική που ασχολείται με την απόκτηση των μη αναγκαίων και είπαμε ποια είναι η ταυτότητα της και για ποιον λόγο τη χρειαζόμαστε.
Μιλήσαμε ακόμη και για την άλλη μορφή της Χρηματιστικής που ασχολείται με τα αναγκαία και είπαμε ότι διαφέρει από εκείνη και ότι αυτή είναι φυσικά μια μορφή της οικονομικής τέχνης και έχει τη φροντίδα της διατροφής και οι στόχοι της δεν είναι απεριόριστοι, όπως εκείνης, αλλά έχουν όρια.
10. Φανερή είναι τώρα η λύση του αρχικού προβλήματος, αν δηλαδή η Χρηματιστική είναι έργο που επιτελείται από τον οικοδεσπότη και τον πολιτικό ή όχι. Πάντως τα αγαθά πρέπει ήδη να υπάρχουν (όπως ακριβώς τους ανθρώπους δεν τους δημιουργεί η πολιτική αλλά τους χρησιμοποιεί, αφού τους βρει έτοιμους από τη φύση, έτσι και η φύση πρέπει να προσφέρει τις προϋποθέσεις, δηλαδή τη γη, τη θάλασσα ή ό,τι άλλο για τη διασφάλιση της τροφής) και κατόπιν πρέπει ο οικοδεσπότης αυτά να τα διαθέσει κατά τον προσήκοντα τρόπο.
Διότι έργο π.χ. της Υφαντουργίας δεν είναι να κατασκευάσει το μαλλί αλλά να το χρησιμοποιήσει και να κρίνει ποιο είναι καλό και χρήσιμο και ποιο είναι κακής ποιότητας και ακατάλληλο. Θα μπορούσε βεβαίως κανείς να ρωτήσει γιατί η Χρηματιστική είναι μέρος της Οικονομικής, ενώ η Ιατρική δεν είναι, αν και τα μέλη της οικογένειας πρέπει να είναι υγιή, όπως ακριβώς πρέπει να μπορούν να ζήσουν ή να κάνουν οτιδήποτε άλλο είναι αναγκαίο.
Επειδή όμως από μια άποψη είναι έργο του οικοδεσπότη και του άρχοντα να φροντίζουν και για την υγεία, ενώ από μια άλλη άποψη δεν είναι δικό τους έργο αλλά κυρίως του ιατρού, έτσι και σχετικά με τα αγαθά από μια άποψη πρέπει να φροντίζει γι’ αυτά ο οικοδεσπότης, ενώ από μια άλλη άποψη δεν είναι δικό του έργο, αλλά πρέπει να φροντίζει μια βοηθητική στο έργο του οικονομική τέχνη.
Προπαντός όμως πρέπει, όπως ελέχθη και προηγουμένως, κάποια αγαθά να υπάρχουν ως φυσικά εφόδια. Διότι είναι έργο της φύσης να φροντίζει για την τροφή των όντων (ενν. τα νεογνά) που έρχονται στον κόσμο. Διότι για κάθε νεογνό τροφή είναι αυτό που απομένει από το υλικό από το οποίο γεννιέται. Γι΄ αυτό η φυσική μορφή της Χρηματιστικής είναι για όλους αυτή που έχει να κάνει με τους καρπούς και τα ζώα.
Αυτή η Χρηματιστική έχει, όπως είπαμε, δύο μορφές η μία είναι η Καπηλική και η άλλη η Οικονομική. Και η μεν δεύτερη είναι αναγκαία και αξιέπαινη, ενώ η πρώτη, η τέχνη της ανταλλακτικής, δικαίως επικρίνεται (διότι δεν ανάγεται στη φύση αλλά στις συναλλαγές των ανθρώπων).
ΓΙΑΤΙ ΜΙΣΕΙΤΑΙ Η ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Γράφω εν συνεχεία: Πάρα πολύ εύλογα λοιπόν μισείται η τοκογλυφία, επειδή η περιουσία προέρχεται από το ίδιο το χρήμα και όχι από τη χρήση του, για την οποία και δημιουργήθηκε.
Διότι το χρήμα δημιουργήθηκε ως ένα μέσο για τις συναλλαγές, ενώ ο τόκος αυξάνει το ίδιο το χρήμα. (Γι΄ αυτό και πήρε αυτό το όνομα. Γιατί τα γεννήματα είναι ίδια με τους γεννήτορες τους και ο τόκος είναι χρήμα από χρήμα). Είναι λοιπόν αυτός ο τρόπος απόκτησης χρημάτων ο κατεξοχήν αφύσικος.
11. Αφού προσδιορίσαμε επαρκώς τα ζητήματα μας ως προς τη θεωρητική τους πλευρά, πρέπει τώρα να τα εξετάσουμε ως προς την πρακτική τους πλευρά. Όλα τα ζητήματα αυτού του είδους επιδέχονται δύο τρόπους θεώρησης, την ελεύθερη θεωρητική αφενός και την εμπειρική αφετέρου, η οποία συνάπτεται με αναγκαίες συνθήκες. Τα μέρη της Χρηματιστικής που είναι από πρακτική άποψη χρήσιμα είναι τα εξής:
ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗΣ
Σχετικά με τα κτήματα πρέπει κανείς με βάση την εμπειρία του να γνωρίζει ποια είναι τα πιο προσοδοφόρα, ποιος τόπος είναι ο πιο πρόσφορος, ποια είναι η καλύτερη μέθοδος, ποια είναι πιο προσοδοφόρα περιουσία, αυτή των αλόγων, των βοδιών, των προβάτων, ή άλλων ζώων (διότι πρέπει να έχει κανείς την πείρα για να μπορεί να γνωρίζει ποια απ’ όλα αυτά συμφέρουν περισσότερο, σε ποιο τόπο αποδίδει περισσότερο το κάθε είδος ζώου, διότι η απόδοση του κάθε είδους ζώου εξαρτάται και από τον τόπο).
Έπειτα πρέπει κανείς να είναι έμπειρος σχετικά με τη γεωργία, που διακρίνεται αφενός στην καλλιέργεια της γυμνής γης και αφετέρου της δεντροφυτεμένης, σχετικά με τη μελισσοκομία και τα άλλα ζώα, τα ψάρια και τα πτηνά, καθόσον είναι χρήσιμα στον άνθρωπο.
Αυτά είναι λοιπόν τα μέρη της κατεξοχήν και πρωταρχικής Χρηματιστικής, της δε ανταλλακτικής Χρηματιστικής το μεγαλύτερο μέρος είναι το εμπόριο (και διακρίνεται αυτό το μέρος σε τρία μέρη: το θαλάσσιο, το χερσαίο και το μεταπρατικό. Διαφέρουν δε αυτά μεταξύ τους κατά το ότι άλλα είναι ασφαλέστερα και άλλα επικερδέστερα).Το δεύτερο μέρος είναι ο τοκισμός και το τρίτο η έμμισθη εργασία (αυτής ένα μέρος είναι η εργασία των χειρωνακτών -τεχνιτών και ένα άλλο των ανειδίκευτων εργατών, οι οποίοι είναι χρήσιμοι μόνον εξαιτίας των σωματικών τους ικανοτήτων).
Το τρίτο μέρος της Χρηματιστικής είναι κάτι ενδιάμεσο ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη μορφή της (διότι έχει στοιχεία τόσο της φυσικής Χρηματιστικής όσο και της ανταλλακτικής) και έχει να κάνει με προϊόντα που προέρχονται κατευθείαν από τη γη ή από υλικά της γης που χωρίς να είναι καρποί είναι ωστόσο χρήσιμα, όπως είναι π,χ. η Υλοτομία και κάθε μορφή Μεταλλευτικής. Αυτή πάλι περιλαμβάνει πολλά είδη, διότι είναι πολλά τα είδη μεταλλευμάτων που εξάγονται από τη γη.
Για το καθένα απ’ αυτά τα θέματα μιλήσαμε εδώ μόνο γενικά, η λεπτομερής όμως αναφορά σ’ αυτά είναι βεβαίως χρήσιμη για πρακτικούς σκοπούς, αλλά το να ασχολείται κανείς συνεχώς μ’ αυτά είναι ανιαρό. Τα πιο τεχνικά επαγγέλματα είναι εκείνα που εξαρτώνται ελάχιστα από την τύχη, ενώ τα πιο βαριά είναι τα πιο βλαβερά για την υγεία του σώματος, κατεξοχήν δουλικά είναι όσα χρησιμοποιούν πάρα πολύ το σώμα και τέλος τα πιο ταπεινά είναι εκείνα που απαιτούν τις πιο μικρές ικανότητες.
ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Στο σημείο αυτό Φίλτατε πρέπει να επισημάνουμε ότι συνομιλήσαμε για τον Νου,τον έναρθρο λόγο, τον πλούτο, τον χαρακήρα των πλουσίων, το νόμισμα, την χρηματιστική, την καπηλική κ.λ.π. εντός των πλαισίων μιάς κοινωνίας, ενός ιδανικού ή μη ιδανικού ή οποιουδήποτε άλλου πολιτεύματος, όπως προκύπτει από τα ΠΟΛΙΤΙΚΑ σου.
Σκόπιμο θα ήταν να συνεχίσουμε με τις αιτίες των επαναστάσεων, των στάσεων και των μετατοβολών των πολιτευμάτων. ΄Ετσι θα γίνει καλύτερα αντιληπτό πως ορίζεις το πολίτευμα, ή τα πολιτεύματα, που είναι και το θέμα του ΙΙΙ ΒΙΒΛΙΟΥ των ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ σου, απ΄όπου μπορούμε να συγκρατήσουμε, ότι:
«Το πολίτευμα μιας πόλης ορίζεται ως σύστημα με το οποίο μια πόλη οργανώνει και τις άλλες εξουσίες και μάλιστα την ανώτατη εξουσία.Διότι παντού σε κάθε πόλη το σύστημα εξουσίας είναι κυρίαρχο στοιχείο της και η πολιτεία είναι σύστημα εξουσίας (πολίτευμα)»(1278b 10)…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Στο V Βιβλίο των ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ μου (1302a… ) γράφω : Επειδή ερευνούμε που οφείλονται οι επαναστάσεις και οι μεταβολές στα πολιτεύματα, χρειάζεται πρώτα πρώτα να εντοπίσουμε oπωσδήποτε τις αφορμές και τις αιτίες τους. Αυτές γενικά είναι τρεις στον αριθμό, τις οποίες καλό είναι να τις προσδιορίσουμε πρώτα διαγραμματικά.
Οφείλουμε δηλαδή να εξακριβώσουμε ποια κατάσταση των πολιτών οδηγεί σε επανάσταση, ποιες επιδιώξεις έχουν οι επαναστάτες και τρίτο με ποιες αφορμές ξεσπούν οι πολιτικές ταραχές και οι επαναστάσεις μεταξύ των πολιτών.
Ήδη στην κύρια αιτία, μιλώντας γενικά, για την οποία οι πολίτες επιθυμούν τη μεταβολή του πολιτεύματος, έχουμε ήδη αναφερθεί.
ΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ
Εκείνοι, δηλαδή, που επιθυμούν ισότητα επαναστατούν, αν νομίζουν ότι βρίσκονται σε κατώτερη μοίρα. Ενώ είναι ίσοι με εκείνους που βρίσκονται σε ανώτερη μοίρα.
Αλλά κι εκείνοι που επιθυμούν την ανισότητα και την υπεροχή επαναστατούν επίσης, αν σχηματίσουν την εντύπωση ότι, αν και άνισοι, δεν βρίσκονται σε ανώτερη μοίρα αλλά σε ίση ή κατώτερη σε σχέση με τους άλλους (αυτά είναι δυνατόν να τα επιθυμούν δίκαια αλλά και άδικα), γιατί επαναστατούν όσοι έχουν λιγότερα δικαιώματα για να γίνουν ίσοι και όσοι είναι ίσοι για να γίνουν ισχυρότεροι από τους άλλους. Εκτέθηκε επομένως σε ποια κατάσταση βρισκόμενοι οι πολίτες επαναστατούν.
ΚΕΡΔΟΣ ΚΑΙ ΑΞΙΩΜΑΤΑ
Οι επιδιώξεις των επαναστάσεών τους είναι το κέρδος και τα αξιώματα και τα αντίθετα τους, δηλαδή επαναστατούν στις πόλεις στην προσπάθεια τους να αποφύγουν τις πολιτικές ταπεινώσεις και τα χρηματικά πρόστιμα γι’ αυτούς τους ίδιους ή για τους φίλους τους.
Περίπου εφτά στον αριθμό κατά τη γνώμη μερικών, γι’ άλλους περισσότερες, είναι οι αιτίες και οι αφορμές των επαναστατικών κινημάτων οι οποίες διαμορφώνουν τη διάθεση των πολιτών, όπως αναφέρθηκε, και τις επιδιώξεις που ήδη παρουσιάστηκαν.
Δύο αιτίες είναι οι ίδιες με εκείνες που επισημάναμε, αλλά δεν επιδιώκουν τους ίδιους στόχους. Γιατί οξύνονται οι σχέσεις μεταξύ των πολιτών με σκοπό το κέρδος και τα πολιτικά αξιώματα, όχι όμως με σκοπό να τα αποκτήσουν για τον εαυτό τους, περίπτωση που αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά επειδή βλέπουν ότι άλλοι δίκαια και άλλοι άδικα έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους ίδιους.
AΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, συνεχίζω (1302b…): Επιπλέον επαναστατούν από αλαζονεία, φόβο, υπεροχή, περιφρόνηση και για αύξηση των δικαιωμάτων τους σε βάρος της αναλογικής ισότητας.
Ακόμη, από άλλη άποψη επαναστατούν για γρήγορη αναρρίχηση στα αξιώματα, από αδιαφορία, μικροπρέπεια και ανομοιογένεια.
Από αυτά η αλαζονεία και το κέρδος είναι σχεδόν φανερό ποια επιρροή ασκούν και πώς αποτελούν αιτίες επαναστάσεων γιατί, όταν οι φορείς εξουσίας έχουν αλαζονεία και μεγαλύτερη ισχύ, προκαλούνται επαναστάσεις και μεταξύ των πολιτών κι εναντίον των πολιτευμάτων που παρέχουν τη δυνατότητα τέτοιας εξουσίας.
Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ…
Η πλεονεξία τους ακόμη τρέφεται άλλοτε από τις περιουσίες ιδιωτών και άλλοτε από τη δημόσια περιουσία. Παράλληλα είναι φανερό επίσης ποια επιρροή ασκεί το πολιτικό αξίωμα και πώς οδηγεί στην επανάσταση, καθώς μάλιστα επαναστατούν, τόσο όταν αυτοί οι ίδιοι στερούνται αξιώματα, όσο και όταν βλέπουν να τα παίρνουν άλλοι.
Και αυτά γίνονται άδικα, όταν κάποιοι αναξιοκρατικά ή παίρνουν αξιώματα ή τα στερούνται, ενώ συμβαίνουν δίκαια, όταν αξιοκρατικά τα παίρνουν ή τα στερούνται.
Ακόμη επαναστατούν εξαιτίας της υπεροχής που αποκτήθηκε, όταν δηλαδή ένας ή περισσότεροι αποκτούν δύναμη μεγαλύτερη από τη δύναμη της πόλης και γίνονται ισχυρότεροι από το πολίτευμα.
Έτσι συνήθως γεννιούνται οι μοναρχίες και οι δυναστείες. Γι’ αυτό το λόγο σε μερικά μέρη, όπως στο Άργος και στην Αθήνα, συνηθίζουν τον οστρακισμό, παρόλο που είναι ωφελιμότερο να προβλέπεται πώς να μην αποκτήσουν κάποιοι τόσο μεγάλη δύναμη, παρά να γίνεται προσπάθεια για την εκ των υστέρων αντιμετώπιση του προβλήματος, αφού πρώτα επιτράπηκε η εμφάνιση του.
Επιπλέον επαναστατούν εξαιτίας φόβου, οι ήδη άδικοι, επειδή φοβούνται μήπως τιμωρηθούν, και οι μελλοντικά αδικημένοι, επειδή θέλουν να προλάβουν την αδικία σε βάρος τους, όπως για παράδειγμα στη Ρόδο οι επιφανείς πολίτες συνασπίστηκαν εναντίον του λαού για να αποφύγουν τις δίκες που εκκρεμούσαν σε βάρος τους.
Και από περιφρόνηση γίνονται επαναστάσεις κι επιθέσεις, Στην περίπτωση των ολιγαρχιών, όταν είναι περισσότεροι εκείνοι που δεν μετέχουν στην άσκηση της εξουσίας (καθώς θεωρούν τον εαυτό τους ισχυρότερους), και στην περίπτωση των δημοκρατιών, όταν οι εύποροι απορρίπτουν την αταξία και την αναρχία.
Για παράδειγμα και στη Θήβα μετά τη μάχη στα Οινόφυτα ανατράπηκε η δημοκρατία, επειδή οι δημοκρατικοί δεν ασκούσαν σωστά την εξουσία, και στα Μέγαρα το ίδιο, γιατί οι δημοκρατικοί νικήθηκαν εξαιτίας της αταξίας και της αναρχίας τους, και η δημοκρατία στις Συρακούσες πριν από την τυραννίδα του Γέλωνα και το ίδιο και στη Ρόδο ο λαός πριν από την επανάσταση.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Συγγνώμη Φίλτατε, δεν μπορώ να μην σε διακόψω.΄Οσα διηγείσαι, γίνονται ακριβώς τα ίδια, και στις μέρες μου. Φοβερό. Φαίνεται ότι η συνείδηση του ανθρώπου δεν άλλαξε, στο ελάχιστο, από τότε μέχρι σήμερα. Παρακάτω θα σου διηγηθώ αίτια επαναστάσεων,στάσεων και αιματηρών μεταβολών, κυρίως στην Ευρώπη, για το ψωμί και την ελευθερία…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, συνεχίζω: Όμως και η δυσανάλογη αύξηση κάποιας ομάδας προκαλεί μεταβολές των πολιτευμάτων. Όπως το σώμα, για παράδειγμα, αποτελείται από μέρη και, για να διατηρείται η συμμετρία του, χρειάζεται τα μέρη του να αυξάνονται κατ’ αναλογία, αλλιώς παραμορφώνεται, όταν δηλαδή το πόδι γίνει τέσσερις πήχεις μεγάλο, ενώ το υπόλοιπο σώμα δύο σπιθαμές. Κάποιες φορές μάλιστα μπορεί να μεταβληθεί και η μορφή του σε μορφή άλλου ζώου, όταν η δυσανάλογη αύξηση γίνεται όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά.
Έτσι και η πόλη αποτελείται από μέρη, από τα οποία κάποιο πολλές φορές αυξάνεται αδιόρατα, όπως το πλήθος των απόρων στις δημοκρατίες και στις πολιτείες. Μεταβολή ωστόσο μπορεί να συμβεί και τυχαία, όπως στον Τάραντα όπου, όταν νικήθηκαν και σκοτώθηκαν πολλοί επιφανείς πολίτες από τους Ιαπύγες, λίγο μετά τα Μηδικά, η πολιτεία άλλαξε σε δημοκρατία.
Και στο ΄Αργος αναγκάσθηκαν να αποδεχθούν ως πολίτες μερικούς περιοίκους, αφού πρώτα οι πολίτες της Εβδόμης σκοτώθηκαν από τον Κλεομένη τον Σπαρτιάτη.
Αλλά και στην Αθήνα, όταν το αθηναϊκό πεζικό νικιόταν, οι επιφανείς πολίτες λιγόστευσαν, επειδή στρατεύονταν με βάση τον κατάλογο, κάτω από το βάρος του Πελοποννησιακού πολέμου. Αυτό συμβαίνει και στα δημοκρατικά πολιτεύματα, σε μικρότερο όμως βαθμό, γιατί, όταν αυξάνονται οι εύποροι σε αριθμό ή οι περιουσίες τους, εμφανίζονται ολιγαρχίες ή δυναστείες.
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΔΟΛΟΠΛΟΚΙΩΝ…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Εξάλλου μεταβάλλονται τα πολιτεύματα και χωρίς επανάσταση αλλά εξαιτίας των δολοπλοκιών, όπως στην Ηραία (όπου, επειδή εξέλεγαν τους δολοπλόκους, έπειτα απένειμαν την εξουσία με κλήρο αντί με εκλογές).
Μεταβάλλονται και εξαιτίας αδιαφορίας, όταν αφήνονται να ανέλθουν στα ανώτατα πολιτικά αξιώματα οι αντίπαλοι του πολιτεύματος, όπως για παράδειγμα στον Ωρεόν ανατράπηκε η ολιγαρχία, όταν ο Ηρακλεόδωρος έγινε ένας από τους άρχοντες και μετέβαλε το πολίτευμα από ολιγαρχία σε πολιτεία και δημοκρατία μάλλον.
Ακόμη τα πολιτεύματα μεταβάλλονται από το παραμικρό. Εννοώ με το «παραμικρό» ότι πολλές φορές ανεπαίσθητα γίνονται μεγάλες μεταβολές των καθιερωμένων, όταν παραβλέπονται μικρές παραβάσεις, όπως στην Αμβρακία το απαιτούμενο εισόδημα για την εκλογή των αρχόντων ήταν αρχικά μικρό, στο τέλος όμως εκλέγονταν άρχοντες ανεξάρτητα από εισόδημα, με τη σκέψη ότι το λίγο είναι κοντά ή μάλλον δεν διαφέρει καθόλου από το τίποτε.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Μ΄αυτό που λές Φίλτατε «μεταβολή πολιτεύματος από το παραμικρό», θεωρείσαι στις μέρες μου κατά κάποιο τρόπο «εισηγητής» της θεωρίας του Χάους, άλλωστε το Χάος είναι… αρχαιοελληνικό. Θυμίζει τουλάχιστον τον Ησίοδο και ο Ησίοδος το Χάος,έστω κι αν είχε άλλη έννοια στην εποχή του.
Σύμφωνα λοιπόν με την θεωρία αυτή: Το χάος ορίζεται σαν την εξαιρετικά ευαίσθητη εξάρτηση της κίνησης από τις αρχικές συνθήκες. Η απρόσμενη μεταβολή στις αρχικές συνθήκες είναι το στοιχείο του χάους – της αταξίας- που εκδηλώνεται σε μια τακτική και σταθερή φυσική διαδικασία.
Δηλαδή χάος είναι η χαοτική κατάσταση που προκύπτει όταν μεταβληθούν έστω και κατ’ ελάχιστο(από το παραμικρό, σύμφωνα με τα γραπτά σου) τα αρχικά δεδομένα ενός δυναμικού συστήματος.
Αλλά στη νέα θέση που θα οδηγηθεί το σύστημα από έναν «ελκυστή», θα κατακαθίσει και θα παγιωθεί σε μια θέση που όμως πάλι η προβλεψιμότητα της θα είναι αδύνατον να εκφραστεί με νόμους αιώνιους.
Έτσι όμως η λέξη χάος εκφράζει κάτι κοινό για όλους: Την αστάθεια και την αταξία.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Η θεωρία αυτή Φίλτατε ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ, κάνει συχνά την έμφανισή της στις σύγχρονες Χρηματιστηριακές αγορές και ελάχιστοι τραπεζίτες, κερδοσκόποι,τοκογλύφοι, χρηματιστές…που έχουν την δυνατότητα να «καθοδηγούν» την αγορά και να διαμορφώνουν καταστάσεις, οδηγούν τράπεζες, επιχειρήσεις, κράτη σε κατάρρευση, πτώχευση και κατευθυνόμενη οικονομική κρίση.
Και βλέπεις σε κλάσματα του δευτερολέπτου (από το παραμικρό) να αλλάζουν χέρια εκατομμύρια και δισεκατομμύρια ευρώ ή δολλάρια κ.λ.π. Ο πλούτος δηλαδή για τον πλούτο σαν αυτοσκοπός και όχι σαν μέσο για να υπηρετεί τον άνθρωπο. ΄Οπως είναι φυσικό σε τέτοιες καταστάσεις οι θεσμοί δυσλειτουργούν και επικρατεί η διαφθορά, ο κυνισμός και η διαπλοκή ΄Ετσι ώστε ο νους να μην νοεί τον εαυτό του, και ο έναρθρος λόγος, η ηθική και η αρετή να κείνται ημιθανείς…
Η ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΑΝΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: (άλλη) αιτία που προκαλεί επαναστάσεις είναι και η φυλετική ανομοιογένεια του πληθυσμού, έως ότου επέλθει η σύγκλιση του. Γιατί, όπως δεν συγκροτείται πόλη από τυχαίο πλήθος ανθρώπων, έτσι ούτε σε τυχαίο χρόνο συμβαίνει αυτό. Γι’ αυτό και όσοι μέχρι τώρα δέχθηκαν συνοίκους ή εποίκους, οι περισσότεροι επαναστάτησαν εναντίον τους.
Για παράδειγμα, οι Αχαιοί εγκαταστάθηκαν μαζί με τους Τροιζηνίους στη Σύβαρη, έπειτα όμως, όταν έγιναν περισσότεροι οι Αχαιοί, εκδίωξαν τους Τροιζηνίους με αποτέλεσμα να πέσει συμφορά στους Συβαρίτες. Το ίδιο και στους Θούριους οι Συβαρίτες επαναστάτησαν εναντίον των συνοίκων τους (γιατί απαιτούσαν περισσότερα δικαιώματα με την ιδέα ότι η χώρα τους ανήκει κι εκτοπίστηκαν). Και στο Βυζάντιο, όταν πιάστηκαν οι έποικοι να σκευωρούν εναντίον των Βυζαντίων, εκδιώχθηκαν με πόλεμο. Οι Αντισσαίοι επίσης, αφού δέχθηκαν στην πόλη τους εξόριστους από τη Χίο, μετά τους έδιωξαν με πόλεμο.
Οι Ζαγκλαίοι μάλιστα αυτοί οι ίδιοι εκτοπίστηκαν από τους Σαμίους τους οποίους είχαν δεχθεί προηγουμένως στην πόλη τους. Και οι Απολλωνιάτες στον Εύξεινο Πόντο, αφού πρώτα κάλεσαν εποίκους, αναγκάσθηκαν μετά να εξεγερθούν εναντίον τους. Οι Συρακούσιοι πάλι μετά την κατάλυση της τυραννίας, αφού έδωσαν την ιδιότητα του πολίτη στους ξένους και στους μισθοφόρους, στη συνέχεια επαναστάτησαν εναντίον τους και τους πολέμησαν. Και οι Αμφιπολίτες οι περισσότεροι εκδιώχθηκαν από τους μετανάστες Χαλκιδείς τους οποίους ήδη είχαν δεχθεί ως εποίκους.
Το πλήθος στα ολιγαρχικά πολιτεύματα επαναστατεί, επειδή νομίζει ότι αδικείται, αφού δεν μετέχει εξίσου με τους λίγους στα αξιώματα, όπως αναφέρθηκε. Αντίθετα επιφανείς πολίτες στα δημοκρατικά πολιτεύματα επαναστατούν, γιατί μετέχουν εξίσου στα αξιώματα με τους υπόλοιπους, ενώ δεν είναι ίσοι με αυτούς.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΓΕΩΦΥΣΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ
Αλλοτε πάλι οι πόλεις επαναστατούν και για γεωφυσικούς λόγους, όταν δηλαδή η γεωφυσική υφή της χώρας δεν προσφέρεται για τη συγκρότηση μιας ενιαίας πόλης, όπως στις Κλαζομενές όπου οι κάτοικοι του Χυτού συγκρούστηκαν με τους κατοίκους του νησιού και το ίδιο οι Κολοφώνιοι και οι Νοτιείς.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Φίλτατε , αν αλλάξεις τα ονόματα τόπων, πόλεων κλπ. συμβαίνουν πανομοιότυπα τα ίδια και το 2012…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ,συνεχίζω: Και στην Αθήνα δεν είναι όλοι στον ίδιο βαθμό δημοκρατικών φρονημάτων, αλλά οι κάτοικοι του Πειραιά είναι περισσότερο δημοκρατικοί από τους κατοίκους του άστεως.
Όπως δηλαδή στους πολέμους οι διαβάσεις των ρυακιών, και των πιο μικρών ακόμη, διασπούν τις στρατιωτικές φάλαγγες, με τον ίδιο αναλογικά τρόπο και η ελάχιστη διαφορά διχάζει.
ΑΡΕΤΗ-ΜΟΧΘΗΡΙΑ, ΠΛΟΥΤΟΣ-ΦΤΩΧΕΙΑ
Ετσι η πιο μεγάλη ίσως διάσταση είναι ανάμεσα στην αρετή και τη μοχθηρία, έπειτα ανάμεσα
στον πλούτο και τη φτώχεια και ακολούθως άλλες διαφορές ανάμεσα σε άλλα στοιχεία, μία από τις οποίες μόλις αναφέρθηκε (δηλ. η γεωφυσική).
Προκαλούνται, λοιπόν, οι επαναστάσεις όχι για ασήμαντα ζητήματα αλλά από ασήμαντες αφορμές, αποβλέπουν όμως σε σπουδαία πράγματα.
Μάλιστα και οι μικρές επαναστάσεις (εξεγέρσεις) έχουν μεγάλη δύναμη, όταν ξεσπούν ανάμεσα στους άρχοντες, όπως συνέβη και στις Συρακούσες πολύ παλιά.
Τότε άλλαξε το πολίτευμα, επειδή δύο νέοι με πολιτικά αξιώματα επαναστάτησαν για ερωτική αιτία. Όσο δηλαδή ο ένας βρισκόταν μακριά, ο άλλος, ο φίλος του, ξελόγιασε τον ερωμένο του, όταν επέστρεψε ο πρώτος, από αγανάκτηση (για το φίλο του) έπεισε τη γυναίκα του φίλου του να τον ακολουθήσει, μετά από αυτό οι δύο αντίπαλοι πια συσπείρωσαν τους οπαδούς τους και γενικεύτηκε ο εμφύλιος πόλεμος.
Γι’ αυτό πρέπει οι πολίτες να φοβούνται παρόμοιες καταστάσεις και να αποτρέπουν τις επαναστάσεις των αρχόντων και των πολιτικά ισχυρών, γιατί το σφάλμα γίνεται στην αρχή, η αρχή όμως είναι το ήμισυ του παντός, λένε, με αποτέλεσμα ακόμα κι ένα μικρό σφάλμα στην αρχή να παραμένει κατ’ αναλογία και στα επόμενα στάδια.
Γενικά οι επαναστάσεις ανάμεσα στους επιφανείς πολίτες συμπαρασύρουν και την πόλη στο σύνολο της, όπως συνέβη στην Εστιαία μετά τα Μηδικά, όταν δύο αδέλφια ήλθαν σε διένεξη για τη διανομή της πατρικής κληρονομιάς. Ο φτωχότερος, λοιπόν, με δεδομένο ότι ο αδελφός του δεν αποκάλυπτε την περιουσία και το θησαυρό που είχε βρει ο πατέρας τους, συσπείρωσε γύρω του τον λαό, ενώ ο άλλος με τη μεγάλη περιουσία τους εύπορους.
Και στους Δελφούς μια διένεξη από διάλυση γάμου έγινε αφορμή για όλες τις μετέπειτα επαναστάσεις. Ενας υποψήφιος γαμπρός, δηλαδή, βλέποντας κακό οιωνό, όταν πήγαινε να παντρευτεί, εγκατέλειψε τη νύφη κι έφυγε. Οι συγγενείς της νύφης λόγω της προσβολής κρυφά έβαλαν ιερά αντικείμενα στην προσφορά του γαμπρού την ώρα που θυσίαζε, κι έτσι τον σκότωσαν ως ιερόσυλο.
Στη Μυτιλήνη επίσης επανάσταση που προήλθε από πλούσιες κληρονόμους έφερε πολλές συμφορές και μάλιστα τον πόλεμο εναντίον των Αθηναίων, στη διάρκεια του οποίου ο Πάχης κατέλαβε την πόλη τους. Τότε δηλαδή, κάποιος πλούσιος Τιμοφάνης άφησε πεθαίνοντας δύο θυγατέρες. Αυτές τις ζήτησε σε γάμο για τους γιους του ο Δόξανδρος, πρόξενος των Αθηναίων στην πόλη και, επειδή δεν του τις έδωσαν, ξεκίνησε επανάσταση και ξεσήκωσε τους Αθηναίους.
Και στη Φωκίδα εξαιτίας μιας πλούσιας κληρονόμου συγκρούστηκαν ο Μνασέας, πατέρας του Μνάσωνα και ο Ευθυκράτης πατέρας του Ονόμαρχου κι έτσι προκλήθηκε ο ιερός πόλεμος ανάμεσα στους Φωκείς.
Άλλαξε και στην Επίδαμνο το πολίτευμα από συνθήκες που συνδέονται με γάμο. Κάποιος Επιδάμνιος δηλαδή αρραβώνιασε την κόρη του με ένα νέο. Στη συνέχεια ο πατέρας του νέου έγινε άρχοντας και του επέβαλε πρόστιμο. Αυτός, επειδή θεώρησε προσωπική προσβολή την επιβολή προστίμου, συσπείρωσε τους αντιπάλους του πολιτεύματος και επαναστάτησε.
Αλλάζει το πολίτευμα σε ολιγαρχία, δημοκρατία και Πολιτεία, όταν σώμα αρχόντων ή κάποιο μέρος της πόλης ενισχύεται κάπως ή αυξάνεται η δύναμη τους, όπως για παράδειγμα η Βουλή του Αρείου Πάγου εξαιτίας της αποτελεσματικής πολιτικής της στους Μηδικούς πολέμους αποφάσισε να κάνει πιο συγκεντρωτικό το πολίτευμα.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Φίλτατε είσαι ακάθεκτος στην εξαντλητική και απόλυτα πειστική ανάλυσή σου. Σε διακόπτω για να επισημάνω ότι στο ΙΙΙ ΒΙΒΛΙΟ των ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ σου μιλάς για έξι πολιτεύματα, δεν υπάρχουν άλλα, ήτοι τρία ορθά:
1) Βασιλεία, όπου εξουσιάζει ένας προς όφελος όλων.
2) Αριστοκρατία, όπου εξουσιάζουν λίγοι προς όφελος όλων.
3) Πολιτεία, όπου εξουσιάζουν όλοι οι πολίτες προς όφελος όλων.
Τα άλλα τρία παρεκβατικά και μη ορθά πολιτεύματα είναι:
1) Τυραννία, όπου εξουσιάζει ένας προς όφελος του και μόνο.
2) Ολιγαρχία, όπου εξουσιάζουν οι λίγοι για τα δικά τους συμφέροντα.
3) Δημοκρατία, όπου εξουσιάζει το πλήθος για τα ιδιαίτερα και ιδιοτελή συμφέροντα των μελών του…
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Συγγνώμη , είχαμε μείνει, στην Αθήνα, που αλλού; στο ότι η Βουλή του Αρείου Πάγου είχε αποφασίσει να κάνει πιο συγκεντρωτικό το πολίτευμα…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ:…και από την άλλη πάλι το ναυτικό πλήθος, οδηγώντας στη νίκη της Σαλαμίνας και επομένως και στην ηγεμονία της πόλης εξαιτίας της μεγάλης ναυτικής δύναμης, ενίσχυσε το δημοκρατικό πολίτευμα. Στο ΄Αργος επίσης οι επιφανείς πολίτες, αφού νίκησαν τους Λακεδαιμονίους στη μάχη της Μαντινείας επιχείρησαν να καταλύσουν τη δημοκρατία.
Στις Συρακούσες ακόμη, νικώντας ο λαός τους Αθηναίους, μετέβαλε το πολίτευμα από πολιτεία σε δημοκρατία.
Αλλά και στη Χαλκίδα ο λαός, αφού σκότωσε συνεργαζόμενος με τους επιφανείς πολίτες τον τύραννο Φόξο, πήρε αμέσως την εξουσία στα χέρια του.
Και στην Αμβρακία πάλι με τον ίδιο τρόπο ο λαός, αφού βοήθησε εκείνους που επιτέθηκαν κατά του τυράννου Περιάνδρου και τον έδιωξε, ανέλαβε ο ίδιος την εξουσία.
Συμπερασματικά, λοιπόν, δεν πρέπει να μας διαφεύγει αυτό, ότι δηλαδή όσοι συμβάλλουν στην αύξηση της δύναμης της πόλης, και ιδιώτες και άρχοντες και φυλές και γενικά οποιοδήποτε μέρος και πλήθος, υποκινούν επανάσταση εναντίον του πολιτεύματος, γιατί ή όσοι φθονούν εκείνους που κατέχουν πολιτικά αξιώματα γίνονται αρχηγοί της επανάστασης ή οι ίδιοι οι φορείς των αξιωμάτων εξαιτίας της υπεροχής τους δεν καταδέχονται να αναγνωρίζουν ίσα με αυτούς δικαιώματα και στους άλλους.
Ακόμη ταράζονται με κινήματα τα πολιτεύματα, και όταν οι παρατάξεις που θεωρούνται αντίπαλες είναι ισοδύναμες, όπως οι πλούσιοι και ο λαός, ενώ μεσαία τάξη ή δεν υπάρχει καθόλου ή είναι ελάχιστη. Γιατί, αν υπερέχει σε μεγάλο βαθμό οποιαδήποτε από τις δυο παρατάξεις, η άλλη δεν προτίθεται να διακινδυνεύσει μια σύγκρουση εναντίον της φανερά ισχυρότερης.
Γι’ αυτό το λόγο και όσοι υπερέχουν σε αρετή δεν προβαίνουν σε επανάσταση, γιατί είναι λίγοι απέναντι σε πολλούς. Γενικά, λοιπόν, σε όλα τα πολιτεύματα οι αφορμές και οι αιτίες των επαναστάσεων και των μεταβολών αυτή τη φύση έχουν.
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΜΕ ΒΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΤΗ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Εξάλλου τα πολιτεύματα μεταβάλλονται άλλοτε με βία και άλλοτε με απάτη. Με τη βία επιβάλλονται οι επαναστάσεις ή ευθύς εξ αρχής ή αργότερα. Αλλά και η απάτη επίσης είναι δύο ειδών: ΄Αλλοτε, δηλαδή, χρησιμοποιούν στην αρχή απάτη και μετά μεταβάλλουν το πολίτευμα με τη θέληση των πολιτών και στη συνέχεια επιβάλλονται με τη βία και χωρίς τη συγκατάθεση των πολιτών, όπως επί Τετρακοσίων οι οποίοι εξαπάτησαν το λαό λέγοντας ότι ο βασιλιάς των Περσών θα χρηματοδοτήσει τους Αθηναίους για τη συνέχιση του πολέμου εναντίον των Λακεδαιμονίων και, παρόλο που διαψεύσθηκαν, προσπαθούσαν να διατηρήσουν την εξουσία.΄Αλλοτε πάλι χρησιμοποιώντας παραπειστικά επιχειρήματα στην αρχή και αφού στη συνέχεια πείσουν αποτελεσματικά τους πολίτες, τους εξουσιάζουν με τη θέληση τους πια.
Γενικά, λοιπόν, οι μεταβολές σε όλα τα πολιτεύματα οφείλονται στους λόγους που προαναφέρθηκαν.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Φίλτατε, σχετικά με όσα είπαμε πιο πάνω για την Οικονομία, τον πλούτο κλπ, στη διάρκεια των 2500 ετών από τότε μέχρι σήμερα επιβεβαιώνονται. Και σ΄αυτά στηρίχθηκαν οι πάντες, και σήμερα σ΄αυτά ανατρέχουν, κυβερνήσεις, «στοές», μαφίες, έλληνες, εβραίοι, καθολικοί , διαμαρτυρόμενοι, οικονομολόγοι, πολιτικοί, εξουσιαστές, έμποροι, τοκογλύφοι, κερδοσκόποι, εκβιαστές, προκειμένου να κάνουν «σωστά», από την πλευρά του ο καθένας, την δουλειά τους.
΄Ετσι, αποτελούν «οδηγό» όσα γράφεις για :
-Το άτομο,τον πολίτη, την ευδαιμονία, τον άριστο βίο,
-Τα αγαθά, τη σύγκριση των αγαθών, την οικογένεια και την πόλη, ως παραγωγικές μονάδες,
-Την ανταλλαγή, το Χρήμα και τη συναλλαγή, την αξία χρήσης και την ανταλλακτική αξία,
-Την χρηματιστική, την καπηλική και το εμπόριο, τον τοκισμό και την μισθαρνία, το μονοπώλιο, το κόστος και την ωφέλεια,
-Την αυτάρκεια, την τήρηση των νόμων, την λειτουργία των θεσμών,
-Την ατομική ιδιοκτησία και την κοινή χρήση,
-Την διαφάνεια και την λογοδοσία,τα δημόσια έσοδα και τις δημόσιες δαπάνες,
-Την ισότητα των περιουσιών.
-Το μέγεθος του πληθυσμού, τη σύνθεση του πληθυσμού, τις μεταβολές στον πληθυσμό και την εδαφική έκταση.
-Το διανεμητικό,το διορθωτικό και το ανταποδοτικό δίκαιο…
-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ…
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Φίλτατε Αριστοτέλη πολιορκούν … τον νού μου και θέλουν να μιλήσουν για σένα, για το χρήμα, το εμπόρευμα, το νόμισμα… ο Κάρλ Μάρξ με το «Κεφάλαιο», ο Νίτσε , ο Χέγκελ, ο Χάϊντεγκερ , ο Σπινόζα , ο Θωμάς Ακινάτης…. και αφού ο νους νοεί τον εαυτό του…
Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ
ΜΑΡΞ ( σελ.73,74 του Κεφαλαίου): Πρώτος ανάλυσε τη μορφή της αξίας, όπως καί τόσες μορφές της νόησης, κοινωνικές καί φυσικές μορφές, ο Αριστοτέλης
Πρώτα-πρώτα ό Αριστοτέλης λέει ξεκάθαρα ότι ή χρηματική μορφή του εμπορεύματος είναι απλώς ή παραπέρα αναπτυγμένη μορφή της απλής μορφής της αξίας, δηλ. της έκφρασης της αξίας ενός εμπορεύματος με ένα οποιοδήποτε άλλο εμπόρευμα, γιατί λέει:
«5 κρεβάτια = 1 σπίτι» («κλίναι πέντε αντί οικίας»)
«δέν διαφέρει» από: «5 κρεβάτια = τοσο χρήμα»
(«Κλίναι πέντε αντί . . . όσον αι πέντε κλίναι»)
Βλέπει ακόμα ότι η αξιακή σχέση μέσα στην οποία περιέχεται αυτή η έκφραση της αξίας προϋποθέτει με τη σειρά της ότι το σπίτι εξομοιώνεται ποιοτικά με το κρεβάτι καί ότι αυτά τα διαφορετικά αισθητώς πράγματα χωρίς μια τέτοια ομοιότητα της ουσίας τους δε θα μπορούσαν να συσχετιστούν σαν σύμμετρα μεγέθη.
«Ή ανταλλαγή,λέει, δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς την ισότητα, ούτε ή Ισότητα χωρίς τη συμμετρία» («ούτ΄ ισότης μη ούσης συμμετρίας»). Εδώ όμως σταματάει καί εγκαταλείπει την παραπέρα ανάλυση της μορφής της αξίας.
«Καί είναι στ΄ αλήθεια αδύνατο («τη μεν ουν άληθεία αδύνατον»} να είναι σύμμετρα τόσο διαφορετικά πράγματα», δηλ. να είναι. ποιοτικά ίσα. Μια τέτοια εξίσωση μπορεί να είναι μόνο κάτι το ξένο προς την πραγματική φύση των πραγμάτων, δηλ. μόνο «έσχατο μέτρο για την κάλυψη μιας πραχτικής ανάγκης».
Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
΄Ετσι ό Αριστοτέλης μας λέει μόνος του που σκόνταψε κι απότυχε ή παραπέρα ανάλυση του, και συγκεκριμένα στην έλλειψη της έννοιας της αξίας. Τι είναι αυτό το όμοιο, δηλαδή ή κοινή ουσία που παρασταίνει το σπίτι για το κρεβάτι στην έκφραση της αξίας του κρεβατιού;
Δεν μπορεί «στ΄ αλήθεια να υπάρχει» κάτι τέτοιο, λέει ο Αριστοτέλης. Γιατί; Το σπίτι παρασταίνει για το κρεβάτι κάτι το ίσο, εφόσον παρασταίνει αυτό που είναι πραγματικά όμοιο καί στα δυο, στο κρεβάτι καί στο σπίτι. Και αυτό είναι: η ανθρώπινη εργασία.
Το γεγονός όμως ότι στη μορφή των αξιών των εμπορευμάτων όλες οί εργασίες εκφράζονται σαν ίδια ανθρώπινη εργασία και επομένως, σαν ισάξιες, δεν μπορούσε ό Αριστοτέλης να το μαντέψει από την ίδια τη μορφή της αξίας.
Γιατί ή ελληνική κοινωνία στηριζόταν στην εργασία των δούλων και επομένως είχε σαν φυσική της βάση την ανισότητα των ανθρώπων καί των εργατικών τους δυνάμεων.
Το μυστικό της έκφρασης της αξίας, η ισότητα καί το ισάξιο όλων των εργασιών, επειδή είναι και εφόσον είναι ανθρώπινη εργασία γενικά μπορεί ν’ αποκρυπτογραφηθεί μόνο όταν ή έννοια της ισότητας των ανθρώπων αποχτήσει πια τη σταθερότητα λαϊκής πρόληψης.
Αυτό όμως είναι δυνατό μόνο σε μια κοινωνία, όπου η μορφή του εμπορεύματος είναι η γενική μορφή του προϊόντος εργασίας, επομένως και η σχέση των ανθρώπων μεταξύ τους σαν κατόχων εμπορευμάτων είναι η κυρίαρχη κοινωνική σχέση.
Η μεγαλοφυία του Αριστοτέλη λάμπει στο γεγονός ακριβώς ότι ανακάλυψε μια σχέση ισότητας στην έκφραση της αξίας των εμπορευμάτων. Μονάχα οι ιστορικοί φραγμοί της κοινωνίας που ζούσε τον εμπόδισαν να βρει σε τί συνίσταται «στ΄αλήθεια» αυτή η σχέση Ισότητας…
ΤΟ ΧΡΗΜΑ
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Φίλτατε Αριστοτέλη, αφού εισέβαλε εδώ η μαγαλοφυϊα του Μάρξ, δεν θα ησυχάσουμε απ΄αυτόν, όπως επί 2500 χρόνια δεν έχει ησυχάσει η ανθρωπότητα από τη δική σου μεγαλοφυϊα. Και βέβαια… εσύ ευθύνεσαι γι΄αυτό. Από σένα εμπνεύστηκε για να γράψει στο ΚΕΦΑΛΑΙΟ για το Χρήμα. Ας δούμε τι λέει:
ΜΑΡΞ (σελ142 επ. του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ): Το εμπόρευμα που λειτουργεί σαν μέτρο της αξίας και επομένως αυτοπροσώπως ή με αντιπροσώπους σαν μέσο κυκλοφορίας είναι χρήμα. Γι΄αυτό, ό χρυσός (ή το ασήμι) είναι χρήμα. Σαν χρήμα λειτουργεί από τη μια, εκεί όπου είναι υποχρεωμένος να εμφανίζεται: Με τη χρυσή (η ασημένια) σωματικότητά του, δηλαδή σαν χρηματικό εμπόρευμα. Επομένως ούτε απλώς ιδεατά, όπως γίνεται με το μέτρο της αξίας, ούτε και σαν κάτι κατάλληλο ν’ αντιπροσωπεύεται,όπως γίνεται με το μέσο κυκλοφορίας από την άλλη, εκεί όπου η λειτουργία του τον παγιώνει σαν μοναδική μορφή της αξίας η σαν μοναδική κατάλληλη ύπαρξη της ανταλλακτικής αξίας απέναντι σ’ όλα τα αλλά εμπορεύματα που αποτελούν απλές αξίες χρήσης. Αδιάφορο αν την ασκεί αυτή τη λειτουργία ο ίδιος ή με αντιπροσώπους του.
Η συνεχής κυκλική κίνηση των δυο αντίθετων μεταμορφώσεων του εμπορεύματος, ή η αδιάκοπη εναλλαγή των πράξεων πώλησης και αγοράς εκδηλώνεται με την ακατάπαυτη κυκλοφορία του χρήματος η της λειτουργίας του σαν perpetuum mobile (αεικίνητου) της κυκλοφορίας. Το χρήμα ακινητοποιείται, ή, όπως λέγεται μετατρέπεται από meuble σε immeuble (από κινητό σε ακίνητο), από νόμισμα σε χρήμα, μόλις διακόπτεται ή σειρά των μεταμορφώσεων και η πώληση δέν συμπληρώνεται από επόμενη αγορά.
Από την πρώτη αρχή κιόλας της ανάπτυξης της εμπορευματικής· κυκλοφορίας γεννιέται ή ανάγκη καί το πάθος να κρατήσουν στο χέρι το προϊόν της πρώτης μεταμόρφωσης, την αλλαγμένη μορφή του εμπορεύματος ή τη χρυσή χρυσαλίδα του.
Το εμπόρευμα πωλείται όχι για να αγοραστεί άλλο εμπόρευμα, αλλά για να αντικατασταθεί η μορφή του εμπορεύματος με τη μορφή του χρήματος. Από απλός κρίκος που μεσολαβεί στην ανταλλαγή της ύλης, η αλλαγή αυτή της μορφής γίνεται αυτοσκοπός.
Η αλλαγμένη μορφή του εμπορεύματος εμποδίζεται να λειτουργήσει σαν η απόλυτη εκποιήσιμη μορφή του ή σαν η παροδική χρηματική μορφή του. Το χρήμα απολιθώνεται έτσι καί γίνεται θησαυρός καί ο πωλητής εμπορευμάτων θησαυριστής.
ΑΦΘΟΝΙΑ ΚΑΙ ΠΛΟΥΤΟΣ
Στίς αρχές προπάντων της εμπορευματικής κυκλοφορίας μετατρέπεται σε χρήμα μόνο το πλεόνασμα σε αξίες χρήσης. Ο χρυσός καί το ασήμι γίνονται έτσι από μόνα τους κοινωνικές εκφράσεις της άφθονίας ή του πλούτου.
Αυτή η αφελής μορφή του θησαυρισμού διαιωνίζεται σε λαούς, όπου στον πατροπαράδοτο τρόπο παραγωγής που αποβλέπει στην κάλυψη των ιδίων αναγκών ανταποκρίνεται ένας αυστηρά κλειστός κύκλος αναγκών.
Αυτό γίνεται λχ. στους ασιάτες, ιδίως: στους Ινδούς. Μερικοί νομίζουν ότι οι τιμές των εμπορευμάτων καθορίζονται από τη μάζα του χρυσού ή του ασημιού πού βρίσκεται σε μια χώρα και αναρωτιούνται: γιατί είναι τόσο φτηνά τα ινδικά εμπορεύματα; Καί απαντούν Γιατί οι ινδοί παραχώνουν τα χρήματα τους:
«Από το 1602 ως το 1734, λένε, παραχώσανε 150 εκατομμύρια λίρες στερλίνες σε ασήμι που είχαν έρθει αρχικά στην Ευρώπη από την Αμερική. Από το 1856 ως το 1866, δηλ. μέσα σε 10 χρόνια η Αγγλία εξήγαγε στίς Ινδίες καί στην Κίνα (το μέταλλο που εξάγεται στην Κίνα ρέει κι αυτό στο μεγαλύτερο του μέρος στίς Ινδίες) 120 εκατομμύρια λίρες στερλίνες σε ασήμι, που προηγούμενα είχε ανταλλαχτεί με χρυσό της Αυστραλίας»
Σέ μια πιο αναπτυγμένη εμπορευματική παραγωγή πρέπει ό κάθε εμπορευματοπαραγωγός να εξασφαλίσει για τον εαυτό του το nervus rerum, το «κοινωνικό εχέγγυο».
Οι ανάγκες του ανανεώνονται, ακατάπαυτα καί προστάζουν την ακατάπαυτη αγορά ξένου εμπορεύματος, ενώ η παραγωγή καί η πώληση δικού του εμπορεύματος απαιτεί χρόνο καί εξαρτιέται από τυχαία γεγονότα.
Για ν’ αγοράσει χωρίς να πουλήσει, πρέπει νάχει προηγούμενα πουλήσει χωρίς νάχει αγοράσει. ΄Οταν την πράξη αυτή την εφαρμόσει κανείς σε γενική κλίμακα, φαίνεται σα ν’ αντιφάσκει, με τον εαυτό της.
Και όμως στον τόπο της παραγωγής τους τα ευγενή μέταλλα ανταλλάσσονται απευθείας με άλλα εμπορεύματα.
Η ΔΙΨΑ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ
Εδώ γίνεται πώληση από μέρους του κατόχου του εμπορεύματος χωρίς αγορά από μέρους των κατόχων του χρυσού και του ασημιού.(Γιατί στην κατηγορηματική της έννοια η αγορά προϋποθέτει το χρυσό ή το ασήμι σαν ανταλλαγμένη κιόλας μορφή του εμπορεύματος ή σαν προϊόν της πώλησης). Καί κατοπινές πώλησεις χωρίς επόμενες αγορές μεσολαβούν απλώς για την παραπέρα κατανομή των ευγενών μετάλλων σ΄όλους τους κατόχους εμπορευμάτων. ΄Ετσι σ΄όλα τα σημεία της κυκλοφορίας δημιουργούνται θησαυροί διαφορετικού μεγέθους από χρυσάφι και ασήμι.
Μαζί με τη δυνατότητα να κρατηθεί στο χέρι το εμπόρευμα σαν ανταλλαχτική αξία ή η ανταλλαχτική αξία σαν εμπόρευμα ξυπνάει η δίψα του χρυσού.
Μαζί με την επέκταση της εμπορευματικής κυκλοφορίας μεγαλώνει η εξουσία του χρήματος. Αυτής της πάντας ετοιμόμαχης και απόλυτα κοινωνικής μορφής του πλούτου.
Ο Κολόμβος έγραφε σ΄ένα γράμμα του από την Ιαμαϊκή το 1503: «Ο χρυσός είναι ένα θαυμάσιο πράγμα! Οποιος τον κατέχει είναι κύριος όλων των πραγμάτων που επιθυμεί. Με το χρυσό μπορεί κανείς ν’ ανοίξει, ακόμα καί τίς πόρτες του παραδείσου για τίς ψυχές»
Επειδή όταν κοιτάει κανείς το χρήμα δεν βλέπει τι έχει μετατραπεί σ΄αυτό, μετατρέπονται τα πάντα σε χρήμα, είτε είναι εμπορεύματα είτε όχι. ΄Ολα γίνονται αντικείμενα αγοραπωλησίας.
Η κυκλοφορία γίνεται, ή μεγάλη κοινωνική χοάνη, όπου πέφτουν όλα μέσα για να ζαναβγοϋν με τη μορφή χρηματικοΰ κρυστάλλου. Στην αλχημεία αυτή δέν μπορούν ν άντισταθούν ούτε τα κόκκαλα των αγίων. Και πολύ λιγότερο πιο λεπτά res sacrosanctae, extra commersiume hominum [άγια πράγματα, πού βρίσκονται έξω από την εμπορική δράση των ανθρώπων).
Όπως στο χρήμα σβήνεται κάθε ποιοτική διαφορά των εμπορευμάτων, σβήνει κι αυτό με τη σειρά του όλες τίς διακρίσεις, σαν ριζοσπάστης ισοπεδωτής που είναι.
Το ίδιο το χρήμα ομως είναι εμπόρευμα, ένα εξωτερικό πράγμα, που μπορεί να γίνει ατομική ιδιοκτησία του καθενός.
΄Ετσι η κοινωνική δύναμη γίνεται ατομική δύναμη των ιδιωτών. Γιαυτό η αρχαία κοινωνία το καταγγέλλει σαν τον παράγοντα που διαλύει το οικονομικό και ηθικό καθεστώς της.
Η σύγχρονη κοινωνία που από την παιδική της κιόλας ηλικία αρπάζει από τα μαλλιά τον Πλούτο καί τον βγάζει από τα σπλάχνα της γης, χαιρετίζει στο χρυσό την αστραφτερή ενσάρκωση της ολόδικής της αρχής για τη ζωή.
Το εμπόρευμα σαν αξία χρήσης ικανοποιεί μιαν ιδιαίτερη ανάγκη κι αποτελεί ένα ιδιαίτερο στοιχείο του υλικού πλούτου.
΄Ομως ή αξία του εμπορεύματος μετράει το βαθμό της ελκτικής του δύναμης σ΄όλα τα στοιχεία του υλικού πλούτου.
Γι΄αυτό μετράει τον κοινωνικό πλούτο του κατόχου του. Για τον βάρβαρο πρωτόγονο κάτοχο εμπορευμάτων, ακόμα καί για ένα δυτικοευρωπαίο αγρότη, η αξία είναι αξεχωριστη από τη μορφή της αξίας. Και γιαυτό αύξηση του θησαυρού σε χρυσό καί ασήμι σημαίνει γι’ αυτόν συγκέντρωση αξίας.
Φυσικά αλλάζει η αξία του χρήματος, είτε επειδή αλλάζει η δική του αξία, είτε επειδή αλλάζει η αξία των εμπορευμάτων. Αυτό όμως δεν εμποδίζει από τη μια, οι 200 ουγγιές χρυσός να περιέχουν όπως. καί προηγούμενα περισσότερη αξία από τίς 100, οι 300 περισσότερη από τις 200 κλπ., ούτε από την άλλη, η μεταλλική φυσική μορφή αυτού του πράγματος να παραμένει η γενική ισοδύναμη μορφή όλων των εμπορευμάτων, η άμεσα κοινωνική ενσάρκωση κάθε ανθρώπινης εργασίας.
Η τάση του θησαυρισμού είναι από τη φύση της άμετρη. Ποιοτικά, ή σύμφωνα με την μορφή του, το χρήμα είναι, απεριόριστο, δηλαδή είναι γενικός εκπρόσωπος του υλικού πλούτου. Επειδή είναι άμεσα μετατρέψιμο σε οποιοδήποτε εμπόρευμα.
Ταυτόχρονα όμως κάθε πραγματικό χρηματικό ποσό είναι, ποσοτικά περιορισμένο και γι΄αυτό είναι μόνο μέσο αγοράς περιορισμένης αποτελεσματικότητας.
Αυτή η αντίφαση ανάμεσα στον ποσοτικό φραγμό καί στην ποιοτική απεριοριστικότητα του χρήματος σπρώχνει τον θησαυριστή πάντα πίσω στη σισύφειο δουλειά της συσσώρευσης.
Συμβαίνει μ’ αυτόν άκριβώς το ίδιο πού συμβαίνει και με τον καταχτητή του κόσμου: που με κάθε νέα χώρα πού καταχτά, καταχτά μονάχα ένα καινούργιο σύνορο…
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Επαναλαμβάνω: στη ΡΗΤΟΡΙΚΗ Β (1391b ,16) γράφω:
Τα επιμέρους στοιχεία του χαρακτήρα που συνοδεύουν τον πλούτο είναι ολοφάνερα στα μάτια ολονών: Οι πλούσιοι, έχοντας δεχτεί κάποιου είδους επήρεια από την κτήση του πλούτου, είναι αναιδείς και υπερόπτες: κάνουν σαν να έχουν δικά τους όλα τα αγαθά του κόσμου, θαρρείς πως ο πλούτος είναι το μέτρο για την αξία όλων των άλλων πραγμάτων. Γιαυτό και πιστεύουν ότι μπορούν με αυτόν να αγοράσουν τα πάντα.
Είναι επίσης τρυφηλοί και ξιπασμένοι, τρυφηλοί λόγω της χλιδής τους και της επίδειξης της ευτυχίας και ευημερίας τους. Ξιπασμένοι και αγροίκοι εξαιτίας του ότι όλος ο κόσμος άλλο δεν κάνει από το να ασχολείται με ό,τι αυτοί αγαπούν και θαυμάζουν, μαζί και γιατί πιστεύουν ότι όλοι οι άλλοι θέλουν και διεκδικούν για τον εαυτό τους τα ίδια με αυτούς.
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Ακριβώς έτσι είναι οι πλούσιοι και οι πολιτικοί και σήμερα Φίλτατε Αριστοτέλη: «αναιδείς και υπερόπτες,τρυφηλοί και ξιπασμένοι και αγροίκοι,φοροφυγάδες, και δια του τραπεζικού συστήματος «λευκαντές» μαύρου χρήματος και εμπνευστές μνημονίων, για να μην υπάρχει για τα δέκα εκατομμύρια ΄Ελληνες, ούτε ΥΓΕΙΑ, ούτε ΠΑΙΔΕΙΑ ,ούτε ΕΡΓΑΣΙΑ.
Τι θα γίνει Φίλτατε Αριστοτέλη;Τι μας επιφυλλάσσει το αύριο;
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Επαναλαμβάνω, ότι είπαμε παραπάνω: «όπως ο άνθρωπος, όταν πετύχει την πλήρη ηθικοπολιτική του ανάπτυξη, είναι το τελειότερο ζώο, έτσι είναι το χειρότερο απ΄όλα, όταν ζει χωρίς νόμους και σύστημα απονομής δικαιοσύνης».
ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Δηλαδή θα βιώσουμε τις επιδόσεις του τελειότερου απ΄τα ζώα ή θα συνεχίσουμε να βιώνουμε, όπως σήμερα, τις επιδόσεις του χειρότερου απ΄όλα τα ζώα, όπως είναι η μαφία των κερδοσκόπων και των πλούσιων; Και πόσο θα διαρκέσει αυτό;΄Η εξαρτάται από εξεγέρσεις και επαναστάσεις, από τους νόμους και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης, ελληνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο;
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ…
Permalink Comments off
