ΜΕΡΟΣ Γ’ : Ανασύρεται από την ναφθαλίνη η `μούμια` του Στάλιν…

                   Προσωπολατρεία και Εγκληματικότητα
  Επί των ημερών του Στάλιν και αργότερα όταν έσπευδαν  πολλοί να υπερασπίσουν την πολιτική του, πρόβαλλαν σαν επιχείρημα ότι τότε στη σοβιετική κοινωνία  επικρατούσε η «τάξη». Ο «νόμος». Και η «πειθαρχία». Ενώ όταν εξέλιπε αυτός αυξήθηκε η εγκληματικότητα.  Βέβαια αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα. Γιατί επί της εποχής του υπήρχε αλκοολισμός. Χουλιγκανισμός. Κλοπές. Ως και ναρκωτικά. Αλλά ποιος είχε πρόσβαση τότε  στα «μυστικά» της «εγκληματολογικής υπηρεσίας»;΄Οπως έγινε γνωστό αργότερα το Ιανουάριο του 1948 ο υπουργός του των Εσωτερικών Κρουγκλόφ ενημέρωνε  εγγράφως  τον Στάλιν:
«Τον  Νοέμβριο του 1947 στη διεύθυνση του υπουργείου Εσωτερικών της περιοχής Φρούνζε, της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας Κιργιζίας έφτασαν πληροφορίες ότι στην πόλη Φρούνζε δρα ομάδα λαθρεμπόρων οπίου. Αποτελούμενη από τους Νιγκματζάνοφ. Χαμπιμπούλιν. Χισμοντίνοφ. Και Γκαϊνούλινα. Κατασχέθηκαν δεκαεφτά κιλά οπίου»!
Διογκούμενο κύμα εγκληματικότητας υπήρχε και στη νεολαία: Πάλι ο Κρουγκλόφ αναφέρει: «Το 1946 τα όργανα του Υπουργείου Εσωτερικών συνέλαβαν 10.563 μαθητές. Που είχαν εγκαταλείψει τα σχολεία εργοστασιακής εκπαίδευσης. Διάφορες τεχνικές-επαγγελματικές σχολές. Και τη σχολή σιδηροδρομικών…΄Εχουν διαπράξει  επίσης εγκλήματα, κατά συρροή.΄Οπως κλοπές. Και ληστείες. Οι συνθήκες ζωής στις σχολές είναι απαράδεκτες. Ανθυγιεινές. Δεν υπάρχει θέρμανση. Συχνά δεν λειτουργεί ο φωτισμός».
 Η δικτατορία που επέβαλε σταδιακά ο Στάλιν φυσικό ήταν να σβήσει τον επαναστατικό ενθουσιασμό του σοβιετικού λαού. Να οξύνει την κοινωνική κρίση. Και να παραλύσει τις δημιουργικές δυνάμεις των μαζών. ΄Αλλωστε και κανένα άλλο έγκλημα να μην καταγραφόταν από τις υπηρεσίες του  αρκούσαν τα δικά του, τα οποία βέβαια δεν τα ονόμαζαν εγκλήματα, αλλά πάταξη των «εχθρών του λαού» δια της «νόμιμης  κρατικής σοσιαλιστικής βίας». Ακόμα και μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ο Στάλιν εξακολουθεί να επιδίδεται με αμείωτο ζήλο σε  εκστρατείες πολιτικής τρομοκρατίας.
Απ΄αφορμή τη διοργάνωση μιας ΄Εκθεσης Λιανικού Εμπορίου, την οποία είχε επιτρέψει η Κομματική  Επιτροπή του Λένινγκραντ χωρίς την έγκριση του Κέντρου η κλίκα του Στάλιν αρχίζει συλλήψεις μελών αυτής της κομματικής Επιτροπής. Μεταξύ των συλληφθέντων είναι  ο ακαδημαϊκός, επιτυχημένος υπουργός οικονομικών στη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, Ν. Α. Βοζνεσένσκι. Καταγόμενος από το Λένινγκραντ. Και ο Κουζνετσόφ άνθρωπος ακέραιος. Που είχε φανεί υπερβολικά επικίνδυνος στον Στάλιν. Ο οποίος είχε φροντίσει, λίγο καιρό πριν, να τον απομακρύνει από το Πολιτικό Γραφείο. Δεδομένου ότι ο Κουζνετσόφ είχε εκφράσει μεταξύ των άλλων, γνώμη για την «υπόθεση Κίροφ». ΄Οτι δηλαδή είχαν μείνει στο απυρόβλητο οι πραγματικοί αυτουργοί του εγκλήματος!
 Με διάφορες προκατασκευασμένες  κατηγορίες, ακόμα και ότι οι διακόσιοι και πάνω  συλληφθέντες  ήσαν ένοχοι για «σύσταση το 1938 αντισοβιετικής ομάδας»(!) και μετά από  βασανιστήρια δικάζονται το Σεπτέμβριο  1950. Και καταδικάζονται  σε θάνατο δια τυφεκισμού οι Βοζνεσένσκι και Κουζνετσόφ. Και αργότερα όλοι οι υπόλοιποι!
Προς λύπη του Μπέρια και του Στάλιν δεν εκλιπάρησαν στο δικαστήριο ούτε είπαν λόγια μεταμέλειας ο Βοζνεσένσκι και ο Κουζνετσόφ. Μάλιστα ο τελευταίος αψηφώντας την καταδικαστική απόφαση βροντοφώναξε: «΄Ημουν και θα είμαι ένας μπολσεβίκος. ΄Οποια απόφαση κι αν εκδώσετε η ιστορία θα μας δικαιώσει». Η εκτέλεση όλων έγινε στο Λένινγκραντ. Το Ανώτατο Δικαστήριο της ΕΣΣΔ, τον Απρίλιο του 1954, ένα χρόνο μετά το θάνατο του Στάλιν, αναίρεσε εξολοκλήρου το κατασκευασμένο κατηγορητήριο του 1950 για την «υπόθεση του Λένινγκραντ»!
Στο μεταξύ τα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας (Γκουλάγκ) λειτουργούσαν. Και αποτελούσαν αστείρευτη πηγή αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας με μηδενικό κόστος. Κάποια στιγμή ο Μαλένκοφ ζήτησε από τον Στάλιν να απελευθερωθούν 503.375 κρατούμενες γυναίκες στα Γκουλάγκ. Γιατί ήταν δυσβάστακτο το ποσό των 116 εκατομμυρίων ρουβλίων  ετησίως για την συντήρησή τους! Ο Στάλιν συμφώνησε. Αλλά οι φυλακισμένες θα εργάζονταν από δω και  στο εξής σε κατ΄οίκον περιορισμό. Και δεν θα απελευθερώνονταν όσοι είχαν καταδικαστεί για «αντεπαναστατική δράση»!
 Από μια αναφορά του Σεπτεμβρίου 1949  προς την ΚΕ του ΚΚΣΕ και τον Μαλένκοφ με την υπογραφή του υπουργού Εσωτερικών Κρουγκλόφ έχει γίνει γνωστό ένα ανατριχιαστικό περιστατικό. Χαρακτηριστικό της κοινωνικής κατάστασης των καταδυναστευόμενων από τη δικτατορία του Στάλιν σοβιετικών πολιτών:
 Στις 12 Αυγούστου 1949 σ΄ένα χωράφι του σοβχόζ (κρατικό αγρόκτημα) Σουν Για-Σεν της περιοχής Μιχάιλοβκα, στο Πριμόρσκ, ανακαλύφτηκαν τα πτώματα των τριών δολοφονημένων παιδιών της αγρότισσας Ντμιτριένκο. Τα παιδιά, λέει η αναφορά,  τα σκότωσε η ίδια η μάνα τους. Η οποία βρέθηκε σε φοβερά δύσκολη οικονομική κατάσταση. Μετά την καταδίκη το 1946 του συζύγου της. Και ιδίως μετά την απόλυσή της από το σχολείο όπου εργαζόταν σαν δασκάλα. Και την έξωσή της από το διαμέρισμα που έμενε. Οι Αρχές δεν της παρείχαν καμιά βοήθεια.                                                             
Υπολογίζεται ότι τα θύματα των σταλινικών διώξεων από το 1929 έως το 1953, χωρίς να περιλαμβάνονται τα χρόνια του πολέμου, κυμαίνονται μεταξύ 19,5 έως 22 εκατομμύρια. Απ΄αυτά τουλάχιστον το ένα τρίτο εκτελέστηκε ή πέθανε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και την εξορία. ΄Ισως αυτή η γενοκτονία είναι η πιο πολυαίμακτη  που προκάλεσε ποτέ δικτάτορας πάνω στον πλανήτη μας. Ο Στάλιν ακολουθούσε πάντα την «αρχή»:
«Θα εξοντώσουμε κάθε τέτοιο εχθρό. ΄Εστω και αν είναι παλιός μπολσεβίκος. Θα ξεκληρίζουμε ολόκληρο το σόι του, την οικογένειά του. Θα εξοντώνουμε αλύπητα τον οποιονδήποτε. Που επιβουλεύεται όχι μονάχα με τις πράξεις του, αλλά και με τις σκέψεις του, ναι με τις σκέψεις του, την ενότητα του σοσιαλιστικού κράτους»!
Αν στη θέση του ονόματος του Στάλιν βάζαμε το όνομα  της Μεγάλης Αικατερίνης ή του Ιβάν του Τρομερού ή οποιουδήποτε άλλου τσάρου η σύγκριση θα ήταν εις βάρος του Στάλιν. Γιατί μετά από την πτώση του τσαρικής απολυταρχίας αυτός δρα συνειδητά ή ασυνείδητα για την παλινόρθωσή της! Τα θύματα της σταλινικής λαίλαπας είναι ίσως περισσότερα από όλα μαζί  τα θύματα πεντακοσίων χρόνων τσαρικής απολυταρχίας! Κι αυτά στο όνομα του σοσιαλισμού!
Ο Στάλιν σ΄ολη του τη ζωή φοβόταν μήπως τον δολοφονήσουν. Αλλά δεν είναι ν΄απορεί κανείς γιατί δεν έγινε κάποια απόπειρα εναντίον του. Είχε γεμίσει τη χώρα από  αναρίθμητα πορτρέτα, αγάλματα και προτομές του. Είχε εργαστεί αριστοτεχνικά εκθέτοντας δημόσια μόνο ό,τι προοριζόταν, σχετικά με το πρόσωπό του, να γίνει αντικείμενο θαυμασμού και έκστασης!                                                         
                                Καθυστέρηση  και Δικτατορία
Σ΄αυτό τον βοήθησαν: Η καθυστέρηση  αυτής της αχανούς χώρας. Οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες. Η δουλεία και η   αμορφωσιά. Η λατρεία του προσώπου του εκάστοτε τσάρου. ΄Ολα τα κατάλοιπα της τσαρικής απολυταρχίας, που κάποια ακόμα και σήμερα επιβιώνουν. Και μαζί μ΄αυτά  η τεράστια του θέληση και  η ακόρεστη ηδονή του να άρχει και να εξουσιάζει με κάθε βίαιο μέσο. Καθώς και η δημοκοπία του με τις ιδέες του μαρξισμού-λενινισμού. ΄Ετσι που στο τέλος, με την δικτατορία του, να  δυσφημήσει και να  αμαυρώσει την  ιδεολογία των εργαζομένων.
Αφού πρώτα  χυδαία την διαστρέβλωσε προσαρμόζοντάς την στα μέτρα του: Του μικρού ασιάτη δεσπότη. Του νέου Τζένγκις Χαν. Του σοσιαλ-εθνικιστή μεγαλορώσου τραμπούκου. Του στελέχους τρίτης κατηγορίας. Του ανεπάγγελτου. Του αμόρφωτου. Του απότομου και βάναυσου προς τους συντρόφους. Του  κομπλεξικού κοντού. Που ενίσχυε τις σόλες των παπουτσιών του για να φαίνεται ψηλότερος. Του ατάλαντου, χωρίς κανένα ιδιαίτερο προσόν ανθρώπου. Του καθρεφτιζόμενου με στολή στρατάρχη και αυτοθαυμαζόμενου. Του εκ γενετής κακούργου. Και οποιουδήποτε άλλου χαρακτηρισμού πού έγκαιρα και εύστοχα έκαναν οι σύντροφοί του. Χωρίς να καταφέρουν να του κλείσουν το δρόμο. Του δειλού, του καχύποπτου και σπάταλου. ΄Οσο κι αν φαίνεται παράδοξο αυτό το τελευταίο. Και τέλος του οποιουδήποτε άλλου χαρακτηρισμού  που θα κάνει γι΄αυτόν στο μέλλον η ιστορία.    
 Στα τελευταία του, όπως γράφει η κόρη του Σβετλάνα, ο Στάλιν σε στιγμές παροξυσμού εκσφενδόνιζε το τηλέφωνο στον τοίχο. Φερόταν βάναυσα στους βοηθούς του και στους συνομιλητές του. Στο βιβλίο της «Μόνο ένας χρόνος» παρατηρεί ότι όπως έστελνε αβασάνιστα ανθρώπους στο θάνατο, έτσι αδιάφορα έστρεφε τα νώτα του στους δυστυχισμένους σαν να μην υπήρχαν καν. Γράφει:
  «Πολλοί νομίζουν ότι βρίσκονται πιο κοντά στην αλήθεια, όταν τον φαντάζονται σαν ένα τέρας αποκρουστικό σωματικά. Ενώ ήταν ένα τέρας πνευματικό. Ηθικό. Και γι΄αυτό πολύ πιο τρομερό». 
Φαίνεται ότι το πάθος του για την εξουσία σκότωσε μέσα του,  κάθε τι ανθρώπινο. Αν είχε ποτέ τίποτε το ανθρώπινο. Εκτός αν δεχτούμε την άποψη του Τρότσκι ότι είχε γεννηθεί κακούργος.  ΄Ηταν τόσο ψυχρός και βάναυσος ώστε και η μάνα του στην τελευταία τους συνάντηση, όπως γράφει η κόρη του Σβετλάνα του είπε: «Κρίμα που δεν έγινες παπάς»!
 Η γυναίκα του Ναντιέζντα Αλληλούγεβα τη νύχτα της 8^ης προς 9^η Νοεμβρίου 1932 μετά από έναν καβγά μαζί του πήγε στο δωμάτιό της και αυτοκτόνησε με ένα περίστροφο τύπου «Βάλτερ»!  Η υπόθεση αυτή έχει και περίεργη συνέχεια.  Που φέρει  τον Στάλιν εκείνη τη νύχτα να φτάνει στο Κρεμλίνο μετά τη γυναίκα του. Το μέλος του Κόμματος Γκαβρίλοβνα Κορτσάγκινα εργάστηκε πέντε χρόνια ως οικιακή βοηθός στην οικογένεια του Στάλιν. Στις 22 Οκτωβρίου 1935 έγκλειστη σε στρατόπεδο στα νησιά Σολοβκί ζητάει με αίτησή της απονομή χάριτος.
 Η Κορτσάγκινα συνελήφθη όταν  κάποιος Σινελόμποφ κρατούμενος εκείνη την εποχή, που παλιά εργαζόταν στο Κρεμλίνο, είχε πεί ότι η Κορτσάγκινα διέδιδε ότι ο Στάλιν είχε πυροβολήσει τη σύζυγό του!  Φαίνεται λοιπόν ότι ο Τζουγκασβίλι  έντρομος μετά απ΄αυτό αποφάσισε να βγάλει από τη μέση την Κορτσάγκινα. Και να αναγκάσει με την σύλληψή της όλους όσους ήξεραν κάτι γι΄αυτήν την υπόθεση να κλείσουν το στόμα τους!                                                        
Η Κορτσάγκινα στην αίτησή της για «απονομή χάριτος» έλεγε ότι ο ανακριτής με απειλές της είχε αποσπάσει ομολογία ενοχής. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο η Κορτσάγκινα: «Παραπέμπεται στη δίκη των αντεπαναστατικών, τρομοκρατικών ομάδων που δρούσαν στην κυβερνητική βιβλιοθήκη, στη φρουρά του Κρεμλίνου και αλλού»! Φυσικά η αίτησή της απορρίφθηκε.
Μόνο ένα τέρας «πνευματικό και ηθικό» μπορούσε να κατηγορεί αθώους  ανθρώπους. Να βασανίζει  και σχεδόν πάντα να υπογράφει την εκτέλεσή τους με το ίδιο του το χέρι. ΄Ενας τέτοιος άνθρωπος θα μπορούσε ασφαλώς  να σκοτώσει και τη γυναίκα του. Και όπως λέει ο Τρότσκι και τον Λένιν!  Στο τέλος κατάντησε ένα φοβισμένο ανθρωπάκι. Που έτρεμε ακόμα και τον ίσκιο του. Στα εβδομήντα του χρόνια  ενώ ήταν εμφανής η κατάρρευσή του δεν εμπιστευόταν τους γιατρούς.  Συμβουλευόταν μερικές φορές τον ακαδημαϊκό γιατρό Βινογκράτοφ, αλλά ο Μπέρια του υπέβαλε την υπόνοια ότι «είναι ύποπτος ο γέρος». Ο οποίος τελικά συνελήφθη.
                              Ένα Φοβισμένο Ανθρωπάκι
 Ο διαρκής φόβος για τη ζωή του, που φαίνεται ότι τον διακατείχε πάντα, τον είχε κάνει στο τέλος εξαιρετικά φιλύποπτο και ευέξαπτο. Ντοκουμέντα και μαρτυρίες όσων έτυχε να δουν τον Στάλιν, από τις 28 έως 30 Ιουνίου 1941 με τους Γερμανούς να σκορπάνε τον όλεθρο και να προελαύνουν βαθειά στο σοβιετικό έδαφος, λένε ότι  ήταν τόσο καταβεβλημένος και συγκλονισμένος, ώστε δεν μπορούσε να επιβληθεί πια σαν ανώτατος ηγέτης. Η ψυχική κρίση που περνούσε ήταν μεγάλη.
Ο Στάλιν φοβόταν τις μετακινήσεις.  Ενώ  με τον πόλεμο ακόμα και ο ανάπηρος Ρούσβελτ δεν δίσταζε να κάνει ταξίδια με καταδρομικά και αεροπλάνα ο Στάλιν αρκέστηκε σε ελάχιστες μετακινήσεις. Ταξίδεψε στην Τεχεράνη το 1943 για πρώτη και μοναδική φορά στη ζωή του με ένα «Μίνγκ». Και όταν το αεροπλάνο έπεφτε σε κενά αέρος  γατζωνόταν  στο κάθισμά του με παραμορφωμένο το πρόσωπο από το φόβο. Επίσης ταξίδεψε με τραίνο ή με αυτοκίνητο στην Κριμαία για συνάντηση με τον Τσώρτσιλ και τον  Ρούσβελτ στις αρχές του 1945. Και έκανε και μια μυστική επίσκεψη στο μέτωπο τον Αύγουστο του 1943.
  ΄Οταν λοιπόν χρειάστηκε να ταξιδέψει ως το Βερολίνο (διάσκεψη  του Πότσδαμ της 24 Ιουλίου 1945) με αεροπλάνο τύπου «Ντακότα» ο «Στρατάρχης» απέρριψε κατηγορηματικά το σχέδιο του Μπέρια που τον διαβεβαίωνε ότι η πτήση θα ήταν  απολύτως ασφαλής. Για την επιχείρηση μετάβασης και φρούρησης του Στάλιν στη διάσκεψη κινητοποιήθηκαν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Είναι χαρακτηριστικό ένα  σχετικό έγγραφο του Λ. Μπέρια προς Στάλιν και Μολοτόφ με ημερομηνία 2 Ιουλίου 1945, στο οποίο αναφέρεται:
«΄Εχουν ετοιμαστεί 62 βίλες (10.000 τ.μ. και μια διώροφη έπαυλη για τον σ. Στάλιν με 15 δωμάτια, μπαλκόνι, σοφίτα, 400 τ.μ.). Η έπαυλη είναι πλήρως εξοπλισμένη. Υπάρχει τηλεπικοινωνιακός κόμβος. ΄Εχουν ετοιμαστεί αποθέματα σε θηράματα.  Πουλερικά. Εδώδιμα. Αποικιακά. ΄Αλλα προϊόντα. Και ποτά. ΄Εχουν οργανωθεί τρείς φάρμες από το Πότσδαμ με δυνατότητες παραγωγής κρέατος. Και οπωροκη-πευτικών. Ενώ ακόμα λειτουργούν δυο φούρνοι. Το προσωπικό είναι όλο από τη Μόσχα. Δυο ειδικά αεροδρόμια είναι σε πλήρη ετοιμότητα. Για τη φρούρηση είναι σε διαθεσιμότητα 7 συντάγματα του ΛΕΕ. Και 1.500 άνδρες της ειδικής ασφάλειας. ΄Εχει οργανωθεί φρούρηση σε τρείς δακτύλιους. Διοικητής φρουράς της έπαυλης είναι ο αντιστράτηγος Βλάσικ. Και υπεύθυνος για τη φρούρηση του χώρου της διάσκεψης ο Κρουγκλόφ.
 »Το ειδικό τραίνο είναι έτοιμο. Η διαδρομή έχει μήκος 1.923 χλμ. (1.095 στην ΕΣΣΔ, 594 στην Πολωνία και 234 στη Γερμανία). Η καθ΄οδόν ασφάλεια της αποστολής έχει ανατεθεί σε 17 χιλιάδες άνδρες των δυνάμεων του ΛΕΕ. Και σε 1.515 άνδρες της ειδικής ασφάλειας. Σε κάθε χιλιόμετρο της σιδηροδρομικής αρτηρίας είναι τοποθε-τημένοι από 6 έως 15 άνδρες. Σ΄όλη τη διαδρομή θα ακολουθούν 8 τεθωρακισμένα βαγόνια των δυνάμεων του ΛΕΕ. Για τον Μολότοφ έχει ετοιμαστεί διώροφο κτίριο έντεκα δωματίων. Για την αντιπροσωπεία 55 βίλες. Μεταξύ των οποίων και 8 μονοκα-τοικίες»!
  Ούτε η Αυτοκράτειρα η Μεγάλη Αικατερίνη να ήταν ο «Στρατάρχης» Στάλιν! Ασφα-λώς δεν συγκρίνεται μαζί της στη μόρφωση.  Πόσο είχε απομακρυνθεί από την «ασκητική ζωή» της εποχής πριν και μερικά χρόνια μετά  την  Οκτωβριανή επανάσταση! Ο «Μικρός ανατολίτης δεσπότης» είχε γίνει «Μεγάλος». Λέγεται ότι μέχρι την στιγμή της αναχώρησής του για τη διάσκεψη ενημερωνόταν από τον Μπέρια πολύ συχνά πότε για τη μυστικότητα της αναχώρησης, πότε για το πάχος του στρώματος του τεθωρακισμένου βαγονιού (!). Και πότε για το οργανόγραμμα των κινήσεων στην Πολωνία.
Τα ίδια και πιο δρακόντια μέτρα έπαιρνε ο Στάλιν  όταν ταξίδευε και μέσα στην πατρίδα του. Γιατί  ο φόβος για τη ζωή του τον ακολουθούσε παντού. Μετά  τον  β΄παγκόσμιο πόλεμο ο Μπέρια θα μεριμνήσει για την ασφαλή μετάβασή του στον Καύκασο. Κατά τα πρότυπα της ειδικής επιχείρησης μετάβασής του στο Βερολίνο. ΄Οχι βέβαια με αεροπλάνο  γιατί  φοβόταν τη ζωούλα του. Σχετική αναφορά του Ζντάνοφ υποδιευθυντή τότε της Κα Γκε Μπέ του Κρασνοντάρ αναφέρει:
«Σχετικά με τη λήψη εκτάκτων μέτρων κατά την έναρξη της ειδικής σεζόν(!) αντισοβιετικό στοιχείο που έχει εντοπιστεί από το παράρτημα ασφαλείας του Σότσι ελέγχεται επισταμένα και παρακολουθείται. Οι συλλήψεις διεξάγονται κανονικά. Εκκαθαρίζεται η περιοχή του άλσους από τον ποταμό Γκολοβίνκα ως τον ποταμό Ψόου. Ενισχύθηκε το κέντρο λογοκρισίας. Εντάθηκε ο έλεγχος ταυτοτήτων και αδειών οδικής κυκλοφορίας. Από τον σιδηροδρομικό σταθμό ως την έπαυλη τοπο-θετήθηκαν 184 σκοπιές. Η διαδρομή φρουρείται σ΄όλο της το μήκος. Εγκαταστάθηκε κινητός ηλεκτρικός σταθμός. Ο σύντροφος Βλάσικ ενημερώνεται καθημερινά».
Πόλεις και χωριά κατεστραμένα  από τον πόλεμο και την ίδια στιγμή  οι αρμόδιες υπηρεσίες του Μπέρια εργάζονταν πυρετωδώς στο Νότο, στο Σουχούμι κοντά στ    Νόβι Αφόν, στο Ρίτς στις όχθες του ποταμού Χολόντναγια  και σ΄άλλα μέρη, για την ανέγερση νέων επαύλεων προς χρήση των κομματικών στελεχών! Στις διακοπές του ο Τζουγκασβίλι  έπαιρνε μαζί του τον Βλάσικ. Τον Προσκρεμπίσεφ. Μια οικονόμο, την Ιστόμινα. Πολυάριθμους ιπποκόμους. ΄Ανδρες της ασφάλειας. Και «άλλο υπηρετικό προσωπικό».                                                       
Στα γενέθλια  για τα εβδομηντάχρονά  του το 1949 απονεμήθηκε στον Στάλιν το παράσημο του Λένιν. Το Πολιτικό Γραφείο αποφάσισε να γιορταστεί η επέτειος των γενεθλίων με λαμπρότητα. Ο συνολικός προϋπολογισμός των εκδηλώσεων ανερχόταν σε 6,5 εκατομμύρια ρούβλια. Εκ των οποίων διατέθηκε για τις δαπάνες οργάνωσης έκθεσης δώρων προς τιμή του εορτάζοντος το ποσό των 5.623.255 ρουβλίων!  Αυτός ήταν ο «λαϊκός ηγέτης» Στάλιν. Που εμφανιζόταν συνήθως ιδιαίτερα λιτός. Φορώντας  μια απλή  στρατιωτική στολή. Τα τεράστια ποσά  ρουβλίων  που ξοδεύονταν  για αγάλματα, πορτραίτα  και προτομές, αλλά και για μέτρα φρούρησης του δικτάτορα δεν υστερούν καθόλου από την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος που έκαναν οι τσάροι!
                                     Οι Εγκάθετοι
  ΄Οσοι βρέθηκαν κοντά στον δικτάτορα και τον υπηρέτησαν, εκτός από ελάχιστους που διασώθηκαν, είχαν οικτρό τέλος. Που όσο ζούσε  αυτό το «τέλος» το αποφάσιζε αυτός. Ο νάνος Γεζόφ αποδείχθηκε αλκοολικός. Μετά την απαλλαγή του από τα καθήκοντα του Λαϊκού Επιτρόπου Εσωτερικών  στις 7 Δεκεμβρίου 1938 του                                                     ανατέθηκαν καθήκοντα λαϊκού επιτρόπου Υδάτινων Μεταφορών. Με την ιδιότητά του αυτή καθόταν δίπλα στον Στάλιν στις 21 Ιανουαρίου 1939 στο μνημόσυνο για τα 15 χρόνια από το θάνατο του Λένιν. Μετά απ΄αυτή την  εμφάνιση ο Γεζόφ εξαφανίστηκε.
 Το Λαϊκό Επιτροπάτο Εσωτερικών διευθυνόταν πια από τον Λ. Μπέρια. Τον Γεζόφ τον πήραν μια μέρα «σηκωτό» καθώς προήδρευε σε σύσκεψη του Λαϊκού Επιτροπάτου Υδάτινων Μεταφορών. Μπήκαν ξαφνικά στην αίθουσα δυο άτομα και στάθηκαν στην πόρτα. Ο Γεζόφ κατάλαβε ότι ο Στάλιν τον είχε προγράψει. Ο υποτακτικός του δικτάτορα που είχε στείλει στην ανυπαρξία αναρίθμητους αθώους  αγωνιστές έπεσε στα πόδια των ασφαλιτών κι άρχισε να ζητάει έλεος. Είναι βέβαιο ότι εκτελέστηκε, αλλά πως ακριβώς δεν έχει γίνει γνωστό. Μήπως έχει γίνει άλλωστε γνωστό  πού και πότε ακριβώς εξαφανίστηκαν αμέτρητα αθώα θύματα από τη δικτατορία του Στάλιν;
 Στη συνέχεια ο Μπέρια  συνέλαβε τους «εγκάθετους» του Γεζόφ, που εξύφαιναν τις σκοτεινές υποθέσεις, όπως τους Φρινόφσκι, Ζακόφσκι και Μπέρμαν. Οι οποίοι καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Στη θέση τους τοποθέτησε δικούς του (Μερκούλοφ, Κομπούλοφ, Γκογκλίτζε, Τσανάβα, Ρουχάτζε και Κρουγκλόφ).
 Ο τυχοδιώκτης Μπέρια γρήγορα  έγινε μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Πρώτος αναπληρωτής του Προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου. Και στρατάρχης της Σοβιετικής ΄Ενωσης. Του απονεμήθηκε μάλιστα και ο τίτλος του ΄Ηρωα της Σοσιαλιστικής Δουλειάς. Ο δρόμος αυτού του ανθρώπου προς την κορυφή είναι στρωμένος με πολλά θύματα. Ο  Στάλιν τον γνώρισε γύρω στα 1929-1931 όταν ο Μπέρια  ήταν προϊστάμενος της Κρατικής Πολιτικής Διεύθυνσης της Υπερκαυκασίας. Υπεύθυνος  για την φρούρησή του, όταν έκανε θεραπεία στη λουτρόπολη Τσχαλτούμπο. Ο Μπέρια πλεύρισε το περιβάλλον του Ορτζονικίτζε για να ανέλθει.  Αλλά αυτός γρήγορα  κατάλαβε με ποιόν έχει να κάνει και δεν ενεθάρρυνε την  ανάδειξή του.
΄Ενας συνεργάτης των Κρατικών Υπηρεσιών Ασφαλείας, ο Λορντκιπανίτζε, που έδωσε σημαντικές πληροφορίες για το ποιόν του Μπέρια καθαιρέθηκε με πρόταση του Στάλιν από το αξίωμα του λαϊκού επιτρόπου Εσωτερικών της Υπερκαυκασίας.                                                                                                                 
  Και αργότερα, το 1937, ο Μπέρια κατάφερε να τον εξοντώσει. Ο Στάλιν ήταν  ενήμερος για τις σχέσεις του Μπέρια στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου στην Υπερκαυκασία με  εχθρούς της σοβιετικής εξουσίας. ΄Οπως τους ντασνάκους και τους μουσαβατίστες. Αλλά  αυτό ο «αρχηγός» το θεωρούσε θετικό στοιχείο. Τέτοιοι άνθρωποι ήταν πάντα βολικοί και υπάκουοι. Αλλωστε  ο Στάλιν χρησιμοποιούσε ήδη τους  πρώην μενσεβίκους Βισίνσκι, που είχε υπογράψει παλιά το ένταλμα σύλληψης του ίδιου του Λένιν,  και τον   Μέχλις. Ο Μπέρια με εισήγηση του Στάλιν έγινε το 1931 πρώτος γραμματέας της Κομματικής Επιτροπής Υπερκαυκασίας και έβαλε «τάξη» στην περιοχή. Δηλαδή όπως είπε ο ίδιος στην Ολομέλεια της Κ.Ε. του Φεβρουαρίου-Μαρτίου 1937: «Υλοποιώντας τις  υποδείξεις του συν. Στάλιν για την πολιτική στελεχών, ξεσκεπάσαμε 7 μέλη της ΚΕ του ΚΚ Γεωργίας, 2 μέλη της Κομματικής Επιτροπής Τιφλίδας. Και το 1936 συλλάβαμε 1.050 τροτσκιστές-ζινοβιεφικούς»!
 Τύπος: Ποιος εξιστορεί τώρα εγώ ή εσύ;
 Συγγραφέας: Ξέχασες ότι «εσύ» είσαι «εγώ» και «εγώ» είμαι «εσύ»; Αλλά τι σημασία έχει; Ξέχασες ακόμα ότι Εσύ είσαι η «Παγκόσμια συνείδηση» επομένως  είσαι και ο Στάλιν και επειδή εγώ εξιστορώ προσπαθώ να μη σε αδικήσω; Αλλά όσο προχωρώ στην παράθεση των στοιχείων τόσο πείθομαι, ότι όσα πιο πολλά παραθέτω,  περιμένουν άλλα φοβερά και ανατριχιαστικά για να κραυγάσουν ανάθεμα και πάλι ανάθεμα σ΄αυτόν τον «άνθρωπο». Χωρίς να χάνει τίποτα απολύτως η αντικειμενικότητα.
 ΄Ισα ίσα δεν θα είμαστε καθόλου, μα καθόλου αντικειμενικοί  αν δεν  παραθέσουμε όλα τα εγκλήματά του. ΄Εστω και επιγραμματικά. Τόμοι ολόκληροι βιβλίων  περιμένουν να γεμίσουν στο μέλλον  με την διαλεύκανση, αν αυτή είναι πλέον δυνατή, όλων των  «σκοτεινών υποθέσεων». Που ακάματα έστηνε ο δικτάτορας.  Καθώς είχε ακόρεστη δίψα για εξουσία και γιγάντια θέληση για δουλειά  «γιγάντια» σκόρπαγε το θάνατο με εγκάθετους  τύπου Μπέρια.
 Στα πρόθυρα του β΄παγκοσμίου πολέμου ο Στάλιν αφού είχε κάνει μεγάλης εκτάσεως εκκαθαρίσεις και ο στρατός ήταν πολύ εξασθενημένος αποφάσισε να αφήσει ελεύθερους από τις φυλακές και τις εξορίες μια σειρά διοικητών που τα ανακριτικά του όργανα δεν κατάφεραν να πτοήσουν.  Αφέθηκαν επίσης ελεύθεροι μια σειρά από επιστήμονες και κατασκευαστές, όπως ο Λ. Λαντάου, Κ. Ροκοσόφσκι. Κ.Μερετσκόφ, Α. Γκορμπάτοφ, Ι.Τιουλένεφ, Α. Τούπολεφ και άλλοι. Πολλοί άλλοι χρειάστηκε να περιμένουν πολύ περισσότερο για την ημέρα της απελευθερωσής τους. Ως το μακρινό 20ο  συνέδριο του κόμματος το 1956. Λόγου χάρη ο διάσημος Σ.Π. Κορολιόφ αφέθηκε ελεύθερος μόλις το 1944. Στο μεταξύ ο τύραννος  είχε απομακρύνει  από το λαϊκό Επιτροπάτο Εσωτερικών ή εξοντώσει άξιους και έντιμους ανθρώπους. Στα τέλη της δεκαετίας του ‘30 είχαν χαθεί περισσότεροι από 23 χιλιάδες άνδρες της Τσεκά (΄Εκτακτη Επιτροπή αγώνα κατά της αντεπανάστασης και του σαμποτάζ).
 Ο Στάλιν επικύρωνε κάθε εγκληματική πράξη. Που έκαναν οι υποτακτικοί του. Ενέκρινε λόγου χάρη, μαζί με τον Μολότοφ περίπου τετρακόσιες λίστες ατόμων, οι υποθέσεις των οποίων έπρεπε να εκδικαστούν αποκλειστικά από στρατοδικεία. ΄Ετσι ολόκληρες λίστες, όπου ορισμένες φορές, καταχωρούνταν μερικές  εκατοντάδες ονόματα, με μια υπογραφή του Στάλιν μετατρέπονταν σε νεκρολογίες! Στο όνομα βέβαια των ιδανικών του σοσιαλισμού. Το πολιτικό λεξιλόγιο του Στάλιν είναι γεμάτο από λέξεις που αρμόζουν σε χασάπη ή δήμιο: Χτύπημα. Συντριβή. Εξόντωση. Ξερίζωμα. Κατάπνιξη.
                                    Ο Διεφθαρμένος Μπέρια
Ο απόλυτα διεφθαρμένος Μπέρια ήταν ιδανικός του συνεργάτης. Αυτός «έβαλε στο χέρι» όχι μόνο τον Γεζόφ αλλά και πολλούς  άλλους. Ο αντιστράτηγος Βλάσικ που πάνω από ένα τέταρτο του αιώνα σαν προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης του Υπουργείου Κρατικής Ασφάλειας ήταν ο φύλακας-φρουρός του Στάλιν καθώς και ο Προσκρεμπίσεφ, λίγους μήνες πριν τον θάνατο του «αρχηγού» απομακρύνθηκαν από το περιβάλλον του με ενέργειες του Μπέρια. Ο Βλάσικ καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια φυλακή και εξορία. Ο Βλάσικ πριν την εκτέλεσή του διηγήθηκε στη γυναίκα του ότι ο Μπέρια «βοήθησε» τον Στάλιν να πεθάνει.
΄Οποιος επιχειρούσε όμως να «αφυπνίσει» τον Στάλιν για να σταματήσουν οι ανομίες του Μπέρια εξαφανιζόταν αμέσως. Ο Μπέρια ήταν για τον Στάλιν ο άλλος του εαυτός. Σε μια Ολομέλεια της ΚΕ, το 1937, ο επίτροπος Υγείας Καμίνσκι προσπάθησε να ξεσκεπάσει τον Μπέρια. Μόλις όμως έληξε η ολομέλεια ο Καμίνσκι συνελήφθη και εξαφανίστηκε για πάντα! Τα ίδια έπαθε και ο παλιός κομμουνιστής Κέντροφ, που κατήγγειλε τον Μπέρια. Συνελήφθη και εκτελέστηκε. Και το άκρον άωτον της ανομίας  είναι ότι η καταδικαστική  απόφαση πάρθηκε μετά από  την εκτέλεσή του!
Το βίτσιο αυτού του ανθρωποειδούς Μπέρια ήταν ότι όταν άκουγε το πρελούντιο του Ραχμάνινοφ, έκλαιγε! Ενώ ο αρχηγός της προσωπικής του φρουράς συνταγματάρχης Ναντοράγια και ο υπαρχηγός   συνταγματάρχης Σαρκίσοφ ικανοποιούσαν ένα άλλο του βίτσιο. Προμηθεύοντάς του νεαρές γυναίκες της αρεσκείας του. Και καλά μέχρις εδώ, ας πούμε ότι έκανε κάτι φυσιολογικό. Η παραμικρή όμως αντίσταση των γυναικών αυτών είχε τραγικές συνέπειες γι΄αυτές και για τους συγγενείς τους! Σ΄έναν  τέτοιο άνθρωπο ανέθεσε ο Στάλιν τις πιο λεπτές αποστολές. ΄Οπως την φυσική εξόντωση  του Τρότσκι.
 Στη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου ο Μπέρια με δυο περιοδείες που έκανε την πρώτη τον Αύγουστο του 1942 και την δεύτερη τον Μάρτιο του 1943, εξ ονόματος του Στάλιν, έδιωξε τους ανεπιθύμητους, τουφέκισε τους «ύποπτους» και τρομοκράτησε  τους στρατιωτικούς. Την «υπόθεση του Λένινγκραντ» (την είδαμε παραπάνω), την δίωξη των Μεγκρελίων, μιας φυλής του λαού της Γεωργίας, που διώχθηκε επί Στάλιν της «έφερε σε πέρας ο Μπέρια».΄Οταν ο αρχηγός ήταν στα τελευταία του, Ο Μπέρια μηχανεύτηκε την «υπόθεση των γιατρών». Απομάκρυνε τους γιατρούς του. Και ίσως αυτό να σημαίνει η καταγγελία του Βλάσικ ότι τον «βοήθησε» να πεθάνει.
 Ο Μπέρια ήταν η ψυχή της κατασταλτικής μηχανής. Και ήλεγχε το σύστημα των Γκουλαγκ. ΄Οταν οι Αμερικάνοι έριξαν τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το  Ναγκασάκι το 1945 ο Στάλιν έδωσε στον Μπέρια την εντολή να επισπευσθούν οι εργασίες στον τομέα αυτό. Συνεπικουρούμενος από τα υποχείριά του Μερκούλοφ, Ντεκανόζοφ, Κομπούλοφ, Γκογκλίτζε, Μέσικ και Βλοτζιμίρσκι συγκρότησε επιστημονικά,  μηχανολογικά-τεχνικά εργαστήρια για έγκλειστους σε στρατόπεδα!
 Η κατασκευή της σοβιετικής ατομικής βόμβας σε συντομότατο χρονικό διάστημα δεν οφείλεται ασφαλώς στις «υπηρεσίες» του Μπέρια. Η πίστη του σοβιετικού λαού στα ιδανικά του σοσιαλισμού,  και  υπό το καθεστώς της σταλινικής βίας, δεν είχε σβήσει. ΄Εστω και έγκλειστοι σε «ειδικά εργαστήρια» οι σοβιετικοί επιστήμονες  πέτυχαν την κατασκευή της ατομικής  βόμβας.
 Και είναι βέβαιο ότι αν εργάζονταν σε συνθήκες ελευθερίας και δημοκρατίας, χωρίς να δολοφονεί ο Στάλιν  καθηγητές της φιλοσοφίας και άλλους επιστήμονες, θα είχαν προηγηθεί των Αμερικάνων. Αυτό το επιβεβαιώνουν οι επιδόσεις τους μετά την αποσταλινοποίηση, με πρώτο Γενικό Γραμματέα της ΚΕ του Κόμματος τον Χρουστσόφ για να προηγηθούν, όπως και προηγήθηκαν των Αμερικάνων, στην προσπάθεια για την κατάκτηση του διαστήματος! 
Το τέλος του Μπέρια ήταν παρόμοιο με του Γεζόφ. ΄Οπως διηγήθηκε ο στρατάρχης Κ.Σ. Μοσκαλένκο, ο οποίος συμμετείχε στη σύλληψη και στη δίκη του Μπέρια, όταν σ΄αυτόν τον τελευταίο που αποφάσιζε επί Στάλιν για την τύχη χιλιάδων ανθρώπων, ανακοινώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1953 η καταδικαστική απόφαση, άρχισε να σέρνεται με τα γόνατα μπροστά στα πόδια των μελών της Ειδικής Επιτροπής του Ανωτάτου Δικαστηρίου.  Και  με δάκρυα στα μάτια και παρακάλια ζητούσε απονομή χάριτος.
 ΄Οσο κι αν το όνομα του Στάλιν συνδέεται με την ενίσχυση του κράτους και την ανάδειξή του σε βιομηχανική δύναμη, καθώς και με την νίκη του σοβιετικού λαού κατά του  φασισμού, η ενοχή  για τα εγκλήματά του, τον βαρύνει απόλυτα. Η παραμόρφωση του σοσιαλισμού απ΄αυτόν οδήγησε, στο τέλος, αυτή τη μεγάλη χώρα στην κατάρρευση. Ο Στάλιν, αυτός ο δήθεν αρχηγός των λαών,  συνειδητά ή ασυνείδητα έβαλε στο στόχαστρο το όνειρο και την ελπίδα των λαών, για την ανάγκη  και την δυνατότητα νίκης του σοσιαλισμού στον Πλανήτη. Το κακό που έκανε είναι πολύ μεγάλο. Αλλά τα όνειρα και οι ελπίδες των ανθρώπων, καθώς η ζωή συνεχίζεται,  δεν μπορεί κανείς να τα δολοφονήσει. Αυτά στο τέλος παίρνουν εκδίκηση σε πείσμα των κάθε λογής τυράννων.
                                 Ο Μύθος του Στρατηλάτη
Αλλά και η συνεισφορά του Στάλιν στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο αν μπορούμε να μιλάμε για  συνεισφορά, έχει υπερεξογκωθεί από τον ίδιο. Άλλη εικόνα προκύπτει από τα στοιχεία που σήμερα γνωρίζουμε.  Ο Χίτλερ αριστοτεχνικά είχε πιέσει με πάρα πολλούς τρόπους τον Στάλιν. Ακόμα και στις εκκαθαρίσεις του κόκκινου στρατού είχε βάλει το χέρι του (περίπτωση Τουχατσέφσκι).  Με σκοπό  την υπογραφή ενός συμφώνου μη επιθέσεως ανάμεσα στις δυο χώρες. Ο Φίρερ γνώριζε το πογκρόμ του 1937-1938 που είχε κάνει ο Στάλιν  στο στρατό.
 Ο Στάλιν απευθυνόμενος στον Χίτελρ στις 21 Αυγούστου 1939 του έγραφε: «Η σοβιετική Κυβέρνηση με εξουσιοδότησε να Σας διαμηνύσω ότι αποδέχεται την άφιξη του κ. Ρίμπεντροπ στη Μόσχα στις 23 Αυγούστου». Πράγματι ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών έφτασε στις 23 Αυγούστου στη Μόσχα και την ίδια μέρα   το σύμφωνο μη επιθέσεως ανάμεσα στις δύο χώρες, δεκαετούς διάρκειας, είχε υπογραφεί.
 Και ενώ η υπογραφή του συμφώνου θεωρείται  σαν ένα αναγκαστικό βήμα, δηλαδή σαν προσπάθεια για καθυστέρηση έναρξης του πολέμου,  ο Στάλιν υποχώρησε περαιτέρω  στις πιέσεις του Χίτλερ και αποδέχθηκε πρόσθετες συμφωνίες γνωστές ως «μυστικά πρωτόκολλα». Στα πλαίσα αυτά έγιναν διαπραγματεύσεις για την κατάργηση ενός ανεξάρτητου κράτους (της Πολωνίας). Ενώ ο Στάλιν γνώριζε ήδη ότι την οριστική απόφαση  για επιδρομή στην χώρα αυτή  την είχε λάβει ο Χίτλερ από τις αρχές του 1939.
 Ο Χίτλερ είχε ονομάσει το σοβιετογερμανικό σύμφωνο «σύμφωνο με τον σατανά, τον οποίο πρέπει να στραγγαλίσουμε». Ο Τρότσκι από το Μεξικό έλεγε «Ο Στάλιν και ο Χίτλερ έδωσαν τα χέρια. Οι μάσκες έπεσαν. Ο σταλινισμός και ο φασισμός συμμάχησαν». Σε πολλά κομμουνιστικά κόμματα η υπογραφή του συμφώνου προκάλεσε σύγχυση.
Ο Χίτλερ συνεπής στις επιδιώξεις του είχε δηλώσει στους στρατηγούς του μια εβδομάδα πριν την 31 Αυγούστου 1939, όταν σκάρωσε προβοκάτσια κατά της Πολωνίας: «Θα δημιουργήσω μια προπαγανδιστική πρόφαση για την εξαπόλυση του πολέμου.  Και δεν έχει καμιά σημασία αν η πρόφαση αυτή θα είναι ή όχι αληθοφανής. Τον νικητή κανείς δεν θα τον κρίνει εκ των υστέρων, αν είπε ή όχι την αλήθεια»! Πραγματικά   από το Βερολίνο μεταδόθηκε ότι δήθεν το βράδυ της 31^ης Αυγούστου 1939 πολωνοί στρατιώτες κατέλαβαν τον ραδιοσταθμό της γερμανικής κωμόπολης Γκλάιβιτς. Σκότωσαν κάμποσους Γερμανούς υπαλλήλους. Και  μετέδωσαν στην πολωνική γλώσσα έκκληση για πόλεμο! Παράλληλα το ραδιόφωνο του Βερολίνου μετέδιδε πολεμικά εμβατήρια.
Ο Χίτλερ ενεργούσε βάσει των όσων είχε γράψει στον «Αγώνα μου»: ΄Ηταν ικανός για το πιο μεγάλο ψέμα. ΄Η για την πιο μεγάλη πρόκληση. Και το περίεργο είναι ότι ο Στάλιν, ενώ είχε διαβάσει τη ρωσική μετάφραση του «Αγώνα μου», έπεφτε θύμα του Φίρερ. Φαίνεται όμως πως είτε υποτίμησε τον Χίτλερ, είτε  δεν τον είχε ικανό για την πιο «μεγάλη απάτη  και το πιο μεγάλο ψέμα». ΄Οπως εκείνος έγραφε στο βιβλίο του. Βέβαια ήδη οι  δυτικές δυνάμεις είχαν προηγηθεί σε συμφωνίες σαν του Μονάχου κλπ. με τον ναζισμό και ουσιαστικά είχαν προσφέρει βορά σ΄αυτόν την Αυστρία και την  Τσεχοσλοβακία. Και δεν έκαναν απολύτως τίποτα για την σωτηρία της Ισπανικής Δημοκρατίας. 
Μάλιστα η ίδια η Πολωνία είχε συνάψει σύμφωνο μη επίθεσης με τον Χίτλερ. Αλλά την 1^η Σεπτεμβρίου 1939 τα στρατεύματα της Βέρμαχτ εισέβαλαν στη χώρα αυτή. Σ΄αυτήν την επίθεση είχαν ριχτεί 62 μεραρχίες. Περιλαμβανομένων και 11 μηχανοκινήτων μεραρχιών. Οι οποίες διέθεταν 3 χιλιάδες άρματα μάχης. Και  δυο χιλιάδες αεροπλάνα. Ενώ  λοιπόν ο Χίτλερ είχε εισβάλει στην Πολωνία δυο μέρες μετά την επίθεση έλεγε στον νέο σοβιετικό πρεσβευτή στο Βερολίνο που του επέδιδε τα διαπιστευτήριά του: «Ο γερμανικός λαός είναι ευτυχής για τη σύναψη του σοβιετογερμανικού συμφώνου μη επίθεσης. Αυτό το σύμφωνο θα υπηρετήσει την υπόθεση της φιλίας των δυο λαών». 
Και να πως την υπηρέτησε: Σε ένα  ντοκουμέντο που βρέθηκε, όπως γράφει ο Βολκογκόνοφ, στο αρχείο Μολότοφ, που είχε ετοιμάσει ο αναπληρωτής του λαϊκού επιτρόπου Εσωτερικών Τσερνισιόφ για ενημέρωση του Στάλιν, αναφέρονται τα εξής:                               
 «Κατά την περίοδο του 1939 μέχρι τον Ιούνιο του 1941 στο έδαφος της Σοβιετικής ΄Ενωσης έφτασαν 494.310 πρώην(;! ) Πολωνοί πολίτες. Ο αριθμός αυτός μειώθηκε την αντίστοιχη περίοδο ως εξής: Παραδόθηκαν  στους Γερμανούς 42.492 πρώην αιχμάλωτοι Πολέμου(;!). Απελευθερώθηκαν και στάλθηκαν στην ΣΣΔ Ουκρανίας και στην ΣΣΔ Λευκορωσίας 42.400 άτομα».
 Ο Βολκογκόνοφ διερωτάται αφού η Σοβιετική ΄Ενωση δεν ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Γερμανία πως χαρακτήριζε  τους Πολωνούς που παρέδιδε αιχμαλώτους; Και τι απέγιναν αυτοί; Στη Ρωσία κρατούνταν στις 30 Ιουλίου 1941, 389.382 Πολωνοί. Απ΄αυτούς αμνηστεύτηκαν στις 12 Αυγούστου οι 389.041. Το 1942 μεταφέρθηκαν στο Ιράν 119.865 Πολωνοί (76.110 μάχιμοι και 43.755 πολίτες). Το 1945 είχαν απομείνει στην Σοβιετική ΄Ενωση 218.000 Πολωνοί.
Ένα άλλο ντοκουμέντο αναφέρει: «Στις 20 Οκτωβρίου 1945 στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Λαϊκού Επιτροπάτου Εσωτερικών εκρατούντο 25.070 πολίτες της Πολωνίας. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Στάλιν απ΄αυτούς πρόκειται να απελευθερωθούν αμέσως και να επαναπατρισθούν 12.289 άτομα. Οι υπόλοιποι θα αφεθούν ελεύθεροι ως τα τέλη του έτους». Αλλά σχετικά με τους Πολωνούς πολίτες που βρέθηκαν στο έδαφος της ΕΣΣΔ  με την θέληση του Στάλιν δεν υπάρχουν στοιχεία για τον ακριβή αριθμό εκείνων που εκτελέστηκαν ή πέθαναν! ΄Οχι μόνο τους κανόνες του διεθνούς δικαίου καταπάτησε αυτός ο άνθρωπος αλλά και τους στοιχειώδεις κανόνες της ανθρωπιάς.
                              Ο Πόλεμος με την Φινλανδία
Ο «Μέγας στρατηλάτης» με τις εγκληματικές του εκκαθαρίσεις είχε αποδυναμώσει τον Κόκκινο Στρατό. ΄Οταν  λοιπόν  χρειάστηκε να χρησιμοποιηθεί ο στρατός κατά της Φινλανδίας για να εξαναγκαστεί η χώρα αυτή που έκδηλα έδειχνε την προτίμησή της προς τη Γερμανία, να απομακρύνει τα σύνορα της από το Λένινγκραντ με ανάλογη εδαφική αποζημίωση, φάνηκε η  ανεπάρκεια του Κόκκινου Στρατού.             
  Μάλιστα ο φινλανδός στρατάρχης Μάνερχαϊμ πρώην τσαρικός αξιωματικός απαιτούσε να μην γίνουν υποχωρήσεις στους Ρώσους. Ο Στάλιν που μετείχε του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου ως μέλος ήταν βέβαιος ότι οι Φινλανδοί θα  συνθηκολογούσαν γρήγορα παρά τις προειδοποιήσεις του διοικητή του Γενικού Επιτελείου  Σαπόσνικοφ να μην υποτιμηθούν οι Φινλανδοί.
  Στις 30 Νοεμβρίου 1939 άρχισαν οι πολεμικές επιχειρήσεις, οι οποίες συνεχίστηκαν επί τέσσερεις περίπου μήνες. Την ίδια στιγμή  η  Σοβιετική ΄Ενωση αποκλείστηκε από την Κοινωνία των Εθνών και απομονώθηκε διεθνώς.  Η αντίσταση των Φινλανδών στο μέτωπο ήταν σθεναρή. Η «αθάνατη δόξα» για τον Κόκκινο Στρατό και για «τον Μεγάλο Στάλιν» αποδείχθηκε ανέφικτη. Στο τέλος η «γραμμή Μάνερχαϊμ» διασπάστηκε προ των υπέρτερων σοβιετικών   δυνάμεων. Αλλά με μεγάλες απώλειες του Κόκκινου Στρατού.
 ΄Ομως ο κόσμος όλος είδε πόσο ανέτοιμος ήταν ο στρατός αυτός για να τα βγάλει πέρα με την Φινλανδία.  Πόσο μάλλον με τον Γερμανικό Στρατό. Αλλά ο Στάλιν  μετά το τέλος του πολέμου με την Φινλανδία το Μάρτη του 1940, αφού υπογράφηκε σοβιετοφινλανδική συνθήκη ειρήνης, το μόνο που έκανε ήταν να βρεί ένα ακόμα εξιλαστήριο θύμα. Και το βρήκε στο  πρόσωπό του υποτακτικού του Βοροσίλοφ. Τον οποίο έπαυσε  από τη θέση του λαϊκού επιτρόπου άμυνας.
 Ο Χίτλερ την ίδια στιγμή έτριβε με μεγάλη ευχαρίστηση τα χέρια του. Κι όταν στη συνέχεια οι σοβιετικοί μεθοριακοί φρουροί κατέρριψαν ένα γερμανικό αεροπλάνο που είχε παραβιάσει τα σύνορα, ο Στάλιν έδωσε προσωπικά εντολή να ζητηθεί συγγνώμη από τον Χίτλερ. Ο οποίος  ήδη βρισκόταν στο τέλος της προετοιμασίας του για την εκστρατεία του στην Ανατολή! Ο Στάλιν διαπράττοντας το ένα λάθος μετά το άλλο, έφθασε σε ένα μεγάλο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος: Στη σύναψη στις 28 Σεπτεμβρίου 1939 της «Γερμανοσοβιετικής συνθήκης φιλίας και καθορισμού των συνόρων μεταξύ  Γερμανίας και Σοβιετικής ΄Ενωσης»
 Τα νέα σύνορα διέφεραν από εκείνα που είχαν καθοριστεί με το «μυστικό πρωτόκολλο» του Συμφώνου της 23^ης Αυγούστου 1939. Κατά τις διαπραγματεύσεις  Ρίμπεντροπ-Μολότοφ  στη Μόσχα στις 27-28 Σεπτεμβρίου 1939, στις οποίες μετείχε όπως και στις 23 Αυγούστου προσωπικά ο Στάλιν, εξάρθηκε η φιλία ανάμεσα στο σοβιετικό  κράτος και το  φασιστικό καθεστώς!
  Οι αντιφασιστικές δυνάμεις σ΄όλο τον κόσμο αποθαρρύνθηκαν και αποπροσανατολίσθηκαν. Αλλά και του Στάλιν τα χέρια δέθηκαν. ΄Ετσι  ώστε να μην πάρει μέτρα για αναβάθμιση  της αμυντικής ικανότητας της χώρας!
  Ο «μεγάλος στρατηλάτης» εξαπατήθηκε από τον «δεκανέα»  Χίτλερ. Απέναντι στον οποίο έδειξε μεγάλη ευπιστία.  Βέβαια ο Στάλιν με τις μαζικές διώξεις του 1937-1938 είχε πλήξει ο ίδιος όλο το λαό. Και ειδικά  το στρατό και το ναυτικό. Οι διώξεις είχαν στραφεί κυρίως εναντίον των ανώτατων διοικητικών στελεχών. Των πολιτικών επιτρόπων. Και του Κεντρικού μηχανισμού του Λαϊκού Επιτροπάτου ΄Αμυνας.
 Από τον Μάιο του 1937 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1938 στο στρατό ξηράς διώχθηκαν 36.761 άτομα. Και στο πολεμικό ναυτικό περισσότερα από τρείς χιλιάδες άτομα. Στα πλαίσια της εκστρατείας ενάντια στους «εχθρούς του λαού» κατά την περίοδο 1937-1940 αντικαταστάθηκαν όλοι οι γενικοί διοικητές των στρατιωτικών περιοχών. Κατά 90% αντικαταστάθηκαν οι αρχηγοί των επιτελείων στις στρατιωτικές περιοχές και οι αναπληρωτές γενικών διοικητών. Κατά 80% ανανεώθηκε η σύνθεση των διοικήσεων σωμάτων στρατού και μεραρχιών. Κατά 90% αντικαταστάθηκαν οι αρχηγοί των επιτελείων τους.
 Ο Στάλιν συνήθως ενέκρινε προσωπικά  τις συλλήψεις  των διωκόμενων αυτής της περιόδου. Στις αρχές του 1939 άρχισε να κατακλύζει τη χώρα ένα κύμα αναζήτησης εχθρών του λαού.  Και ομοϊδεατών αυτών που είχε στείλει στο θάνατο ο Στάλιν. Δηλαδή του Τουχατσέφσκι, του Γιακίρ, του Ουμπορέβιτς και άλλων διοικητών. Χωρίς να φταίνε σε τίποτα οι άνθρωποι. Και κει ο στρατοδίκης Ούλριχ ενημέρωσε  στις 14 Ιουνίου 1939 τον Στάλιν οτι εκκρεμούσαν πολλές υποθέσεις σχετικά  με δεξιοτρο-τσκιστικές, αστικοεθνικιστικές  και κατασκοπευτικές οργανώσεις στις εξής στρατιωτικές περιοχές: Της Μόσχας 800. Του Βόρειου Καυκάσου 700. Του Χάρκοβο  500. Της Σιβηρίας 400. Μάλιστα πρότεινε στον Στάλιν να μην επιτραπεί στην υπεράσπιση να παρακολουθήσει τις συνεδριάσεις του στρατοδικείου! Και περίμενε την εντολή του!
                         Προγραφές και Εκκαθαρίσεις
΄Ετσι ο στρατός με  εντολές του Στάλιν απορφανίστηκε από πνευματικό δυναμικό. Και έμπειρα στελέχη. Τα οποία έπεσαν θύματα των διώξεων. Και ενώ ο «αρχηγός» είχε εξοντώσει τους καλύτερους στρατιωτικούς, εξακολουθούσε να επαναλαμβάνει ότι τα «στελέχη κρίνουν τα πάντα». ΄Ετσι το καλοκαίρι του 1941 περίπου το 75% των διοικητών και το 70% των πολιτικών επιτρόπων που έπρεπε να διαθέτουν πείρα μερικών ετών είχαν  υπηρεσία μόλις ένος έτους. Και ήταν αδύνατο να διοικήσουν επιτυχώς τις στρατιωτικές μονάδες. Παρά τις προσπάθειες που έγιναν για την κάλυψη των κενών ο «κόκκινος στρατός δεν έγινε ένας σύγχρονος στρατός». ΄Οπως κοκορευόταν ο Στάλιν. Ούτε «επιθετικός, όπως πρέπει να είναι ένας σύγχρονος στρατός».
 Μάλιστα  διακηρυσσόταν με κομπασμό: «Ο πόλεμος να διεξαχθεί στο έδαφος του εχθρού και η νίκη πρέπει να κερδηθεί με λίγο αίμα». Ο ίδιος ο  Στάλιν  έλεγε για τον γερμανικό στρατό ότι δεν είναι ακατανίκητος και ότι διακατέχεται από άκριτη αυτοπεποίθηση και ξιπασιά. Την προέλαση της Βέρμαχτ στην Ευρώπη την απέδιδε στο γεγονός ότι οι Γερμανοί κατόρθωσαν να αφήσουν τη Γαλλία και την Αγγλία χωρίς συμμάχους. Και εννοούσε ότι σ΄εκείνες τις συνθήκες ένας τέτοιος σύμμαχος έπρεπε να είναι η ΕΣΣΔ.
 Αλλά στο μεταξύ, όπως έγινε γνωστό μετά τον πόλεμο ο Χίτλερ που ήδη γνώριζε τις διώξεις της περιόδου  1937-1938, ενάμιση μήνα πριν από τον πόλεμο είχε ενημερωθεί από τον στρατιωτικό του ακόλουθο στη Μόσχα, συνταγματάρχη Κρέμπς, ότι ο Κόκκινος Στρατός είχε εξασθενήσει όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά. Ο Κρέμπς έγραφε σε σχετική αναφορά για τον Κόκκινο Στρατό: «Η εντύπωση που αφήνει σήμερα είναι χειρότερη από εκείνη του 1933. Η Ρωσία θα χρειαστεί πολλά χρόνια για να επανέλθει στο προηγούμενο επίπεδο». Τα γεγονότα που επακολούθησαν δεν διέψευσαν τον γερμανό στρατιωτικό  ακόλουθο.
 Ο Στάλιν είχε γίνει αιχμάλωτος του χαρακτήρα του και της αυτοπεποίθησής του ότι ήταν αλάνθαστος. Η απεριόριστη εξουσία του είχε δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι ήταν ικανός για όλα.  Αλλά ούτε κι όταν  ο Χίτλερ του κήρυξε τον πόλεμο συνετίστηκε.   Βέβαια πίστευε ότι αυτός είχε ξεγελάσει τον Χίτλερ με την υπογραφή του γερμανοσοβιετικού συμφώνου. Ενώ αποδείχθηκε ακριβώς το αντίθετο. Ο Χίτλερ από τη μια συνομιλούσε κι από την άλλη ετοίμαζε το σχέδιο «Μπαρμπαρόσσα» για την επίθεση κατά της Σοβιετικής ΄Ενωσης. Γι΄αυτό όταν ο Χίτλερ εξαπέλυσε τον κεραυνοβόλο πόλεμο ο Στάλιν κυριολεκτικά παρέλυσε!
Στο μεταξύ ο Μπέρια τον ενημέρωνε  με τις εκθέσεις των πρακτόρων του.  Αλλά και με τις συνομιλίες ξένων διπλωματών. Μια τέτοια συνομιλία που διάβασε ο Στάλιν ήταν του γάλλου πρεσβευτή στη Μόσχα Νατζιάρ. Που είχαν καταγράψει οι υπηρεσίες του  Μπέρια. Και η οποία έλεγε:
 «Ο Στάλιν είναι ο θεός των Ρώσων. Κατέστρεψαν λοιπόν τα εικονίσματα για να τα αντικαταστήσουν με τη μορφή του Στάλιν. Ο χριστός παριστάνεται με φωτοστέφανο. Κοιτάξτε τη μορφή του Στάλιν είναι λουσμένη στο φως. Οι Ρώσοι εκθρόνισαν τον  τσάρο για να ενθρονίσουν έναν άλλο, ακόμη χειρότερο, τσάρο. Αυτοί οι άνθρωποι επιζητούν πάντα κάτι το υπερφυσικό, το υπεράνθρωπο.
  Στην Αγγλία, για παράδειγμα, η βιομηχανία επέφερε μεγάλη άνθηση. ΄Ομως αυτό έγινε σταδιακά, ομαλά. Ενώ εδώ μας λένε πως ένας εργάτης δουλεύει σε 20 μηχανές. ΄Οτι κάποιος άλλος υπερεκπλήρωσε τη νόρμα του κατά 300%! Αλλά το γεγονός ότι καθημερινά    παράγονται σκάρτα προϊόντα, ότι υπάρχει έλλειψη απ΄όλα σχεδόν τα αγαθά, περνάει απαρατήρητο. Γενικά η κατάσταση των Ρώσων δεν είναι από τις καλύτερες.΄Οχι τόσο λόγω του πολέμου με τη Φινλανδία, όσο εξαιτίας του συστήματός τους».
 Οι ξένοι έβλεπαν και τάλεγαν. Αλλά ο Στάλιν τα βάφτιζε όλα αντισοβιετική και αντικομμουνιστική προπαγάνδα. Με τη νοσηρή νοοτροπία του δικτάτορα, αυτός που έκανε ο,τι ήθελε στη χώρα του και στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ήταν αδύνατο να πιστέψει ότι  ένας άλλος, δικτάτορας αδίστακτος σαν κι αυτόν,  θα τον εξαπατούσε. Και ο Χίτλερ απ΄ό,τι γράφει στον «Αγώνα μου» είχε κάνει σημαία του ένα μεγάλο σκοπό: Η Αρία Φυλή να κατακτήσει με όλα τα μέσα  τον κόσμο. Το ίδιο πίστευε,  με άλλη φραστική διατύπωση,  για τον εαυτό του και ο Στάλιν. Αυτός ο άνθρωπος είχε καταφέρει θανατηφόρα πλήγματα κατά της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Υποτάσσοντάς την στη δική του προσωπική  πολιτική. 
 Για του λόγου το αληθές: Οι ηγέτες των κομμουνιστικών κομμάτων της Γιουγκοσλαβίας, της Αυστρίας, της Γερμανίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Εσθονίας, της Ρουμανίας και της Φινλανδίας  που στις χώρες τους βρίσκονταν στην παρανομία ζήτησαν καταφύγιο στη Σοβιετική ΄Ενωση. Κι είχαν την ατυχία να πέσουν θύματα της κατασταλτικής μηχανής του Στάλιν. Ο οποίος έτσι ενίσχυε αντικειμενικά τον φασισμό. Θύματα της σταλινικής ανομίας έπεσαν πάρα πολλοί κομμουνιστές ηγέτες διαφόρων κομμάτων των ευρωπαϊκών χωρών.  ΄Οπως  μέλη της ηγεσίας των Κομμουνιστικών Κομμάτων Γερμανίας, Πολωνίας, Ελλάδας (διώχθηκε και εξαφανίστηκε ο Γενικός Γραμματέας Α.Χαϊτάς),  Γιουγκοσλαβίας, Φινλανδίας κ. ά.
 Επίσης έπεσαν θύματα ο γνωστός παράγοντας του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος Μπέλα Κουν. Ο Ελβετός Φ. Πλάτεν, φίλος του Λένιν. Ο Ούγγρος Λ. Γκάβρο. Ο Βούλγαρος Ρ. Αβράμοφ. Ο Φινλανδός Ε. Γκιούλινγκ. Και πολλοί άλλοι. Αυτός ο άνθρωπος δεν δίστασε να εξοντώσει όλη την ηγεσία του Κ.Κ Πολωνίας και να διαλύσει με απόφαση ουσιαστικά δική του και όχι της Ε.Ε. της Κομμουνιστικής Διεθνούς, το κομμουνιστικό κόμμα αυτής της χώρας. Γιατί δήθεν  σ΄αυτό  δρούσαν «πράκτορες του διεθνούς φασισμού».
 Δικό του είναι και το λεξιλόγιο:  «σοσιαλφασίστες», «ρεφορμιστές» και «προδότες» για τους σοσιαλδημοκράτες, τους οποίους ταύτιζε έτσι με το φασισμό. Και κάθε ήττα του επαναστατικού κινήματος διεθνώς την απέδιδε στην «προδοσία» των σοσιαλδημοκρατών. Πώς να μην νιώθει αήττητος λοιπόν και πάνσοφος αφού κατόρθωσε να οδηγήσει στο θάνατο και  κομμουνιστές ηγέτες άλλων χωρών; Να διαλύσει ή να μετατρέψει  κόμματα  σε γρανάζια της γραφειοκρατικής του μηχανής;΄Ετσι ώστε όλοι και όλα να είναι υποταγμένα σ΄αυτόν προσωπικά; ΄Ενας τέτοιος αρχηγός λοιπόν ήταν «αλάνθαστος».΄Ολοι οι άλλοι ήταν δυνατόν να κάνουν λάθη εκτός απ΄αυτόν. Κι αν εκείνοι δεν παραδέχονταν τα «λάθη» τους και τις «προδοσίες» τους με το καλό άρχιζε η χειραγώγηση με  τα μεσαιωνικά βασανιστήρια, τις  κάθε είδους διώξεις, τις φυλακές, τις εξορίες, τα Γκουλαγκ και τις εκτελέσεις. 
 Ο Στάλιν είχε πέσει θύμα της αυταπάτης του ότι ο Χίτλερ, που είχε εισβάλει ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν θα άνοιγε δεύτερο μέτωπο με τη Σοβιετική ΄Ενωση. Και ότι θα τηρούσε το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο. ΄Ετσι τα αμυντικά έργα που είχαν προγραμματιστεί να γίνουν και απαιτούσαν εργασίες 2-3 χρόνων καθυστέρησαν. Τα λάθη  του Στάλιν πολιτικού και στρατηγικού χαρακτήρα στα πρόθυρα του πολέμου,  που αυτός δεν πίστευε ότι ήταν τόσο κοντά, έφεραν τη χώρα σε εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση. Βέβαια η εντατικοποίηση των πάντων αργότερα, ανθρώπων και μηχανών, για να παραχθούν σε λίγο χρονικό διάστημα όπλα επέφερε κάποια αποτελέσματα. Αλλά στο μεταξύ μεγάλο χρονικό διάστημα είχε χαθεί ανεκμετάλλευτο.
                                 Ο  Μεγάλος Λαός
΄Ομως παρά τα εγκληματικά λάθη του Στάλιν  ο σοβιετικός λαός  και οι ταλαντούχοι επιστήμονες και ειδικοί διαφόρων ειδικοτήτων υλοποίησαν σχέδια σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Με μια λέξη εκατομμύρια εργαζόμενοι, ενώ στερούνταν συνήθως τα αναγκαία προς το ζειν,   έκαναν θαύματα. Βέβαια και ο ίδιος αυτήν την περίοδο εργαζόταν νυχθημερόν και οι απαιτήσεις του από τους άλλους ήσαν τέτοιες ώστε  ξεπερνούσαν  τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Τα φαινόμενα αυτά σε τέτοιες καταστάσεις είναι συνηθισμένα.
 Ιδιαίτερα μεγάλες απώλειες σε αεροσκάφη και έμψυχο υλικό είχε η πολεμική αεροπορία. Ο Στάλιν απέδιδε τις απώλειες όχι  στις τεχνολογικές ελλείψεις της παραγωγής, αλλά όπως συνήθως,  στις ατέλειες των ίδιων των αεροπλάνων, την ανικανότητα των πιλότων και στην δολιοφθορά!
 Οι Σοβιετικοί σχεδιαστές δημιούργησαν σε χρόνο ρεκόρ, στα πρόθυρα του πολέμου ένα νέο πυραυλικό όπλο, το περίφημο «Κατιούσα». Το οποίο μέσα σε 10 δευτερόλεπτα εκτόξευε 16 βλήματα. Εξασφαλίζοντας έτσι μεγάλη δύναμη πυρός. Επίσης δημιούργησαν το περίφημο τάνκ  μέσου μεγέθους Τ-3. Που αναγνωρίστηκε αργότερα σαν η καλύτερη πολεμική μηχανή του β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά η καθυστέρηση στην παραγωγή αντιαρματικών και αντιαεροπορικών όπλων και όχι μόνο, ήταν ήδη στις παραμονές του πολέμου πολύ μεγάλη. Η πολεμική βιομηχανία  δεν ήταν έτοιμη ακόμη για μαζική παραγωγή στον τομέα της σύγχρονης πολεμικής τεχνικής. Αυτές οι ελλείψεις οφείλονται στο χαρακτήρα και στην μυστικοπάθεια του Στάλιν που ήταν υπέρ της μυστικής διπλωματίας.
  Δεν του άρεσαν οι κλασικές μέθοδοι διπλωματικής δραστηριότητας. Μάλιστα το «Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο» υπογράφεται με την αυτοπρόσωπη παρουσία του. Αλλά αν είχε ξεφυλλίσει πραγματικά τον «Αγώνα μου» εκεί θα διάβαζε αυτά που έγραφε ο Χίτλερ, πολλά χρόνια πρίν εξαπατήσει τον Στάλιν με  την υπογραφή του Συμφώνου: Η Ρωσία: «Το γιγάντιο αυτό κράτος του βορρά είναι πια ώριμο για εξανδραποδισμό. Και το τέλος της εβραϊκής κυριαρχίας στη Ρωσία θα σημάνει και το τέλος της Ρωσίας σαν κράτος. Μας διάλεξε το πεπρωμένο για να λάβουμε μέρος σε μια καταστροφή. Που θα αποτελέσει την πιο σίγουρη απόδειξη του δίκιου της ρατσιστικής θεωρίας, πάνω στ΄ανθρώπινα φύλα»!
 Ο Στάλιν βέβαια  δεν ήταν ένας εμπνευσμένος ηγέτης. Σαν αμόρφωτος και ακαλλιέργητος δεσπότης δεν είχε το χάρισμα της πρόβλεψης και  της διορατικότητας.  Το «Σύμφωνο» παραλίγο να μην υπογραφεί για λόγους που δεν αφορούν άμεσα τον ίδιο. Στις 23 Αυγούστου 1939 δύο μεγάλα αεροπλάνα τύπου «Κόντορ» μετέφεραν την αντιπροσωπεία Ρίμπεντροπ στη Μόσχα.
 Ξαφνικά τα γερμανικά αεροπλάνα  κατά την πτήση τους πάνω από την περιοχή Βελίκιε Λούκι, λόγω κακού συντονισμού των σοβιετικών μέσων αντιαεροπορικής άμυνας, όπως διηγείται ο Μ.Α. Λιοκουμόβιτς, που υπηρετούσε τότε στο τμήμα που άνοιξε πυρ κατά των «Κόντορ», δέχθηκαν ισχυρά πυρά. Και τελικά χάρη στην τύχη δεν καταρρίφθηκαν.  Αλλά από τη Μόσχα την ίδια μέρα  κατέφθασε στον τόπο του επεισοδίου ομάδα εμπειρογνωμόνων για να εξακριβώσει ποιος οργάνωσε αυτή την «προβοκάτσια»! Βέβαια ο Χίτλερ την προηγουμένη ημέρα της υπογραφής του συμφώνου είχε συγκεντρώσει τους επιτελείς του και τους ενημέρωνε για την επικείμενη επίθεση κατά της Πολωνίας!  
  Με το «Σύμφωνο» η Σοβιετική ΄Ενωση κέρδισε χρόνο. Κι όταν η Γερμανία επιτέθηκε εναντίον της δεν υπήρχε πλέον ούτε πολωνικός, ούτε γαλλικός στρατός και το αγγλικό εκστρατευτικό σώμα είχε τραπεί σε φυγή. Ο Στάλιν εγκαλείται γιατί πέρα από  τις ευθύνες των ευρωπαϊκών δυνάμεων, δεν έδειξε την απαιτούμενη υπομονή, για την οικοδόμηση της αντιφασιστικής συμμαχίας, η οποία μπορούσε να είχε δημιουργηθεί νωρίτερα και όχι πάνω στην κορύφωση του πολέμου.                                              
Οι εναγκαλισμοί  του με τον Χίτλερ, στα πλαίσια της μυστικής διπλωματίας, έφτασαν ως το σημείο υπογραφής, στις 28 Σεπτεμβρίου 1939, συμφωνίας «φιλίας και διευθέτησης των συνόρων». Επρόκειτο για τα μελλοντικά σύνορα της Δυτικής Λευκορωσίας. Δυτικής Ουκρανίας. Και άλλων περιοχών.  Βέβαια ο Χίτλερ δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία για   τις όποιες ρυθμίσεις για τα σύνορα.  Γιατί αυτά τα θεωρούσε προσωρινά. Σύμφωνα με τις ιδέες του Φίρερ περί «ζωτικού χώρου» και το σχέδιο «΄Ολντενμπούργκ» που συπλήρωνε το σχέδιο «Μπαρμπαρόσσα», τα μελλοντικά σύνορα  έπρεπε να προωθηθούν πολύ βαθιά στην Ανατολή!
Στα πλαίσια της μυστικής διπλωματίας ο Χίτλερ μετά την υπογραφή του συμφώνου απαίτησε να  παραδοθούν στο Γ΄ Ράϊχ  μερικές ομάδες γερμανών και αυστριακών αντιφασιστών που είχαν απελαθεί από τη Γερμανία  κατά τη δεκαετία του ΄30. Και ήσαν τώρα επιτηρούμενοι στη Σοβιετική ΄Ενωση.΄Η βρίσκονταν στις φυλακές. Στις περισσότερες περιπτώσεις η παράδοση γινόταν χωρίς τη θέληση των κρατουμένων!
Οι Γερμανοί είχαν μάθει για την τακτική που εφάρμοζε ο Στάλιν για να κερδηθεί χρόνος. Εκείνος επαναλάμβανε συνεχώς: «Να μην πέσουμε θύματα της προβοκάτσιας. Να μην δώσουμε αφορμή για προβοκάτσια». Οπότε άρχισαν να συμπεριφέρονται περισσότερο  κυνικά. Από τις αρχές του 1941 δεκάδες γερμανικά αεροπλάνα παραβίαζαν συστηματικά τον εναέριο χώρο της Σοβιετικής ΄Ενωσης. Πετώντας όλο και βαθύτερα στο εσωτερικό της.
 Ακόμη κι όταν εξαναγκάζονταν οι πιλότοι από τις σοβιετικές δυνάμεις να προσγειώσουν τα αεροπλάνα, τα πληρώματα και τα σκάφη επιστρέφονταν αμέσως στη Γερμανία. ΄Εγιναν και άλλλες πολλές παρόμοιες προκλήσεις και ο Χίτλερ έδειχνε να μην υπολογίζει καθόλου τον Στάλιν. Είχε εγκρίνει ήδη το σχέδιο Μπαρμπαρόσσα (18 Δεκεμβρίου 1940). Στα πλαίσια του οποίου «οι κύριες δυνάμεις των ρωσικών στρατευμάτων ξηράς που σταθμεύουν στη Δυτική Ρωσία πρέπει να εξοντωθούν με την τολμηρή και ραγδαία προώθηση των γερμανικών αρμάτων μάχης».
Και ήδη ένα χρόνο μετά την υπογραφή της Σοβιετογερμανικής συμφωνίας  «φιλίας και διευθέτησης των συνόρων», ήτοι στις 27 Σεπτεμβρίου 1940, υπογραφόταν στο Βερολίνο το σύμφωνο των τριών δυνάμεων: Γερμανίας-Ιταλίας- Ιαπωνίας. Βάσει του οποίου η Ιαπωνία αναγνώριζε την ηγεσία της Γερμανίας και της Ιταλίας στην υπόθεση της εγκαθίδρυσης μιας νέας τάξης στην Ευρώπη. Και αντίστοιχα οι  Μουσολίνι και Χίτλερ ανεγνώριζαν την ηγεσία της Ιαπωνίας για τη νέα αυτή τάξη στον μεγάλο ασιατικό χώρο.
Παρ΄όλα αυτά ο Στάλιν επέμενε ότι «Ο πόλεμος είναι μεν αναπόφευκτος.  Αλλά δεν πρόκειται να ξεσπάσει νωρίτερα από δύο-τρία χρόνια». Διαψεύστηκε βέβαια. Αλλά παρέμεινε δέσμιος της «μεγαλοφυϊας» του.΄Οτι αυτός δεν έκανε ποτέ λάθη. ΄Εν τω μεταξύ ο μηχανισμός του είχε τόσο πολύ υποταχθεί στον αρχηγό ώστε όπως γράφει ο στρατάρχης Ζούκοφ και ο ίδιος ο δικτάτορας είχε πει σε μια σύσκεψη: «Τι να κουβεντιάσω πια με σας; Εσείς ο,τι και να σας πω απαντάτε πάντα: «ναι σύντροφε Στάλιν», «Βέβαια σύντροφε Στάλιν», «Πήρατε μια σοφή απόφαση σύντροφε Στάλιν». ΄Ολοι οι γύρω του λοιπόν είχαν γίνει εκτελεστές της βούλησής του
Ο Στάλιν  δεν έδωσε σημασία στον Τσώρτσιλ που ήδη είχε γίνει πρωθυπουργός της  Αγγλίας, όταν τον Απρίλιο του 1941 του εφιστούσε την προσοχή με ειδική επιστολή, στις μεγάλες μετακινήσεις γερμανικών στρατευμάτων προς ανατολάς. Ο δικτάτορας  δέσμιος των νοσηρών εμμονών του ερμήνευσε την προειδοποίηση αυτή, σαν πρόθεση του Τσώρτσιλ να τον ωθήσει σε σύγκρουση με τον Χίτλερ. Και δεν την έλαβε υπ΄όψιν του.Το σοβιετικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ΤΑΣΣ κατ΄έμπνευση του Στάλιν για να δοκιμάσει τον Χίτλερ  μετέδιδε στις 14 Ιουνίου 1941: «Οι φήμες για πρόθεση της Γερμανίας να επιτεθεί εναντίον της Σοβιετικής ΄Ενωσης είναι αβάσιμες. Ενώ η μετακίνηση γερμανικών στρατευμάτων, που έχουν αποδεσμευτεί από τις επιχειρήσεις στα Βαλκάνια, στις βορειοανατολικές περιοχές της Γερμανίας οφείλονται, μπορούμε να υποθέσουμε σε άλλους λόγους. Που δεν έχουν σχέση με τις σοβιετο-γερμανικές σχέσεις».
 ΄Ετσι ο Στάλιν από τη μια μεριά προσπαθούσε  να  βολιδοσκοπήσει τον Χίτλερ και  από την άλλη  κοίμιζε   λαό, στρατό και ναυτικό. Αφού η ηγεσία της χώρας εμφανιζόταν να  μην ανησυχεί για την ασφάλεια των σοβιετικών συνόρων.  Βέβαια ο Χίτλερ  δεν  έδωσε καμιά απάντηση, ούτε στην Δήλωση του ΤΑΣΣ ούτε σε άλλα διαβήματα που έκανε ο Στάλιν, δια της διπλωματικής οδού. Γιατί σε λίγο θα εξαπόλυε την μεγάλη επίθεση προς Ανατολάς. Που βρήκε τη Σοβιετική ΄Ενωση από πολλές απόψεις, δραματικά απροετοίμαστη. Ενώ ο Στάλιν έλεγε, λίγες μέρες πριν, σε στενό κύκλο: «Τον Μάιο του επόμενου χρόνου (δηλαδή το 1942) η σύγκρουση θα αποβεί μάλλον αναπόφευκτη»!
 Ο Στάλιν ενώ κυριολεκτικά κατακλυζόταν από πλήθος αξιόπιστων και ανησυχητικών πληροφοριών, όπως  της σοβιετικής αντικατασκοπίας και της  Γενικής Διεύθυνσης πληροφοριών του κόκκινου στρατού, ότι ο πόλεμος επίκειται, δεν έσπευσε να πάρει έκτακτα μέτρα πολεμικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με τα σχέδια επιχειρησιακής-στρατηγικής ανάπτυξης των στρατιωτικών δυνάμεων. ΄Οπως γράφει ο Ζούκοφ, ακόμα και στις παραμονές του πολέμου, ο Στάλιν αρνήθηκε κατηγορηματικά να τεθούν τα στρατεύματα των δυτικών περιοχών της χώρας σε κατάσταση υψηλής μαχητικής ετοιμότητας. Παρά τις επίμονες εκκλήσεις της στρατιωτικής ηγεσίας. Παρέμενε καθηλωμένος στο φόβο μη τυχόν «προκαλέσουμε» τους Γερμανούς.
Ο επικεφαλής του Γραφείου Πληροφοριών της ειδικής στρατιωτικής περιοχής του Κιέβου συνταγματάρχης Μπόνταρεφ, επεσήμανε στα τέλη Μαϊου 1941 τη συνεχή διέλευση αρμάτων μάχης, μονάδων πυροβολικού, και τμημάτων πεζικού των Γερμανών  προς μια σειρά εκτεταμένες περιοχές των συνόρων τονίζοντας:
«Η συγκέντρωση στρατευμάτων στα σύνορα της ΕΣΣΔ συνεχίζεται. Η προπαρασκευή του θεάτρου των πολεμικών επιχειρήσεων  συντελείται με γοργούς ρυθμούς». Υπάρχουν πολλές παρόμοιες πληροφορίες που επιβεβαιώνουν  ότι ο Χίτλερ ετοιμαζόταν πυρετωδώς για την επίθεση προς Ανατολάς. Ο επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Πληροφοριών του Κόκκινου Στρατού στρατηγός Γκόλικοφ είχε αναφέρει έγκαιρα στον Στάλιν ότι στις αρχές Μαρτίου 1941 η στρατιωτική ισχύς της Βέρμαχτ θα ανέλθει στα οκτώ εκατομμύρια στρατιώτες. Στις δώδεκα χιλιάδες άρματα μάχης. Στις πενήντα δύο χιλιάδες πυροβόλα. Και στις είκοσι χιλιάδες αεροπλάνα!
 Ενώ την ίδια στιγμή η Διεύθυνση πολιτικής προπαγάνδας του Κόκκινου Στρατού τον πληροφορούσε: «Οι οχυρωμένες περιοχές στα δυτικά σύνορά μας, στο μεγαλύτερο μέρος τους, δεν είναι αξιόμαχες. Τα οχυρωματικά έργα που έχουν ολοκληρωθεί δεν διαθέτουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό. Οι οχυρωμένες περιοχές δεν διαθέτουν τον απαραίτητο αριθμό μόνιμων και ειδικά εκπαιδευμένων φρουρών». Παρά το πλήθος παρόμοιων πληροφοριών ο Στάλιν έμενε δέσμιος της πεποίθησής του ότι ο πόλεμος δεν ήταν «επι θύραις». Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Νικήθηκε μεν ο φασισμός αλλά το τίμημα των καθυστερήσεων ήταν αμέτρητες θυσίες του σοβιετικού λαού.
 Ο αρχηγός του επιτελείου της δυτικής ειδικής στρατιωτικής περιοχής αντιστράτηγος Κλίμοφσκιχ, έστειλε στις 2.40΄ η ώρα τη νύχτα της 21^ης Ιουνίου, δηλαδή ένα εικοσιτε-τράωρο πριν από την εκδήλωση της επίθεσης, το εξής κρυπρογράφημα: «Στις 20  Ιουνίου στην κατεύθυνση ΄Αβγκουστοβ, είχαμε παραβίαση του σοβιετικού εναέριου χώρου από γερμανικά αεροπλάνα. Σύμφωνα με στοιχεία του μεθοριακού φυλακίου από  τα αεροπλάνα κρέμονταν βόμβες. Τα συρματοπλέγματα κατά μήκος των συνόρων, δίπλα στον αυτοκινητόδρομο ΄Αβγκουστοβ-Σέινι, τα οποία υπήρχαν ακόμη την ημέρα, προς το βράδυ εξαφανίστηκαν. Σ΄αυτή την περιοχή σαν να βγαίνει μέσα από το δάσος βουητό μηχανοκινήτων. Ενίσχυθηκε η φρουρά των συνόρων». Που να ήξερε  ο Κλίμοφσκιχ που είχε διοριστεί το Ιούλιο του 1940 αρχηγός του επιτελείου της δυτικής ειδικής στρατιωτικής περιοχής, πως ένα χρόνο  μετά, τον Ιούλιο του 1941, με εισήγηση του στρατοδίκη Ούλριχ  και με προσωπική εντολή του Στάλιν θα εκτελούν-ταν μαζί με μια ομάδα άλλων στρατηγών!
                              Σοκ παράλυσης του Στάλιν
 ΄Ετσι με την κήρυξη του πολέμου ο Χίτλερ έπιασε τον Στάλιν  κυριολεκτικά στον ύπνο. Κανένας δεν τολμούσε να  ξυπνήσει τον δικτάτορα. ΄Ηταν η ώρα τέσσερεις το πρωί της 22^ας  Ιουνίου 1941 όταν  άκουσε διακριτικά χτυπήματα στην πόρτα. Εμφανίστηκε ο διοικητής της φρουράς του. Ο οποίος του ανέφερε: «Ο στρατηγός στρατιάς Ζούκοφ σας καλεί στο τηλέφωνο, σύντροφε Στάλιν, για επείγουσα υπόθεση». Ο Ζούκοφ του ανέφερε γρήγορα για τις επιδρομές της γερμανικής αεροπορίας στο Κίεβο, στο Μίνσκ, στη Σεβαστούπολη, στο Βίλνιους και σε άλλες πόλεις. Και τελειώνοντας ρώτησε: «Με καταλάβατε σύντροφε Στάλιν;». Ο Στάλιν έμεινε άφωνος. ΄Ωστε παρά την επιθυμία του, παρά τη θέλησή του και παρά την πεποίθησή του, ο Χίτλερ του είχε κηρύξει τον πόλεμο! Ο Ζούκοφ επανέλαβε: «Σύντροφε Στάλιν με καταλάβατε;».  
 Στο μεταξύ τα σοβιετικά στρατεύματα δεν είχαν καν διαταχθεί να πάρουν θέσεις μάχης.΄Ηδη οι ευέλικτοι σχηματισμοί των Γερμανών μπόρεσαν στο τέλος της πρώτης κιόλας ημέρας της επίθεσης, την 22 Ιουνίου 1941, να εισχωρήσουν στο σοβιετικό έδαφος σε βάθος 50 και 60 χιλιομέτρων. Προς τη μεριά των σοβιετικών στρατευμάτων κατέφθανε ένα ατέλειωτο πλήθος προσφύγων. Ενώ η γερμανική αεροπορία έβαζε κατά κάθε σπιθαμής σοβιετικού εδάφους. Οι σοβιετικές δυνάμεις  αιφνιδιάστηκαν από τακτική, επιχειρησιακή και στρατηγική άποψη. Στα χέρια του εχθρού έπεσαν κιόλας την επομένη της επίθεσης πάνω από 200 αποθήκες με καύσιμα, πυρομαχικά και ποικίλα στρατιωτικά είδη. Καθώς και πολλά νοσοκομεία.
 Από τον συνεχή βομβαρδισμό το σοβιετικό πεζικό, όπως αναφέρει ο αρχηγός του επιτελείου της 4^ης στρατιάς, συνταγματάρχης Σαντάλοφ, έχασε το ηθικό του και δεν προβάλει αντίσταση. Οι διοικητές πρόσθετε, όλων των στρατιωτικών σχηματισμών, σπεύδουν να σταματήσουν και να στρέψουν πίσω στο μέτωπο τα τμήματα που έχουν τραπεί σε άτακτη φυγή…Την ίδια στιγμή, δηλαδή το πρωί της 22^ης  Ιουνίου 1941, όταν τέθηκε  το θέμα ποιος θα αναγγείλει την επίθεση της Γερμανίας, όλοι στράφηκαν στον Στάλιν. Κι εκείνος αμέσως αρνήθηκε κατηγορηματικά. Μετά από τέσσερεις-πέντε ημέρες όταν πείστηκε ότι η γερμανική επίθεση αποτελούσε γεγονός έπαθε σόκ παράλυσης. Ενώ μέχρι την έναρξη της επίθεσης διαπαιδαγωγούσε το λαό, ότι πόλεμος δεν θα γίνει. Αλλά κι αν  γίνει ο εχθρός θα συντριβεί στο ίδιο του το έδαφος!
 

  Ο «άρχοντας» του Κρεμλίνου εκείνη την στιγμή επιβεβαίωνε την περιγραφή που έκανε αργότερα γι΄αυτόν  ο Μίλοβαν Τζίλας στο Βιβλίο του «Συνομιλίες με τον Στάλιν»: «΄Ενα αδέξιο σπιθαμιαίο πλάσμα περνούσε μέσα από  επίχρυσες μαρμάρινες αίθουσες της αυτοκρατοτρικής εποχής…Ο ίδιος ήξερε ότι ήταν μια από τις πιο ωμές, τις πιο δεσποτικές προσωπικότητες στην παγκόσμια ιστορία… Η συνείδησή του δεν αναταραζόταν από τίποτα. Παρά τα εκατομμύρια των ανθρώπων που χάθηκαν εν ονόματί του. Και κατά διαταγήν του. Παρά τις χιλιάδες των στενών συνεργατών του που εκτελέστηκαν σαν προδότες. Γιατί αμφέβαλλαν αν οδηγούσε από το σωστό δρόμο τη χώρα και το λαό στην ευτυχία, την ισότητα και την ελευθερία»!
Βέβαια όταν τάγραφε αυτά ο Τζίλας δεν ήξερε ότι «η πιο ωμή η πιο δεσποτική προσωπικότητα στην παγκόσμια ιστορία» με την επίθεση των Γερμανών έπαθε σόκ παράλυσης!                                                      
  Εν τω μεταξύ το διάγγελμα προς το λαό για την γερμανική επίθεση  αποφασίστηκε να το διαβάσει ο Μολότοφ. Καθώς επίσης και ότι επιβάλλεται η κήρυξη γενικής επιστράτευσης στο έδαφος 14 στρατιωτικών περιοχών. Ο Στάλιν που δεν είχε αντιληφθεί ακόμη το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσε η επίθεση, απαίτησε από τους στρατιωτικούς «να συντρίψουν τον επιτιθέμενο εχθρό με σαρωτικά πλήγματα»! Κι όταν στη συνέχεια διέτασσε να «βομβαρδιστούν οι βασικοί στρατιωτικοί σχηματισμοί του εχθρού», δεν ήξερε ακόμα ότι μόνο την πρώτη ημέρα, και μόνο τα στρατεύματα της δυτικής ειδικής στρατιωτικής περιοχής θα χάσουν  738 αεροπλάνα. Από τα οποία τα 528 πάνω στις πίστες των αεροδρομίων. Η ίδια κατάσταση επικρατούσε και σε άλλες στρατιωτικές περιοχές. ΄Οπως του Κιέβου. Του Λβόβ. Και της Βαλτικής. Συνολικά οι Γερμανοί μόνο την πρώτη μέρα κατάφεραν να καταστρέψουν 1.200 σοβιετικά εροπλάνα! Κι ο Στάλιν ζούσε στον κόσμο του. Να  συντρίψει τον εχθρό στο έδαφός του!
 Λίγο καιρό πριν είχε αγνοήσει τις πολυάριθμες αναφορές της σοβιετικής αντικα-τασκοπίας για την επικείμενη επίθεση των Γερμανών. Το πρώτο πλήγμα του κατακτητή ήταν καταστροφικό. Αλεξιπτωτιστές-δολιοφθορείς του Χίτλερ κατέστρεψαν  ακόμα και τις καλωδιακές επικοινωνίες. Που τότε είχαν μεγαλύτερη σημασία από τις ασύρματες επικοινωνίες. Σε όλα σχεδόν τα μέτωπα δεν υπήρχε κανένα συγκεκριμένο σοβιετικό σχέδιο άμυνας στα σύνορα. Ενώ τα σοβιετικά στρατεύματα δεν διέθεταν καύσιμα και μέσα συγκοινωνίας. Γιατί είχαν καταληφθεί ή είχαν καταστραφεί από τους Γερμανούς. ΄Ετσι η άτακτη υποχώρησή τους γινόταν κάτω από την απόλυτη κυ-ριαρχία της γερμανικής αεροπορίας στον αέρα. Και τις ορμητικές κυκλωτικές κινήσεις των ευέλικτων ομάδων στρατευμάτων του εχθρού.
 Την ίδια στιγμή ο  Στάλιν ενημερωνόταν, από τον αρμόδιο στρατηγό Βατούτιν  ότι το Δυτικό και Βορειοδυτικό Μέτωπο προσπάθησαν να καταφέρουν απαντητικό πλήγμα στον εχθρό. ΄Ομως η ανεπαρκής κάλυψη από αέρος, η έλλειψη συντονισμού των επιχειρήσεων και η  χλιαρή υποστήριξη από πλευράς πυροβολικού δεν επέτρεψαν να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.΄Ηδη οι γερμανικές φάλαγγες αρμάτων μάχης απέχουν ελάχιστα από το Μίνσκ.
 «Μα τι λέτε; Οι γερμανοί κοντά στο Μίνσκ; Κάποιο λάθος κάνετε… Από πού έχετε αυτές τις πληροφορίες;» ΄Οχι απαντούσε ο Βατούτιν. Δεν κάνω λάθος σύντροφε Στάλιν. Και τα γερμανικά στρατεύματα μέσα σε πέντε-έξι μέρες προχώρησαν 150-200 χιλιόμετρα στη σοβιετική ενδοχώρα. Στο Δυτικό Μέτωπο η κατάσταση ήταν καταστροφική. Καθώς και σε άλλα μέτωπα. Συντριβή λοιπόν από τους Γερμανούς εισβολείς. Αυτό ήταν το τίμημα για τον αποκεφαλισμό, στα χρόνια πριν τον πόλεμο, του σοβιετικού στρατού. Οι  χιτλερικοί είχαν ήδη περικυκλώσει τις βασικές δυνάμεις του Δυτικού Μετώπου. Και το ρήγμα μεταξύ του Δυτικού και του Βορειοδυτικού μετώπου έφτανε τα 130 χιλιόμερα!  Μόνο το Νοτιοδυτικό Μέτωπο προέβαλε προς το παρόν σθεναρή αντίσταση.
Η ηγεσία του σοβιετικού Γενικού Επιτελείου μπρος σ΄αυτή την κατάσταση γινόταν μάρτυρας της αποθάρρυνσης και μεγάλης κατάθλιψης του Στάλιν. Ο οποίος ορισμένες φορές αποσυρόταν στη βίλα ή στο γραφείο του και ώρες ολόκληρες δεν έδινε σημεία ζωής! Τούτες τις στιγμές χρειαζόταν ένας Τουχατσέφκσι που σε ανύποπτο χρόνο έλεγε εύστοχα: «Ο μελλοντικός πόλεμος θα είναι πόλεμος  μηχανοκινήτων. Η συγκέντρωση τμημάτων αρμάτων μάχης θα επιτρέψει να δημιουργηθούν τέτοιες δυνάμεις κρούσης, στις οποίες θα είναι πολύ δύσκολο να αντισταθεί κανείς». Ο Στάλιν είχε πληροφορηθεί ήδη, μεταξύ άλλων, ότι η Βέρμαχτ διέθετε δώδεκα χιλιάδες άρματα μάχης!
 Ο Α.Μικογιάν λέει στις Αναμνήσεις του σχετικά με την  κατάσταση του Στάλιν τις τελευταίες ημέρες του Ιουνίου 1941, όταν πήγε μαζί με άλλα μέλη του Πολιτικού  Γραφείου στη βίλα του να του προτείνουν τη συγκρότηση Κρατικής Επιτροπής ΄Αμυνας, ότι τους ρώτησε: «Γιατί ήρθατε; Είχε μια παράξενη όψη. Και δεν ήταν λιγότερο παράξενο το ερώτημα που έθεσε». Στο μεταξύ, λέει ο Μικογιάν, ο Μολότοφ τους είχε πει πριν την επίσκεψη: «ο Στάλιν έχει τέτοια κατάπτωση δυνάμεων  που δεν ενδιαφέρεται για τίποτα.΄Εχασε την πρωτοβουλία. Βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση…». Ο Μολότοφ πρότεινε κατά την επίσκεψη επικεφαλής της υπό συγκρότηση Κρατικής Επιτροπής ΄Αμυνας να είναι ο Στάλιν. «Ο Στάλιν, προσθέτει ο Μικογιάν, κοίταξε με απορία και δεν πρόβαλε καμιά αντίρρηση». «Καλά», είπε».
Ο Βολκογκόνοφ διερωτάται μήπως νόμισε ο Στάλιν ότι η επίσκεψη όλων σχεδόν των μελών του πολιτικού γραφείου υποδήλωνε την πρόθεση να αντικατασταθεί από όλα τα αξιώματά του; Είτε ακόμα και να συλληφθεί;
 Πολύ πιθανόν να σκέφθηκε έτσι ο Στάλιν. Γιατί εκείνος έτσι λειτουργούσε. ΄Υστερα από μερικές ημέρες ο Στάλιν ξεπέρασε αυτή την κατάσταση παράλυσης και άρχισε να συνέρχεται. Συγκροτήθηκε η Κρατική Επιτροπή ΄Αμυνας και τέθηκε επικεφαλής της. Αλλά βεβαίως η κατάστασή του εκείνες τις πρώτες ημέρες του πολέμου κάθε άλλο παρά έναν «μεγάλο στρατηλάτη» δείχνει όπως πίστευε ο ίδιος για τον εαυτό του. ΄Ισα-ίσα ο ψυχικός του κλονισμός δείχνει ότι δεν  ήταν ούτε καν ο καλύτερος από  πολλούς άλλους τριγύρω του.
 ΄Οπως γράφει ο Βολκογκόνοφ, ο στρατάρχης της Σοβιετικής ΄Ενωσης Κ.Σ. Μοσκα-λένκο σε σύσκεψη κομματικών στελεχών  του Υπουργειου ΄Αμυνας στις 2 Ιουλίου 1957  είπε σε ομιλία του μεταξύ άλλων, στηριζόμενος σε σχετική κατάθεση του Μπέ-ρια, και τα εξής: «Κατά την εξέταση της υπόθεσης Μπέρια, διαπιστώσαμε εγώ και ο γενικός εισαγγελέας σ. Ρουντένκο, ότι το 1941 ακόμα ο Στάλιν, ο Μπέρια και ο Μολότοφ, συζήτησαν στο γραφείο του πρώτου το ενδεχόμενο συνθηκολόγησης της Σοβιετικής ΄Ενωσης με τη φασιστική Γερμανία. Και συμφώνησαν να παραχωρήσουν στον Χίτλερ τη Σοβιετική Βαλτική. Τη Μολδαβία. Και ένα τμήμα του εδάφους άλλων Δημοκρατιών. Μάλιστα προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή με τον Χίτλερ μέσω του βούλγαρου πρεσβευτή. Κάτι τέτοιο δεν αποτόλμησε ούτε ένας από τους τσάρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο βούλγαρος πρεσβευτής αποδείχθηκε ανώτερος απ΄αυτούς τους ηγέτες. Δηλώνοντάς τους ότι ο Χίτλερ δεν πρόκειται να νικήσει ποτέ τους Ρώσους. Κι ας μην ανησυχεί γι΄αυτό ο Στάλιν»!
Αλήθεια, ψέματα πάντως τέτοια συνθηκολόγηση δεν έγινε.
                                 Διάγγελμα «Κατόπιν Εορτής»
Ενώ η επίθεση του Χίτλερ άρχισε στις 22 Ιουνίου 1941 ο Στάλιν, που μια δημόσια εμφάνισή του περίμενε ανυπόμονα ο λαός, απηύθυνε διάγγελμα στη χώρα μόλις στις 3 Ιουλίου! Αλλά και στο διάγγελμα ψευδόταν όταν μιλούσε για συντριβή των καλύτερων μεραρχιών του εχθρού. ΄Η ότι η κυριότερη αιτία των αποτυχιών των σοβιετικών ήταν η αιφνιδιαστική επίθεση του Χίτλερ. Δεν είπε λέξη, όταν αναφέρθηκε στο Σοβιετογερμανικό σύμφωνο, για την επαίσχυντη συμφωνία «φιλίας και διευθέτησης των συνόρων». Και βεβαίως δεν είπε λέξη για τα πολυάριθμα μοιραία σφάλματά του.
Οι λαοί  της αχανούς Σοβιετικής ΄Ενωσης   και κυρίως ο Ρωσικός ήταν δέσμιοι του χαρακτήρα τους από παλιά. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Ρωσικός  κυρίως λαός  τόσο στο κακό όσο και στο καλό γνωρίζει μόνο την υπερβολή. Και ας μην ξεχνάμε την Αικατερίνη τη Μεγάλη που έλεγε  ότι «οι θεσμοί μιας χώρας πρέπει να εξελίσσονται σύμφωνα με το χαρακτήρα της εν λόγω χώρας». Τα εγκλήματά του, λοιπόν ο Στάλιν, και τα μοιραία λάθη του, για  τα οποία εκείνη τη στιγμή ο λαός δεν  γνώριζε  τίποτα, και το  σύστημα εξουσίας που ο δικτάτορας είχε δημιουργήσει,  τα εμφάνιζε στις μάζες σαν μεγάλα έργα ενός Μεγάλου Ηγέτη. ΄Ετσι ο ίδιος ο Στάλιν  σαν Πρόεδρος της ΚΕΑ έκλεινε το διάγγελμά του ως εξής: «Η Κρατική Επιτροπή ΄Αμυνας ανέλαβε                                                           τα καθήκοντά της και καλεί όλο το λαό να συσπειρωθεί γύρω από το κόμμα των Λένιν-Στάλιν»!  
   Ο Στάλιν τον πρώτο καιρό του πολέμου, μετά το σόκ παράλυσης, εργαζόταν 16-18 ώρες το 24ωρο.  Στα θετικά της μονοκρατορίας του εντάσσεται ο σωστός προσανατολισμός της κρατικής  μηχανής. Αλλά από την άλλη η μονοκρατορία αποδυνάμωσε την αυτοτέλεια. Την πρωτοβουλία και τη δημιουργικότητα των καθοδηγητικών οργάνων. Χωρίς την συγκατάθεση του Στάλιν δεν μπορούσε να παρθεί καμιά μεγάλη απόφαση. ΄Η να πραγματοποιηθεί οτιδήποτε. Σε τέτοιες συνθήκες που χρειάζεται η συγκεντροποίηση της πολιτικής, στρατιωτικής και κρατικής εξουσίας δεν θα περίμενε κανείς ν΄αλλάξει νοοτροπία ο Στάλιν. Είναι γεγονός ότι επωμίστηκε ένα τεράστιο όγκο δουλειάς με τρομερές ευθύνες. Αλλά και τα λάθη που συνέχιζε να κάνει και στη διάρκεια του  πολέμου ήσαν μεγάλα. Για να τα δικαιολογήσει εύρισκε όπως συνήθως τα εξιλαστήρια θύματα.                                 
 Η κατάσταση του Δυτικού Μετώπου ήταν δραματική. Το μέτωπο  είχε στη διάθεσή του 44 μεραρχίες. Η πίεση του εχθρού ήταν τόσο φοβερή που οι μεραρχίες αυτές υποχώρησαν από τα σύνορα, στις 10 Ιουλίου, κατά 400-500 χιλιόμετρα! Το Δυτικό Μέτωπο δεν κατάφερε να καθυστερήσει στο ελάχιστο την χιτλερική επίθεση. Ενώ την ίδια στιγμή ο Στάλιν αγνοούσε το γεγονός ότι σχεδόν οι μισές απ΄αυτές τις μεραρχίες δεν βρίσκονταν σε κατάσταση πολεμικής ετοιμότητας. Οι δε δώδεκα απ΄αυτές δεν είχαν ακόμη κινητοποιηθεί. Και δυο υπό διαμόρφωση σώματα στρατού δεν είχαν καν τεθωρακισμένα οχήματα. Τον απασχολούσε περισσότερο η καταστολή. Δηλαδή  η επίσπευση της ανάκρισης. Και η προσαγωγή σε δίκη της διοίκησης του Δυτικού Μετώπου.
΄Ηδη είκοσι τέσσερεις απ΄τις σαράντα τέσσερεις μεραρχίες του δυτικού μετώπου είχαν καταστραφεί ολοσχερώς. Ενώ οι υπόλοιπες είκοσι μεραρχίες έχασαν από  το 30 έως 90% των δυνάμεων και του εξοπλισμού τους. Αποδείχθηκε εκ των υστέρων πως είχαν δίκιο οι στρατηλάτες Τιμοσένκο και Ζούκοφ  που είχαν προτείνει να συμπεριληφθούν στις δυνάμεις του κυρίου δυτικού μετώπου, που καθόρισε και τις αποτυχίες των άλλων οι στρατιές 13^η, 19^η, 20^η,  21^η  και 22^η.  Και να οχυρώσουν νέα γραμμή άμυνας στον Δυτικό Ντβίνα και το Δνείπερο.
 Αλλωστε αυτοί οι στρατηλάτες κι ακόμη ο Βασιλέφκσι,  ο Αντόνοφ, ο Βατούτιν και άλλοι εισήγαγαν στα μυστικά της στρατηγικής και στη διαλεκτική της διαμόρφωσης λύσεων και σχεδίων διαφόρων επιχειρήσεων τον Στάλιν. Που στην αρχή του πολέμου ήταν άσχετος. Πράγμα βέβαια που δεν θα αναγνωρίσει ποτέ. Αντίθετα οικοδόμησε το μύθο για τον εαυτό του ότι αυτός ο ίδιος: Εκανε βαθιές τομές στην πολεμική επιστήμη. Εισήγαγε την ιδέα της επίθεσης του πυροβολικού. Εισήγαγε νέους τρόπους περικύκλωσης του εχθρού. Μεθόδους κατάκτησης της αεροπορικής κυριαρχίας. Και τη συγκρότηση πολυεπίπεδης ευέλικτης άμυνας.   
Ποιος ευθυνόταν όμως που η ποιοτική σύνθεση των σοβιετικών στρατευμάτων ήταν σαφώς υποδεέστερη κατά την έναρξη του πολέμου σε σύγκριση με εκείνη της Βέρμαχτ; ΄Ισως τον Στάλιν δεν τον απασχολούσαν εκείνη τη στιγμή τέτοια ζητήματα. Αλλά κι αν τον απασχολούσαν, ούτε καν του πέρναγε από το μυαλό να δεχθεί τις δικές του ευθύνες. Οι δικτάτορες ποτέ δεν κάνουν λάθη. Ποτέ, και μετά τον πόλεμο, δεν παραδέχθηκε την ήττα του. Δηλαδή την ήττα του  πολιτικού και στρατιωτικού αρχηγού τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου.   
                          Ο Πόλεμος από εκεί που δεν τον περίμενε
Οι Γερμανοί είχαν ήδη βάλει στόχο μετά το Μίνσκ το Σμολένσκ και τη Μόσχα. Εκείνος βέβαια πίστευε ακράδαντα ότι οι Γερμανοί δεν θα χτυπούσαν από δυτικά. Αλλά θα κατάφερναν το κύριο πλήγμα τους από νοτιοδυτικά. Εκεί είχαν τοποθετηθεί  πενήντα οκτώ σοβιετικές μεραρχίες. Δεκαοχτώ από τις οποίες ήσαν τεθωρακισμένες. Και οχτώ μηχανοκίνητες. Η ανεπιτυχής διάταξη των δυνάμεων του μετώπου αυτού προς νοτιοδυτική κατεύθυνση είχε ως αποτέλεσμα να μην αναχαιτιστεί ο εχθρός. Και μάλιστα η τεθωρακισμένη στρατιά των γερμανών πλευροκόπησε στο σημείο μεταξύ Λούτσκο και Ντούμπνο όπου η άμυνα ήταν πιο ασθενής.
 Αν δηλαδή ο βασικός όγκος των  σοβιετικών δυνάμεων του νοτιοδυτικού μετώπου δεν βρισκόταν έξω από την ακτίνα εξάπολυσης του κύριου πλήγματος  θα ήταν δυνατή η αναχαίτιση των Γερμανών! Αλλά και στο Νότιο μέτωπο η κατάσταση δεν ήταν καλύτερη. Μέσα στις τρείς εβδομάδες του πολέμου οι απώλειες των σοβιετικών ήσαν τεράστιες. Είχαν καταστραφεί  ολοσχερώς τριάντα μεραρχίες και εβδομήντα έχασαν πάνω από 50% των ανδρών τους. Τρισήμιση χιλιάδες αεροπλάνα καταστράφηκαν καθώς και οι μισές αποθήκες καυσίμων και πυρομαχικών. Αλλά και οι  Γερμανοί είχαν   εκατόν πενήντα χιλιάδες νεκρούς στρατιώτες και αξιωματικούς.                                                           Κατεστράφησαν ενιακόσια πενήντα περίπου αεροπλάνα τους. Και μερικές εκα-τοντάδες τεθωρακισμένα.
Ο Χίτλερ δεν κατόρθωσε να επιτύχει τον πρωταρχικό του στόχο. Να εξολοθρεύσει δηλαδή τις βασικές δυνάμεις του Κόκκινου Στρατού. Αλλά παρά τις καταστροφές μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα χάρη στην αυτοθυσία του σοβιετικού λαού κατορθώθηκε η μετεγκατάσταση ολόκληρης της βιομηχανικής υποδομής. Σε ακτίνα χιλίων και πλέον χιλιομέτρων προς ανατολάς. Και σύντομα αντικαταστάθηκε το απωλεσθέν στρατιωτικό δυναμικό. Μόνο μέσα στο 1941, μετά την μετεγκατάσταση,  η βιομηχανία παρήγαγε  δώδεκα  χιλιάδες μαχητικά αεροπλάνα. Εξι χιλιάδες πεντακόσια  τεθωρακισμένα. Και περίπου δέκα έξι χιλιάδες πυροβόλα και όλμους! 
 Στο μεταξύ το στρατοδικείο κεκλεισμένων των θυρών τον Ιούλιο του 1941 πρότεινε με σχέδιο απόφασης να καθαιρεθουν από τα αξιώματά τους και να τους επιβληθεί η εσχάτη των ποινών δια τουφεκισμού: Ο διοικητής του δυτικού Μετώπου Πάβλοφ. Ο επιτελάρχης και ο διευθυντής επικοινωνιών του ιδίου μετώπου αντίστοιχα Κλίμοφσκιχ  και Γκριγκόριεφ. Καθώς και ο διοικητής της 4^ης Στρατιάς Κορομπκόφ. Ο Στάλιν ενέκρινε αμέσως την πρόταση.
Παρά το γεγονός ότι οι κατηγορούμενοι ζήτησαν να σταλούν στο μέτωπο με οποιαδήποτε ιδιότητα για να πολεμήσουν και  να αποδείξουν την πίστη τους στην πατρίδα και παρά το γεγονός ότι δέχθηκαν τις ευθύνες τους για όσα συνέβησαν και τα οποία ήσαν αποτέλεσμα άκρως αντίξοων συνθηκών, ο Στάλιν όπως είχε προαποφασιστεί,  τους οδήγησε στο θάνατο δια τυφεκισμού το βράδυ της ημέρας της δίκης τους, 22 Ιουλίου 1941!   Αλλά στις 5 Νοεμβρίου 1956 το σοβιετικό Γενικό Επιτε-λείο θα εκδώσει και για τους τέσσερις απαλλακτική απόφαση. Γιατί:
 «Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα που υπάρχουν  και τις δηλώσεις σειράς στρατηγών, οι οποίοι υπηρέτησαν  στη Δυτική Ειδική Στρατιωτική Περιφέρεια, χωρίς να αρνούνται σωρεία μεγάλων λαθών στην οχύρωση της περιφέρειας, αποκρούουν κατηγο-ρηματικά την καταδικαστική απόφαση, σύμφωνα με την οποία (οι τέσσερεις) ενέχονται για εκδήλωση δειλίας.  Αδράνειας. ΄Ελλειψης διοικητικής ικανότητας. Συνειδητή διάλυση της διοίκησης των στρατευμάτων. Και παράδοση των όπλων χωρίς μάχη στον εχθρό».
΄Ετσι «δικαιοδοτούσε» ο δικτάτορας που φέρνει τη μεγαλύτερη ευθύνη για την κατάστροφική έναρξη του πολέμου. Δεν δίσταζε  να «κατασκευάζει»  θύματα των δικών του λαθών. Τι «ατσάλινος» θα ήταν αν δεν εξακολουθούσε να δείχνει, και στη διάρκεια του πολέμου, εντελώς αδικαιολόγητη, μη αναγκαία και  απάνθρωπη σκληρότητα; 
 Σύμφωνα με εκθέσεις του Ζούκοφ και του Ζντάνοφ από την πολιορκία του Λένινγκραντ  τα επελαύνοντα κατά των σοβιετικών οχυρών χιτλερικά στρατεύματα πρότασσαν μπροστά τους σαν ασπίδα σοβιετικές γυναίκες, παιδιά και γέρους. Που εκλιπαρούσαν τους σοβιετικούς στρατιώτες: «Μην πυροβολείτε είμαστε δικοί σας…». «Θαυμάστε» την αντίδραση του Στάλιν. ΄Οταν πληροφορήθηκε το γεγονός: «Η συμβουλή μου είναι να αφήσετε τους συναισθηματισμούς στην άκρη και να χτυπήσετε τον εχθρό στο ψαχνό μαζί με τους συνοδοιπόρους τους.  Που βρέθηκαν εκεί εκούσια ή ακούσια. Χτυπήστε τους Γερμανούς και τους ομήρους τους από παντού.  ΄Οποιοι κι αν είναι αυτοί. Θερίστε τους εχθρούς, όπως κι αν έχει, είτε έγιναν με τη θέλησή τους είτε εξαναγκάσθηκαν»!
 Σκληρότητα και πάλι σκληρότητα. Αλλά δεν ήταν το ίδιο σκληρός με τον εαυτό του.  Φοβόταν, όπως είδαμε παραπάνω, για τη ζωούλα του. ΄Εφτανε μάλιστα στο σημείο να δικάζει σε θάνατο  ακόμα και σοβιετικούς στρατηγούς που είχαν πέσει στο μέτωπο: Τον Αύγουστο του 1941 τα όργανα της κρατικής ασφάλειας τον  πληροφό-ρησαν λαθεμένα   ότι δυο σοβιετικοί  διοικητές στρατιών, οι Κατσάλοφ και Πονεντέλιν παραδόθηκαν εθελοντικά στους γερμανούς. Και συνεργάζονται μαζί τους. Ο Στάλιν έδωσε εντολή αμέσως να δικαστούν. Τον Οκτώβριο του 1941 καταδικάστηκαν ερή-μην σε θάνατο δια τυφεκισμού. Με «δήμευση της προσωπικής τους περιουσίας. Και με αφαίρεση των επάθλων και  παρασήμων της Σοβιετικής ΄Ενωσης». Οι καταδότες του Στάλιν αγνοούσαν το γεγονός ότι ο Κοτσάλοφ σκοτώθηκε επι τόπου στις 4 Αυγούστου 1941 από οβίδα! Και τα μέλη της οικογένειάς του έφεραν μέχρι το 1956 το στίγμα των συγγενών του «Προδότη της Πατρίδας».
 Ο Πονεντέλιν τον Αύγουστο του 1941 πέφτοντας σε κλοιό, τραυματίστηκε βαριά και με χαμένες τις αισθήσεις πιάστηκε αιχμάλωτος. ΄Εμεινε τέσσερα χρόνια στα χιτλερικά στρατόπεδα χωρίς να λυγίσει. Μάλιστα εμψύχωνε όσους έχαναν τον ηθικό τους. ΄Οταν επαναπατρίσθηκε το 1945 συνελήφθη και κλείστηκε σε στρατόπεδο για πέντε χρόνια. Ενώ εκκρεμούσε σε βάρος του η ερήμην καταδίκη του σε θάνατο από το 1941! Απευθύνθηκε προσωπικά στον Στάλιν. Αποτέλεσμα: Η υπόθεσή του εκδικά-σθηκε για δεύτερη φορά στις 25-8-1950. Δικάστηκε και πάλι σε θάνατο και εκτελέ-στηκε!
                              Καλύτερα αυτοκτονία παρά… Στάλιν
 Υπάρχουν βέβαια και  πάρα πολλές περιπτώσεις  στρατηγών, που αφού εξαντλού-σαν όλες τις δυνατότητες αντίστασης  προτιμούσαν  να αυτοκτονήσουν παρά να παραδοθούν στους χιτλερικούς ή να εξοντωθούν από τον Στάλιν! Για παράδειγμα αυτοκτόνησε ο αρχηγός της Πολεμικής Αεροπορίας της Ειδικής Στρατιωτικής Περιφέ-ρειας Κόπετς Ιβάν Ιβάνοβιτς. Και ο αναπληρωτής διοικητής του 17^ου μηχανοκινήτου σώματος Κοζόχιν Νικολάι Βίκτοροβιτς!
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σκοτώνονταν στο μέτωπο και ακόμα περισσότεροι πιάνονταν αιχμάλωτοι. ΄Οσοι γλίτωναν  από την περικύκλωση  ή δραπέτευαν από τα χιτλερικά στρατόπεδα  συγκέντρωσης, μεταφέρονταν στα ειδικά στρατόπεδα του Στάλιν. Για την διακρίβωση της νομιμοφροσύνης τους. Και μετά ένα μέρος των στρατιωτικών ξαναστέλλονταν στο μέτωπο. ΄Αλλοι τουφεκίζονταν επιτόπου. Και άλλοι ρίχνονταν στα  στρατόπεδα συγκέντρωσης. Βέβαια δεν γίνεται λόγος για τους προδότες. Ειδικότερα είναι γνωστοί στην έρευνα κατάλογοι ονομάτων  όπου ο Στάλιν δια της υπογραφής του,  ενέκρινε  τη σύλληψη μεγάλης ομάδας ανώτερων στρατιω-τικών-διοικητών. Μερικοί απ΄αυτούς κατάφεραν να γυρίσουν στο μέτωπο. ΄Αλλοι κλείστηκαν σε στρατόπεδα  και άλλοι  εκτελέστηκαν.  
 Το 1941 και εν μέρει το 1942  η Σοβιετική ΄Ενωση  καθηλωμένη με τον κύριο όγκο των δυνάμεών της αρχικά στο Δυτικό Μέτωπο κοντά στο Μίσκ και εν συνεχεία στο Νοτιοδυτικό, έξω από το Κίεβο και δεχόμενη κεραυνοβόλα καταστροφικά πλήγματα από τον εχθρό, χάρη στην πρωτόγνωρη, θαυμαστή στην ιστορία, αντίσταση  και αυτοθυσία του λαού,  κατόρθωσε να αντέξει. Το μέλλον επεφύλασσε δυο ακόμα μεγάλες καταστροφές: της Κριμαίας και του Λένινγκραντ.
Ο διοικητής των στρατευμάτων της Κριμαίας, αντιναύαρχος Γκ.Ι. Λεβτσένκο ανέφερε στις 6 Νοεμβρίου 1941 με κρυπρογραφημένο  τηλεγράφημα στον Στάλιν ότι η κατά-σταση στην Κριμαία ήταν εξαιρετικά κρίσιμη: Οι εφεδρείες είχαν εξαντληθεί, δεν υπήρχαν τουφέκια και πολυβόλα. Οι λόχοι ενίσχυσης κατέφθασαν χωρίς εξοπλισμό. Οι μεραρχίες, οι οποίες υποχωρούσαν προς την κατεύθυνση του Κέρτς αριθμούσαν 200 με 300 άνδρες. Και παρακαλούσε είτε να ενισχυθεί αμέσως το μέτωπο του Κέρτς. Είτε να εξεταστεί το θέμα της εκκένωσής του.
Ο Στάλιν απαίτησε  οι σοβιετικές δυνάμεις στο Κέρτς να μην κάνουν πίσω. Μάλιστα ο Λεβτσένκο πήγε από τη Σεβαστούπολη στο Κέρτς. Αλλά η κατάσταση δεν βελτιώθηκε. Ο Στάλιν σαν Ανώτατος Διοικητής  επικοινώνησε με τον στρατάρχη Κουλίκ και τον διέταξε να μεταβεί στο Κέρτς. Για να βοηθήσει τον Λεβτσένκο να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. ΄Οταν στις 11 Νοεμβρίου 1941 ο Κουλίκ έφτασε στο Κέρτς προσπάθησε να βάλει τάξη στο αποδιοργανωμένο στράτευμα. Που τα τμήματά του υποχωρούσαν ατάκτως. Μαχόμενα χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο. Και χωρίς διοίκηση.  Δεν τα κατάφερε. Κανείς ίσως  δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει σε κείνες τις συνθήκες. Ο Στάλιν επέμενε να μην παραδοθεί το Κέρτς χωρίς να λάβει υπ΄όψιν του την αποδιοργάνωση των σοβιετικών δυνάμεων εκεί.
 Τελικά το Κέρτς παραδόθηκε  σαν κατάληξη μιας αποτυχημένης αρχής των πολεμι-κών επιχειρήσεων στην Κριμαία. Μόλις ο Στάλιν άκουσε την αναφορά του επιτελάρχη του Γενικού Επιτελείου για την καταστροφή στην Κριμαία, κατά τη συνήθεια του, βρήκε τον «αποδιοπομπαίο τράγο», τούτη τη φορά στο πρόσωπο του Κουλίκ. Στις 16 Φεβρουαρίου 1942 ο Κουλίκ οδηγήθηκε ενώπιον της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου της ΕΣΣΔ. Το Μάρτιο υποβιβάστηκε σε αντιστράτηγο. ΄Επι ένα εξάμηνο μετά από απ΄αυτό ο Κουλίκ διοικούσε την Τετάρτη στρατιά της Φρουράς. Τελικά ύστερα  από μία μακρά θητεία σε άλλες θέσεις ο Κουλίκ  διορίστηκε από τον ίδιο τον Στάλιν υποδιοικητής της στρατιωτικής περιφέρειας του Βόλγα. ΄Ομως ο Ανώτατος Διοικητής ποτέ δεν του συγχώρησε την ήττα στην Κριμαία.
 Διοικητής στο Βόλγα ήταν  ο στρατηγός Γκ. Β. Νικολάγιεβιτς. Που κι αυτός έπεσε στη δυσμένεια του Στάλιν. ΄Ετσι οι δυό αυτοί στρατηγοί σύντομα αποστρατεύθηκαν, συνελήφθησαν και στην περίοδο 1950-1951 καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν! Το 1957 αποκαταστάθηκαν και τους απονεμήθηκαν οι αφαιρεθέντες τίτλοι και αξιώματα μετά θάνατον!
 Να σημειωθεί ότι τον Κουλίκ τον προώθησε και τον έκανε στρατάρχη ο ίδιος ο Στάλιν. Ο άνθρωπος δεν διέθετε μαγικές, ούτε ιδιαίτερες στρατιωτικές ικανότητες για να αποτρέψει την καταστροφή στο Κέρτς. Μάλιστα μετά τον πόλεμο ο στρατάρχης Σοκολόφκι συνέταξε προς το Επιτελείο πόρισμα για το Κέρτς, στο οποίο έλεγε ότι ο Κουλίκ: «Δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων να  αντιστρέψει την κατάσταση, δεδομένου ότι δεν είχε στη δάθεσή του τις απαιτούμενες δυνάμεις και μέσα»! Μ΄αυτή τη διαπίστωση συμφώνησαν ο ναύαρχος Λεβτσένκο και ο στρατηγός Μπάτοφ. Παρ΄όλα αυτά ο Στάλιν οδήγησε τον Κουλίκ στο θάνατο! 
 Ο Στάλιν δεν ήθελε να συμβιβαστεί με την  ιδέα της απώλειας του Κέρτς. Παρά την επιμονή του όμως να ενισχυθεί η άμυνα της Σεβαστούπολης σε συνδυασμό με παράτολμη αποβατική επιχείρηση στην Κριμαία, της οποίας την προετοιμασία ήλεγχε ο ίδιος, η προσπάθεια κατέληξε σε καταστροφή.  Μετά είπε ότι οι υπεύθυνοι του μετώπου έπρεπε να περάσουν όλοι από στρατοδικείο αλλά περιορίστηκε στην καθαίρεσή τους!
 Σχετικά με τις δικές του ευθύνες ήταν ένας τομέας απηγορευμένος. Κανείς δεν τολμούσε να θέσει τέτοιο θέμα. Ο Στάλιν ευθύνεται προσωπικά για την πανωλεθρία στο Χάρκοβο με απώλειες περίπου 230.000 νεκρούς και αιχμαλώτους, 775 τεθωρακισμένα, και πάνω από 5.000 πυροβόλα και ολμοβόλα. Την ίδια στιγμή το Σοβιετικό Πρακτορείο Πληροφοριών παραποιούσε τα στοιχεία. Υπερεξόγκωνε τις απώλειες του εχθρού. Και εμφάνιζε πολύ λιγότερες τις σοβιετικές. Μιλούσε για 5.000 μόνο νεκρούς!  Οι παραπάνω  δυο μεγάλες αποτυχίες σημειώθηκαν  το 1941.
 Σε συζήτηση στο Γενικό Στρατηγείο προτάθηκε από τον Στάλιν να καταληφθεί το Χάρκοβο με σκοπό στη συνέχεια την απελευθέρωση του Ντονμπάς. Η επίθεση στο Χάρκοβο άρχισε στις 12 Μαίου 1942 με επιτυχία. Τις πρώτες τρείς ημέρες τα σοβιετικά στρατεύματα προωθήθηκαν κατά 50 χιλιόμετρα. ΄Ομως ήταν εντελώς απροσδόκητο το ισχυρό πλήγμα των γερμανών από το Νότο, στο νότιο κέρας του σοβιετικού επιθετικού σχηματισμού. Ο Τιμοσένκο ζήτησε από τον Στάλιν να σταματήσει την επίθεση. Ο Στάλιν αρνήθηκε και του απάντησε ότι «θα σας δώσουμε από τις εφεδρείες δυο μεραρχίες πεζικού και δυο ταξιαρχίες τεθωρακισμένων. Οι Γερμανοί θα εξαντληθούν σύντομα».
Αλλά η στρατιά των τεθωρακισμένων του  χιτλερικού Κλάιστ εφορμούσε πανίσχυρη. Διευρύνοντας το μέτωτο της διείσδυσης στις γραμμές  των σοβιετικών δυνάμεων.  Και το Γενικό Επιτελείο έβλεπε  καθαρά ότι μέσα σε δυο τρείς ημέρες τα στρατεύματα μπορούσαν να εγκλωβιστούν. Ο Στάλιν επι τέλους διέταξε να ανασυνταχθούν και να προβάλουν σθεναρή αντίσταση. ΄Ηταν όμως αργά. Οι δύο στρατιές, 6^η και 57^η,  καθώς και η στρατιωτική ομάδα του στρατηγού Λ.Β.Μπόμπκιν που πραγματοποιούσε επίθεση στο Κρασνογκράντ περικυκλώθηκαν και αποδεκατίστηκαν. ΄Ηταν μια από τις πιο φριχτές καταστροφές του πολέμου.
 Ακριβώς σ΄αυτές τις στιγμές που ήσαν απαραίτητες  η ανωτερότητα και οι αρετές  ενός στρατηλάτη ο Στάλιν δεν μπορούσε να τις επιδείξει γιατί δεν τις διέθετε. Οι πανωλεθρίες στο Μίνσ, στο Κίεβο, στην Κριμαία, στο Χάρκοβο και σε πολλά άλλα μέρη οφείλονται στην ασχετοσύνη του «Αρχιστράτηγου». Στην ανετοιμότητα πολλών «πρόωρα αναδειχθέντων» διοικητών. Που  δεν ήταν δυνατό να αναπληρώσουν τους στρατηλάτες που οδήγησε άδικα στο θάνατο ο δικτάτορας. Οπως τους: Τουχα-τσέφσκι, Μπλούχερ, Γεγκόροφ, Γιακίρ, Ντιμπένκο, Κορκ, Κασίριν, Ουμπορέβιτς, ΄Αλξνις…
Τα αναρίθμητα θύματα  στρατού και λαού, ιδαίτερα το 1941 και 1942, οφείλονταν στους «χειρισμούς» του Στάλιν. Στις καθυστερήσεις, στα λάθη, στην ολιγωρία και την «αναρμοδιότητά» του. Πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου. ΄Ηταν «τοκογλυφικός φόρος αίματος» που μπορούσε να μην πληρωθεί. Θυσία στον Μολώχ του καισαρισμού  ή τσαρισμού  του Στάλιν. Που συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια του: Γενικός Γραμματέας του Κόμματος. Λαϊκός Επίτροπος ΄Αμυνας. Πρόεδρος της Κρατικής Επιτροπής ΄Αμυνας. Πρόεδρος του Γενικού Στρατηγείου. Ανώτατος Διοικητής. Πρόεδρος του Συμβουλίου Λαϊκών Επιτρόπων!
  Κάποια στιγμή αρχίζει για τους Γερμανούς η αντίστροφη μέτρηση. Η αντεπίθεση που εξαπέλυσε ο σοβιετικός στρατός κοντά στη Μόσχα στις 5 Δεκεμβρίου 1941 η οποία  κράτησε μέχρι τις 7 Ιανουαρίου 1942 ήταν η πρώτη μεγάλη επιθετική επιχείρηση στην οποία συνεργάτηκαν στενά τρία μέτωπα. Ο εχθρός απωθήθηκε από τα «τείχη» της Μόσχας  στα 100  με 250 χιλιόμετρα προς δυσμάς.
    Στο μεταξύ η Μόσχα που βρισκόταν σε μεγάλο κίνδυνο κηρύχτηκε με απόφαση της ΚΕΑ στις 20 Οκτωβρίου 1941 σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Καθ΄όλη τη διάρκεια του Οκτωβρίου και του Νοεμβρίου οι Γερμανοί σφυροκοπούσαν  την πρωτεύουσα. Χωρίς να αφήνουν χρονικά περιθώρια στον Κόκκινο Στρατό να συνέλθει.
                     
                            Λένινγκραντ, Μόσχα και Στάλινγκραντ
Την ίδια στιγμή το Λένινγκραντ ζούσε δραματικές ώρες. Περικυκλωμένο ασφυκτικά έως θανάτου. Ο σοβιετικός λαός σ΄αυτές τις τραγικές ώρες βρήκε τη δύναμη να   ορθώσει το ανάστημά του. Ο Χίτλερ την ίδια στιγμή δήλωνε:
   Το Λένινγκραντ «έχει κυκλωθεί ασφυκτικά και μαζί όλους τους κατοίκους του θα περιέλθει στην κατοχή μας». Ο Στάλιν θεωρούσε πιθανή την κατάληψη της πόλης και τηλεγραφούσε στις 23 Οκτωβρίου 1941, στους επικεφαλής της άμυνας: «Λάβετε υπόψη σας ότι η Μόσχα βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση και δεν είναι σε θέση να σας βοηθήσει με νέες δυνάμεις. Αυτές τις δυό-τρείς ημέρες είτε θα σπάσετε τον κλοιό και θα προωθήσετε τα στρατεύματά σας προς ανατολάς αν χρειαστεί να παραδώσουμε το Λένινγκραντ, είτε θα συλληφθείτε αιχμάλωτοι».
 ΄Ηταν τόσο δραματική η κατάσταση ώστε και ο διοικητής της 54^ης  στρατιάς υποστράτηγος Χόζιν, που μετά τέσσερεις ημέρες θα αναλάβει τη διοίκηση του Μετώπου του Λένινγκραντ, σε τηλεφωνική του επικοινωνία με τον στρατάρχη Βασιλέφκσι έλεγε: «Παρακαλώ να κατανοήσετε ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν ενδιαφερόμαστε τόσο για την σωτηρία της πόλης, όσο για τη σωτηρία και τη διαφυγή του στρατού του Λένινγκραντ». Η πόλη αριθμούσε 2.500.000 άμαχους, από τους οποίους 300.000 παιδιά κι άλλοι τόσοι γέροι. ΄Εστω και καθυστερημένα επεβλήθη το μέτρο της διανομής τροφίμων  με δελτίο. Οι πολιορκημένοι κάποια στιγμή έφαγαν τις γάτες, τα πουλιά, τους ποντικούς όπως και στην πιολιορκία του Παρισιού το 1871.΄Η στην πολιορκία του Μεσολογγιού στον ξεσηκωμό του 1821.
 Ο ηρωϊσμός εκατομμυρίων ανθρώπων επί 900 περίπου ημέρες πολιορκίας ήταν κάτι πρωτοφανέρωτο σ΄ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπινου γένους. Πάρθηκε η απόφαση να φύγει ένα μέρος του πληθυσμού. ΄Ετσι τον Νοέμβριο του 1942 ένα περίπου εκατομμύριο άτομα είχαν εγκαταλείψει την πόλη. Επιδημίες έπληξαν τον εναπομείναντα πληθυσμό. Παντού στην πόλη κείτονταν πτώματα. Δεν υπήρχαν ούτε μπάνια, ούτε ντούς, ούτε πλυντήρια από τα τέλη Δεκεμβρίου 1942.
 Ο αριθμός των νεκρών έφτασε περίπου τις 850.000. Οι προετοιμασίες των σοβιετι-κών, καθώς συνεχίζονταν σφοδροί οι βομβαρδισμοί του Χίτλερ, για τον τερματισμό της πολιορκίας, άρχισαν από τον Σεπτέμβριο του 1943. Ο Κόκκινος Στρατός διέθετε μια στρατιά από 1.240.000 άνδρες, 1.500 άρματα και 1.500 αεροπλάνα έναντι 741.000 ανδρών, 385 αρμάτων και 370 αεροπλάνων της Βέρμαχτ.
Στις 14 Ιανουαρίου 1944 ο Κόκκινος Στρατός εξαπέλυσε  σφοδρή επίθεση που έληξε με τη διασκόρπιση των γερμανικών στρατευμάτων. Στις 27 Ιανουαρίου τερματιζόταν η πιολιορκία μετά από 885 μέρες τραγικής δοκιμασίας.  Στο μεταξύ οι σοβιετικοί είχαν πάρει την απόφαση να μην παραδοθεί η Μόσχα και να μην υποχωρήσουν ούτε βήμα.  Τον Οκτώβριο του 1941 είχε παρθεί  απόφαση εκκένωσης της πόλης και όλοι βρίσκονταν σε ετοιμότητα για ενδεχόμενη ανατίναξη των επιχειρήσεων αμυντικής σημασίας. Κι όμως οι πολιορκημένοι Μοσχοβίτες άντεξαν. Και δεύτερη γενική έφοδος των χιτλερικών στην πόλη απέτυχε.
 Με πρόταση του διοικητή του Δυτικού Μετώπου Γκ. Κ. Ζούκοφ, που την ενέκρινε ο Στάλιν άρχισε η αντεπίθεση. Το σχέδιο προέβλεπε την συντριβή των βασικών σχηματισμών του εχθρού στα βόρεια και νότια της Μόσχας με απανωτά πλήγματα. Η αντεπίθεση  στέφθηκε με επιτυχία. Οι Γερμανοί υπέστησαν έτσι την πρώτη μεγάλη ήττα τους στο β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τριάντα χιτλερικές μεραρχίες συνετρίβησαν. Χιλιάδες οικισμοί ελευθερώθηκαν από τον κατακτητή.
Και ενώ ο πόλεμος πλησίαζε προς το νικηφόρο τέλος του ο Στάλιν εξακολουθούσε να δίνει τις δικές του καισαρικές λύσεις σε μια σειρά ζητήματα. Με αποφάσεις του εκτοπίστηκαν από τις πατρίδες τους χιλιάδες Τσετσένοι, Ινγκούσιοι, Μπαλκάριοι, Καρατσάχεβοι, Τάταροι της Κριμαίας, Καλμίκοι, Τούρκοι. Μια αναφορά του Μπέρια                                                     έλεγε ότι στις 28 Δεκεμβρίου 1943,  στα πλαίσια των  μετοικήσεων  ατόμων της εθνότητας των Καλμίκων στις ανατολικές περιοχές:
«Φορτώθηκαν συνολικά 26.359 οικογένειες, είτε 93.139 άποικοι, που διασκορπίστηκαν στους τόπους μετοίκησης…». Πάνω από 100 χιλιάδες στρατιωτικοί έπαιρναν μέρος στις εκτοπίσεις  γερόντων, γυναικών και παιδιών τη στιγμή που ήσαν πολύτιμοι στο μέτωπο! Οι μαζικές εκτοπίσεις ολόκληρων λαών ήταν η λύση που έδινε, με τη βία βέβαια, ο Στάλιν στην αντιμετώπιση του ζητήματος της συνεργασίας σοβιετικών αιχμαλώτων με τους χιτλερικούς. Συμμορίες που συνεργάζονταν με τους κατακτητές και κάθε είδους άλλοι συνεργάτες υπήρχαν, αλλά ήσαν λίγοι. Αντί ο Στάλιν να συλλαμβάνει και να τιμωρεί τους αποδεδειγμένους εγκληματίες και συνεργάτες του κατακτητή, αποφάσισε αβασάνιστα  την εκτόπιση στην Ανατολή ολόκληρων λαών από το Βόρειο Καύκασο, την Καλμικία, την Κριμαία…Ο Στάλιν που είχε χρίσει τον εαυτό του  «μοναδικό ερμηνευτή» του Λένιν,  ούτε καν ενεργούσε σύμφωνα με τις ιδέες του τελευταίου.
 Ο Λένιν  διακήρυσσε ότι τίποτε δεν εμποδίζει περισσότερο τη διεθνή συσπείρωση  όσο η εθνική αδικία. Ο Στάλιν ενεργούσε εντελώς αντίθετα και βίαια.  Θύματα του σταλινισμού, ακόμα και στις δύσκολες συνθήκες του πολέμου,  έπεσαν όλοι οι λαοί της Σοβιετικής ΄Ενωσης: Ρώσοι, Ουκρανοί, Λευκορώσοι, Λιθουανοί Καζάκοι, Εβραί-οι… Και  η εμπλοκή της σημερινής Ρωσίας στον πόλεμο με την Τσετσενία έχει την ιστορία της αλλά οφείλεται και  στις «σοφές» εκείνες βίαιες «λύσεις» του Στάλιν, που ενίσχυσε και  διατήρησε άσβεστο το μίσος μεταξύ των δύο λαών.  
 Βέβαια προδότες και συνεργάτες των χιτλερικών υπήρξαν, αλλά ο Στάλιν δεν δίσταζε να τους βάζει στο ίδιο τσουβάλι με αγνούς πατριώτες. Σε μια Οδηγία του Αρχηγείου με υπογραφή του Στάλιν από 12 Μαίου 1943 ο αντιστράτηγος Κατσάλοφ και ο υποστράτηγος Πονεντέλιν, τους οποίους εκτέλεσε και αποκαταστάθηκαν μετά θάνατο, αποκαλούνται συλλήβδην  προδότες της πατρίδας.  Μαζί με τους αποδε-δειγμένα προδότες αντιστράτηγο Βλάσοβ και υποστράτηγο Μαλίσκιν!
 Με κάτι τέτοιες «μεγαλοφυείς» επιδόσεις του Στάλιν, στα πλαίσια της σταλινικής καισαρικής βαρβαρότητας, οι απώλειες των σοβιετικών στον πόλεμο υπήρξαν δυο έως τρείς φορές μεγαλύτερες από εκείνες του εχθρού! Ο θάνατος εκατοντάδων, χιλιάδων, εκατομμυρίων συμπατριωτών του άφηνε τελείως ασυγκίνητο τον Στάλιν.
 Δεν δίσταζε ο ίδιος να παίρνει πρωτοφανείς για τη σκληρότητά τους αποφά-σεις.΄Οπως εκείνη της 17-11-1941 για ολοσχερή καταστροφή από το σοβιετικό πυρο-βολικό, την αεροπορία, τμήματα ανιχνευτών και χιονοδρόμων, όλων των οικισμών στα μετόπισθεν των γερμανικών στρατευμάτων. Σε βάθος 40-60 χλμ. από το οριακό σημείο. Και σε απόσταση 20-30 χλμ.δεξιά και αριστερά των δρόμων! Πυρ λοιπόν από τους «δικούς» μας στα χωριάτικα σπιτάκια και οι μητέρες να σφίγγουν με φρίκη στο στήθος τα παιδιά τους που έκλαιγαν. Οι Γερμανοί έκαιγαν τα σοβιετικά χωριά για να τιμωρήσουν τους παρτιζάνους. Τώρα έκαιγε και ο Στάλιν το λαό του για να αντιμετωπίσει τους χιτλερικούς!
            Ζούκωφ, Βασιλέφσκι και οι «σαχλαμάρες» του Στάλιν
Ακόμα και η αναλαμπή του Στάλινγκραντ, το Φθινόπωρο του 1942,  δεν οφείλεται στον Στάλιν. Το σχέδιο που προέβλεπε επίμονη άμυνα για να καταπονηθεί ο εχθρός και ταυτόχρονα να αρχίσει σταδιακά η προπαρασκευή για τη μεγάλη αντεπίθεση το επεξεργάστηκαν  οι στρατηλάτες Ζούκοφ και Βασιλέφσκι. Το σχέδιο αυτό μετά την υλοποίησή του έμελλε να γίνει ένα από τα λαμπρότερα παραδείγματα στην παγκό-σμια ιστορία της πολεμικής τέχνης.  Αλλά ο Στάλιν θα ξεχάσει γρήγορα ότι η ιδέα της αντεπίθεσης δεν ήταν δική του. ΄Οτι δεν ήταν αυτός ο εμπνευστής της. Και όπως συνήθως την οικειοποιήθηκε κι αυτή. Βέβαια  δεν ανήκει μόνο στον Ζούκοφ και τον Βασιλέφσκι. Εργάστηκαν γι΄αυτήν πάρα πολλοί αξιωματικοί επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου, σεμνά και χωρίς  τυμπανοκρουσίες. Ο Στάλιν βέβαια πείστηκε και συμφώνησε με το σχέδιο. Η εκτέλεσή του ήταν αποτέλεσμα συλλογικότητας.΄Ηταν συλλογική αναλαμπή,  που για πρώτη φορά λειτούργησε στη διάρκεια του πολέμου σαν εξαίρεση για να επιβεβαιώσει τον κανόνα.΄Οτι δηλαδή  είχαμε να κάνουμε με ένα καθεστώς καισαρικό, με καίσαρα, ή τσάρο, τον Στάλιν.
Την πιο μεγάλη επιρροή στον Στάλιν σαν στρατιωτικού παράγοντα άσκησαν οι στρατηλάτες Σάποσνικοφ, Ζούκοφ, Βασιλέφσκι και Αντόνοφ. Ο στρατάρχης και καθηγητής Σάποσνικοφ, πρώην τσαρικός συνταγματάρχης με τη μεγάλη πνευματική καλλιέργεια, βοήθησε τον Στάλιν να κατανοήσει τη  σκληρή λογική του ένοπλου αγώνα. Τη σημασία της κλιμάκωσης των δυνάμεων στην άμυνα και στην επίθεση. Το ρόλο και τη θέση των στρατηγικών εφεδρειών στις επιχειρήσεις.
 Ο Ζούκοφ αυτός ο ταλαντούχος στρατηλάτης, ο πιο δοξασμένος του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, επηρέασε τον Στάλιν με την αποφασιστικότητα, την απαιτητικότητα, την αδιαλλαξία του. Αλλά και σαν δυναμικός εκτελεστής των αποφάσεων του Αρχηγείου. ΄Ομως ο Στάλιν όσο ανέβαινε η δημοτικότητα του Ζούκοφ, ιδίως μετά τον πόλεμο, τόσο πιο ψυχρά φερόταν απέναντί του. Αλλά και κατά τη διεξαγωγή του πολέμου ήταν σκληρός και άδικος  με τον στρατηλάτη:                             
  Τον Ιούνιο του 1941 όταν δημιουργήθηκε κρίσιμη κατάσταση στην περιοχή της Βιάζμα, ο Ζούκοφ πρότεινε να εξαπολυθεί αντεπίθεση στην περιοχή του ΄Ελνι. ΄Ωστε να αποτραπεί η διείσδυση των χιτλερικών στρατευμάτων στα νώτα του Δυτικού Μετώπου. Ο Στάλιν χωρίς να ακούσει τον Ζούκοφ μέχρι τέλους τον διέκοψε με τα λόγια: «Ποια αντεπίθεση, τι σαχλαμάρες είναι αυτές που λέτε; Εδώ τα στρατεύματά μας δεν μπορούν ούτε την άμυνά τους καλά-καλά να οργανώσουν. Κι εσείς μου μιλάτε για αντεπίθεση;».
 Ο Ζούκοφ απτόητος του απάντησε: «Εφόσον θεωρείτε ότι εγώ, σαν αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, δεν είμαι καλός παρά μόνο για να λέω σαχλαμάρες, τότε σας παρακαλώ να με απαλλάξετε από τα καθήκοντα του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου. Και να με στείλετε στο μέτωπο, όπου θα είμαι πιο χρήσιμος απ΄ότι εδώ.».
Στη συζήτηση παρενέβη ο παρακοιμώμενος του  Στάλιν Μέχλις λέγοντας στον Ζούκοφ: «Ποιος σας έδωσε το δικαίωμα να μιλάτε έτσι στον σύντροφο Στάλιν;». Μετά απ΄αυτό ο Ζούκοφ τοποθετήθηκε στο αξίωμα του γενικού διοικητή του  Εφεδρικού Μετώπου.
  ΄Οταν τον Οκτώβριο του 1941  η γερμανική ομάδα στρατιών «Κέντρο» κατόρθωσε διασπώντας την σοβιετική άμυνα να περικυκλώσει σημαντικό μέρος των στρατευμάτων του Δυτικού και του Εφεδρικού Μετώπου, ο Στάλιν θυμήθηκε τον Ζούκοφ και τον έστειλε εκεί. Απειλούσε δε  να περάσει από στρατοδικείο τον διοικητή Κόνιεφ τον οποίο θεωρούσε υπεύθυνο για την γερμανική περικύκλωση. Ο Ζούκοφ έδρασε αστραπιαία. Σταθεροποίησε την κατάσταση και έσωσε τον Κόνιεφ  επιλέγοντάς τον ως αναπληρωτή του στη Διοίκηση του Δυτικού Μετώπου. Ο Ζούκοφ ήταν χαρισματική προσωπικότητα. Μόνο η  παρουσία του και το άκουσμα του ονόματός του ανέβαζε το ηθικό των στρατιωτών.
Μετά τον πόλεμο, σε ειδική συνεδρίαση, που είχε συγκαλέσει ο Στάλιν και στην οποία εκτός από μια ομάδα στρατιωτικών διοικητών, μετείχαν επίσης ο Μπέρια, ο Καγκάνοβιτς και άλλοι κρατικοί παράγοντες, στη βάση μιάς σειράς καταγγελιών συλληφθέντων αξιωματικών, απαγγέλθηκε εναντίον του Ζούκοφ η κατηγορία ότι «διεκδικεί για τον εαυτό του τις δάφνες του πρωταγωνιστή της νίκης».
 Φαίνεται πως ο Στάλιν σκόπευε να συλλάβει τον Ζούκοφ. Αλλά δεν τόλμησε και τον μετέθεσε σε ακριτικές στρατιωτικές περιοχές. Πρώτα στην περιοχή της Οδησσού. Και μετά στην περιοχή των Ουραλίων.  Δεν ήταν και τόσο εύκολο να συλλάβει αυτόν  που         ήταν το κύριο δρων πρόσωπο στην άμυνα της Μόσχας. Και στην συντριβή των  χιτλερικών στρατευμάτων στις προσβάσεις προς την πρωτεύουσα. 
΄Ετσι αντιμετώπιζε τα ταλέντα και τους χαρισματικούς ανθρώπους ο Στάλιν. Τους υπονόμευε και τους συκοφαντούσε με όλα τα μέσα ώσπου να τους βγάλει από τη μέση. Μη διστάζοντας να φτάσει και ως τη φυσική τους  εξόντωση! 
 Μετά τον πόλεμο ξέχασε τους πραγματικά ταλαντούχους ανώτατους αξιωματικούς και έτσι στην ατέλειωτη σειρά των κοσμητικών επιθέτων για τον εαυτό του: «μεγάλος αρχηγός»,«σοφός δάσκαλος», «ανυπέρβλητος ηγέτης», «αυθεντία της στρατηγικής»,  προστέθηκε κι εκείνο του «μεγαλοφυούς στρατηλάτη».
 Ποτέ βέβαια ο Στάλιν δεν παραδέχτηκε ότι η νίκη κατά του χιτλερισμού, η αναχαίτιση τελικά του εχθρού, στάθηκε δυνατή  με τίμημα τις τεράστιες εδαφικές, υλικές και κυρίως, ανθρώπινες απώλειες. Το κατόρθωμα αυτό δεν οφειλόταν στην «στρατηγική αυθεντία» του Στάλιν ή στην «σοφή του στρατηγική». Αλλά στον απαράμιλλο ηρωϊσμό ολόκληρου του σοβιετικού  λαού.  Η πάγια αρχή της πολεμικής τέχνης ότι πρέπει να επιτυγχάνεις τους στόχους σου με τις μικρότερες δυνατές απώλειες  δεν χαρακτήριζε τον Στάλιν. Αυτόν τον ενδιέφερε μόνο ο «σκοπός» και καθόλου τα αμέτρητα ανθρώπινα θύματα. Βέβαια τον σκοπό τον καθόριζε κάθε φορά αυτός.
 Και όπως αποδείχθηκε δεν δίσταζε εμπρός στη χρησιμοποίηση όποιουδήποτε, συνήθως βίαιου μέσου, για να επιτύχει τον «σκοπό» του.
 Αυτός είναι πάνω-κάτω ο Στάλιν. Τα στοιχεία  που παρατέθηκαν  είναι υπεραρκετά για να καταρρίψουν μια για πάντα έναν εντελώς τεχνητό και ψεύτικο μύθο. Που φρόντισε με περισσή φροντίδα να οικοδομήσει ο ίδιος ο δικτάτορας για τον εαυτό του. ΄Εναν μύθο που δεν τον είχε και δεν τον εχει ανάγκη ούτε η πρώην Σοβιετική ΄Ενωση και  η νυν  Ρωσία. Ούτε η  ανθρωπότητα.