Βασανιστήρια, «Ομολογίες» και Δολοφονίες
Ο Μπουχάριν τους πρώτους τρείς μήνες μετά τη σύλληψή του «κρατούσε». Τον εκβίαζαν. Τον απειλούσαν. ΄Ομως ο υπο δυσμένεια ακαδημαϊκός προσπαθούσε απεγνωσμένα από τη φυλακή να πείσει τον Στάλιν για την ορθότητα της δήλωσής του σε ολομέλεια της Κ.Ε. ΄Οτι δηλαδή «συνωμότες, εχθροί του λαού υπάρχουν. Αλλά οι κυριώτεροι βρίσκονται μέσα στο Λαϊκό Επιτροπάτο Εσωτερικών»! ΄Οταν λοιπόν ανέφεραν στον Στάλιν ότι ο Μπουχάριν αρνείται να «συνεργαστεί» δεν δίστασε να προτείνει την σκλήρυνση των «ανακριτικών μεθόδων». Ο Μπουχάριν άρχισε να ενδίδει όταν οι απειλές κατά της νεαρής γυναίκας του και του μωρού τους συνδυάστηκαν στενά με σωματικά βασανιστήρια!
Είπε:«Ομολογώ πως είμαι ένοχος προδοσίας. Σε βάρος της σοσιαλιστικής πατρίδας. Ενός από τα βαρύτερα εγκλήματα που μπορεί να υπάρξουν: Οργάνωση κουλάκικων εξεγέρσεων. Προετοιμασία τρομοκρατικών πράξεων. Γενικά ό,τι αποτελεί παράνομη αντισοβιετική δράση». Αλλά δεν λείπει και ο χλευασμός του Μπουχάριν κατά των βασανιστών του. Και κατά του αρχιβασανιστή Στάλιν:
Στις 15 Αυγούστου 1936 ο Ζινόβιεφ και ο Κάμενεφ οδηγήθηκαν πάλι σε δίκη με προσωπική εντολή του Στάλιν. Πριν αρχίσει καν η δίκη και απαγγελθεί το «κατηγορητήριο» εφημερίδες και ραδιόφωνο απαιτούσαν: «Θάνατος στα καθάρματα». «Κανένα έλεος στους εχθρούς». «Οι εχθροί του λαού στο σκουπιδότοπο της ιστορίας». Οι πρώην συνεργάτες του Στάλιν στο πολιτικό γραφείο καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν.
Εκείνος δεν απάντησε στην τελευταία τους αίτηση για απονομή χάριτος. ΄Ελπιζε ότι μαζί με τον Κάμενεφ θα πεθάνει και η δήλωση που είχε κάνει στο 14ο συνέδριο του κόμματος: «΄Εχω πειστεί ότι ο σύντροφος Στάλιν δεν μπορεί να συσπειρώσει το μπολσεβίκικο επιτελείο…»! ΄Ελπιζε επίσης ότι μαζί με τον Ζινόβιεφ θα πεθάνει και η εκτίμησή του για τον Στάλιν που τον είχε χαρακτηρίσει σαν «αιμοβόρο οσετίνο που δεν ξέρει τι σημαίνει συνείδηση…»! Και για να είναι σίγουρος εξόντωσε τις οικογένειες του Κάμενεφ και του Ζινόβιεφ καθώς και εκατοντάδων και χιλιάδων άλλων που ο «αρχηγός» απλώς δεν τους εμπιστευόταν!
Η υπόθεση Μπουχάριν πέρασε από πολλές δραματικές φάσεις. Στόχος ήταν το λεγόμενο «δεξιό-τροτσκιστικό μπλόκ» με «αρχισυμμορίτη τον Τρότσκι και υποχείριά του» τον Μπουχάριν, τον Ρίκοφ κ.α.
Ο Τύπος του δικτάτορα έγραφε στις 15 Μαρτίου 1938: «Αυτοί οι συμμορίτες επιχείρησαν να δολοφονήσουν τον αγαπημένο μας αρχηγό, σύντροφο Στάλιν. Αυτοί πυροβόλησαν το 1918 τον σύντροφο Λένιν. ΄Εκοψαν το νήμα της ζωής του Σερκέι Μιρόνοβιτς Κίροφ (τώρα είναι γνωστό ότι τα νήματα της δολοφονίας του Κίροφ οδηγούν στον Στάλιν). Θανάτωσαν τον Κούιμπισεφ. Τον Μενζίνσκι. Και τον Γκόρκι. Πρόδωσαν την πατρίδα μας. Η ένδοξη σοβιετική υπηρεσία πληροφοριών, καθοδηγούμενη από τον σταλινικό λαϊκό επίτροπο Νικολάι Ιβάνοβιτς Γεζόφ, εξάρθρωσε τη σπείρα αυτών των παλιανθρώπων»!
΄Ετσι χειραγωγούσε τη συνείδηση ενός μεγάλου λαού ο αδίστακτος δικτάτορας.Τον μετέτρεπε σε όχλο. Ικανό μόνο για χειροκροτητή και εξυπνητή του νέου Τζένγκις Χάν. Ο εξόριστος Τρότσκι από το εξωτερικό κατάγγελνε την σταλινική απάτη των δικών:
«Σ΄αυτή την εγκληματική δράση οι λαϊκοί επίτροποι, οι στρατάρχες, οι πρεσβευτές, οι γραμματείς δέχονται εντολές από μια ορισμένη ανώτατη αρχή. ΄Οχι από τον επίσημο αρχηγό τους. Αλλά από έναν εξόριστο. Αρκεί να κάνει ένα νεύμα ο Τρότσκι για να γίνουν οι βετεράνοι της Επανάστασης πράκτορες του Χίτλερ και του Μικάδο.
»Με «οδηγίες» του Τρότσκι, που τις μεταβίβαζε ο καλύτερος ανταποκριτής του ΤΑΣΣ, οι καθοδηγητές της βιομηχανίας, της αγροτικής οικονομίας και των μεταφορών καταστρέφουν τους παραγωγικούς πόρους της χώρας. Με εντολή που έδωσε ο «υπ΄αριθμόν 1 εχθρός του λαού», από τη Νορβηγία ή από το Μεξικό, οι σιδηροδρομικοί ανατινάζουν τις εφοδιοπομπές προς την ΄Απω Ανατολή. Και οι πολύ αξιοσέβαστοι γιατροί δηλητηριάζουν τους πελάτες τους στο Κρεμλίνο. Αυτή την καταπληκτική εικόνα περιγράφει ο Βισίνσκι. ΄Ομως εδώ εμφανίζονται οι δυσκολίες… Εφόσον λοιπόν εμείς οι μισθοφόροι καταλάβαμε όλες τις θέσεις-κλειδιά στο μηχανισμό, πώς γίνεται να βρίσκεται ο Στάλιν στο Κρεμλίνο κι εγώ στην εξορία;»!
Ο Μπουχάριν και ο Ρίκοφ φυσικά δεν βρήκαν το δίκιο τους στο Λαϊκό Επιτροπάτο Εσωτερικών. Στις αρχές του 1938 καταδικάστηκαν σε θάνατο και αργότερα εκτελέστηκαν.
Η Δολοφονία του Κίροφ
Ο παλιός μπολσεβίκος Σεργκέι Μιρόνοβιτς Κίροφ συνεργάτης του Λένιν ήταν πολύ αγαπητός στο κόμμα και κατά περίεργο τρόπο τον συμπαθούσε ο Στάλιν. ΄Οπου εμφανιζόταν ο Κίροφ μαζευόταν κόσμος γύρω του. Στο 17ο συνέδριο του κόμματος, όταν ακούστηκε ότι το λόγο έχει ο Κίροφ οι σύνεδροι όρθιοι, ακόμα και ο υποκριτής Στάλιν, τον χειροκροτούσαν για πολλή ώρα.
Ο Κίροφ στο παρελθόν σε μια συνεδρίαση του Πολιτικού γραφείου είχε αντιταχτεί σε πρόταση του Στάλιν να διαγραφεί από το κόμμα το παλιό του στέλεχος Ριούτιν. Και να θανατωθεί. Γιατί ο Ριούτιν είχε κατηγορηθεί ότι ήταν ένας από τους συντάκτες μακροσκελούς επιστολής προς όλα τα μέλη του Κόμματος. Η επιστολή αυτή στρεφόταν εναντίον του Στάλιν.Τον οποίο αποκαλούσε «δικτάτορα» που κρατάει αντιλενινιστικό «φίμωτρο» στα χέρια. Τότε ήταν η πρώτη φορά που ο Στάλιν πριν τη δίκη αποπειράθηκε να προδικάσει την τύχη ενός ανθρώπου. Ο Κίροφ αντιτάχτηκε στην θανατική καταδίκη λέγοντας:
«Δεν πρέπει να κάνουμε κάτι τέτοιο! Ο Ριούτιν δεν είναι ανέντιμος άνθρωπος. Απλώς έχει παρασυρθεί…΄Ενας διάβολος ξέρει και ποιός δεν έχει βάλει το χεράκι του σ΄αυτή την υπόθεση…Δεν θα μας καταλάβει ο κόσμος…».
Ο Στάλιν άγνωστο για ποιό λόγο έσπευσε να συμφωνήσει. Αλλά όποιος έμπαινε στο στόχαστρό του δεν του έμελλε να ζήσει. Ο Ριούτιν καταδικάστηκε σε δεκαετή κάθειρξη για να εξαφανιστεί οριστικά το 1938. Αλλά ούτε τον Κίροφ που ευθαρσώς διατύπωνε τη γνώμη του χωρίς να λογαριάσει κι αυτόν τον ίδιο ξέχασε ο δικτάτορας. Ο Κίροφ εκλέχτηκε μέλος του Πολιτικού και του Οργανωτικού Γραφείου και γραμματέας της Κ.Ε.του κόμματος ενώ παρέμεινε και γραμματέας της κομματικής οργάνωσης του Λένινγκραντ. Ο Στάλιν είχε σχεδιάσει να μεταθέσει τον Κίροφ από το Λένινγκραντ στη Μόσχα, αλλά δεν προχώρησε σ΄αυτή τη μετάθεση. Κάθε φορά που ο Κίροφ πήγαινε στη Μόσχα συναντιόταν πάντα με τον Στάλιν σαν ένας αγαπητός φίλος για να συζητήσουν τα τρέχοντα ζητήματα.
Την 1 Δεκεμβρίου 1934 σαν κεραυνός εν αιθρία έφτασε η είδηση ότι στο Λένινγκραντ δολοφονήθηκε ο Κίροφ! Την ημέρα εκείνη ο Κίροφ πήγαινε ευδιάθετος στο γραφείο του στο Σμόλνι. Καθώς προχωρούσε στο διάδρομο από την αντίθετη μεριά ερχόταν κάποιος. Ξαφνικά αντήχησαν δύο πυροβολισμοί και ο Κίροφ έπεσε νεκρός ενώ ο δολοφόνος σε κατάσταση υστερίας κρατούσε το ρεβόλβερ στο χέρι. Η είδηση έλεγε:
«Από τα στοιχεία της προανακριτικής έρευνας προέκυψε ότι το όνομα του εγκληματία που δολοφόνησε τον σύντροφο Κίροφ είναι Λεονίντ Βασίλιεβιτς Νικολάγεφ. Γεννήθηκε το 1904 και ήταν υπάλληλος της Εργατοαγροτικής Επιθεώρησης. Η έρευνα συνεχίζεται». Ο Χρουστσόφ στο 20ο συνέδριο αναφερόμενος στη δολοφονία του Κίροφ είπε:
«Επιβάλλεται να δηλώσω πως οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες έγινε η δολοφονία του Κίροφ είναι τόσο αδιανόητες και μυστηριώδεις, ώστε επιτάσσουν την πλέον εξονυχιστική διερεύνηση. Υπάρχουν ενδείξεις που μας κάνουν να υποψιαζόμαστε πως τον δολοφόνο του Κίροφ, τον Νικολάγεφ, τον βοήθησε κάποιος από τους ανθρώπους που ευθυνόταν για την προσωπική ασφάλεια του Κίροφ. Ένα μήνα πριν από τη δολοφονία, ο Νικολάγεφ είχε συλληφθεί για ύποπτη συμπεριφορά. ΄Ομως αφέθηκε ελεύθερος. Και μάλιστα χωρίς να υποβληθεί σε σωματική έρευνα.
»Ιδιαίτερα ύποπτο φαίνεται και το γεγονός ότι ένα μέλος της προσωπικής φρουράς του Κίροφ, που επρόκειτο να ανακριθεί στις 2 Δεκεμβρίου 1934, σκοτώθηκε σε αυτόκινητικό «ατύχημα». Χωρίς να πάθει τίποτα κανένας από τους άλλους συνεπιβάτες του. Μετά τη δολοφονία του Κίροφ, στα ηγετικά στελέχη της Διεύθυνσης Λένινγκραντ του Λαϊκού Επιτροπάτου Εσωτερικών επιβλήθηκαν ασήμαντες ποινές. Κι όμως το 1937 τουφεκίστηκαν. Μπορούμε να υποθέσουμε πως τουφεκίστηκαν με την πρόθεση να εξαφανιστούν τα ίχνη των αληθινών οργανωτών της δολοφονίας του Κίροφ»!
Ο άνθρωπος που ήταν επικεφαλής της προσωπικής φρουράς του Κίροφ, ονόματι Μπορίσοφ είχε προειδοποιήσει τον Κίροφ ότι ενδέχεται να γίνει εναντίον του απόπειρα δολοφονίας! Ο άνθρωπος αυτός που είχε συλλάβει δυο φορές τον Νικολάγεφ επειδή οπλοφορούσε και παρακολουθούσε τον Κίροφ και τον άφησε ελεύθερο ύστερα από κάποια εντολή, με το «ατύχημα» βγήκε οριστικά από τη μέση!
Τώρα είναι παραπάνω από βέβαιο ότι η δολοφονία του Κίροφ δεν έγινε με εντολή του Τρότσκι, του Κάμενεφ ή του Ζινόβιεφ όπως διαβεβαίωνε η σταλινική κλίκα. Τώρα που έχουμε πληθώρα στοιχείων για να κρίνουμε τον Στάλιν όλα τα νήματα αυτής της δολοφονίας οδηγούν σ΄αυτόν! Μια από τις πολλές έμμεσες ενδείξεις γι΄αυτό είναι και η εξαφάνιση δύο-τριών «στρωμάτων» πιθανών μαρτύρων.
Η εκδίκαση της υπόθεσης Νικολάγεφ έγινε εσπευσμένα και μέσα σε είκοσι εφτά ημέρες εκδόθηκε η καταδικαστική απόφαση αφού ειπώθηκε κατηγορηματικά ότι ο Νικολάγεφ υπήρξε δραστήριο μέλος της παράνομης τροτσκιστικής-ζινοβιεφικής τρομοκρατικής οργάνωσης!
Την ημέρα της δολοφονίας του Κίροφ ο Στάλιν προώθησε εσπευσμένα Διάταγμα για δρακόντιες τροποποιήσεις στον ισχύοντα ποινικό-δικονομικό κώδικα, που πρόβλεπαν:
Επίσπευση των υποθέσεων από τα ανακριτικά όργανα. Τα δικαστικά όργανα να μην αναβάλουν την εκτέλεση των θανατικών ποινών. Και τα όργανα του Επιτροπάτου Εσωτερικών όφειλαν να εκτελούν αμέσως τις θανατικές ποινές.
Την ίδια στιγμή, εφόσον η δολοφονία του Κίροφ έγινε στο Λένινγκραντ, μια μεγάλη ομάδα «συνωμοτών» με επικεφαλής τον Ζινόβιεφ και τον Κάμενεφ οδηγήθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Δεν στάθηκε όμως δυνατό να βρεθεί το ελάχιστο αποδεικτικό στοιχείο για ανάμειξη αυτών των ανθρώπων στη δολοφονία του Κίροφ. Αλλά κάτω από την πίεση των ανακριτών και του εισαγγελέα ο Ζινόβιεφ αναγκάστηκε να «ομολογήσει» ότι μέσα «στο γενικότερο πλαίσιο» η παλιά αντικομματική ομάδα φέρει την «πολιτική ευθύνη» για τη δολοφονία του Κίροφ!
Ο Ζινόβιεφ καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια κάθειρξη και σε πέντε ο Κάμενεφ και οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι στις ίδιες περίπου ποινές που είχαν προαποφασιστεί από τον ίδιο τον Στάλιν. Η υπόθεση Κίροφ έχει κι άλλες πτυχές που όλες όμως οδηγούν στο γεγονός οτι το καθεστώς του Στάλιν και ο ίδιος προσωπικά είχαν βάλει το χεράκι τους. Η δολοφονία του Κίροφ ήταν μια καλή πρόφαση για τον Στάλιν για να κρατάει την κοινωνία σε κατάσταση «διαρκούς εμφυλίου πολέμου». Αφού έβγαλε τον Κίροφ από τη μέση, που ήταν «προσωπικός του φίλος» γιατί τον θεωρούσε επικίνδυνο αντίπαλό του, δεν ξέχασε ότι στο 17ο συνέδριο του κόμματος (Φεβρουάριος 1934) το ένα τέταρτο των αντιπροσώπων είχε ψηφίσει εναντίον του δικτάτορα.
Από τους 1.225 ανιπροσώπους στο συνέδριο αυτό με δικαίωμα θετικής και συμβουλευτικής ψήφου, οι 1.108 θα συλληφθούν σύντομα και οι περισσότεροι απ΄αυτούς θα χαθούν στα μπουντρούμια του λαϊκου Επιτροπάτου Εσωτερικών. Και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης! Από τα 139 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της Κ.Ε. του κόμματος που εκλέχτηκαν στο συνέδριο αυτό, τα 98 θα συλληφθούν και θα τουφεκιστούν! Κι όλοι αυτοί είχαν πρωτοστατήσει στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Κι έκαναν ότι μπορούσαν για το σοσιαλισμό στη χώρα τους.
΄Ολοι αυτοί γνώριζαν πάρα πολλά πράγματα για τον Στάλιν και είχαν γνώμη. Αλλά οι άνθρωποι που είχαν γνώμη έπεφταν στη δυσμένεια του δικτάτορα. Ο Στάλιν ήθελε απλούς αφοσιωμένους εκτελεστές, από τη νεώτερη γενιά, που δεν γνώριζαν το «παρελθόν» του. Το οποίο τόσο καλά ήξερε να κρύβει. ΄Οπως έκανε με τη «διαθήκη» του Λένιν.
Ο Στάλιν ήταν δημοφιλής γιατί είχε να κάνει με ένα λαό με χαμηλή πολιτική μόρφωση. Που του έλειπε το απαραίτητο επίπεδο πολιτισμού. Τον «αρχηγισμό» τον οικοδόμησε ο ίδιος. Εφάρμοσε την πολιτική του «καλύτερα να μας ακούνε παρά να μας βλέπουνε». Δεν πήγαινε ποτέ στο λαό. Κατάλαβε ότι το «κλείσιμο», η «μυστικότητα» δίνουν περισσότερες δυνατότητες για τη διάδοση μύθων και θρύλων σχετικά με τον «αρχηγό».
Στάλιν και Ιβάν οΤρομερός
Ο Στάλιν μελέτησε προσεχτικά τα έργα του Β. Βορόφσκι «Η φύση της απολυ-ταρχίας». Του Μ. Αλεξάντροφ «Το Κράτος, η γραφειοκρατία και η απολυταρχία στην ιστορία της Ρωσίας». Του Γ. Καζμίν « Η τύχη του άρχοντα». Και άλλα παρόμοια. ΄Ετσι οικοδόμησε ένα μύθο γύρω από τον εαυτό του.
Ο μύθος τον ήθελε αρχηγό και μεγάλο σύμβολο. Με μεγάλη αυταρέσκεια φρόντιζε για το γύρισμα κινηματογραφικών ταινιών, έκδοση βιβλίων και μελετών για ισχυρές προσωπικότητες, δικτάτορες και «προοδευτικούς» βασιλείς. Τους οποίους θεωρούσε πρότυπά του. Και των οποίων η ισχυρή προσωπικότητα παρέμπεμπε στην δική του προσωπικότητα!
Ο ιδιος ο δικτάτορας συμβούλεψε τον Σ. Αϊζενστάϊν και τον ηθοποιό Ν.Τσερκάσοφ πώς θα πρέπει να είναι η μορφή του Ιβάν του Τρομερού στη γνωστή διεθνώς ομώνυμη ταινία.
Υπάρχουν αποδείξεις ότι ο ίδιος ο Στάλιν διάβαζε αμέτρητα βιβλία και περιοδικά που έγραφαν γι΄αυτόν τον ίδιο! Η ματαιοδοξία του ήταν ακόρεστη. Υποθάλποντας παράλληλα τον θρύλο για την «εξαιρετική σεμνότητά του»! Η προστασία της δημοτικότητάς του πήρε τερατώδεις μορφές. Για τον απλό άνθρωπο οποιαδήποτε, έστω και έμμεση αμαύρωση, ηθελημένη ή αθέλητη του ρόλου του «αρχηγού» εληγε τραγικά.
Ο κοινωνιολόγος Α. Φιόντοροφ διηγείται ότι στο τέλος της δεκαετίας του 1940 σ΄έναν από τους μηχανοτρακτερικούς σταθμούς στην περιοχή Βίτεμπεσκ συνέβη το εξής: Μετά το βάψιμο των γραφείων άρχισαν να ξανακρεμούν τα πορτρέτα στη θέση τους. ΄Ενας νεαρός οδηγός τρακτέρ, που μπήκε απ΄έξω, έριξε κατά λάθος το πορτρέτο του Στάλιν. Το οποίο ήταν ακουμπισμένο στον τοίχο. Και προσπαθώντας να κρατηθεί στα πόδια του, πάτησε τον «αρχηγό» στο πρόσωπο. Στο δωμάτιο ήταν μερικά άτομα. ΄Επεσε βαριά σιωπή. Ο μάστορας έκανε αυστηρή παρατήρηση στον οδηγό τρακτέρ. Τρείς μέρες μετά τα ίχνη του οδηγού εξαφανίστηκαν. Και έδωσε σημεία ζωής μόνο μετά το 20ο συνέδριο το 1956!
Ένα άλλο περιστατικό συνεχίζει ο Φιόντοροφ, αφορά μια δακτυλογράφο σε Σύνταξη περιφερειακής εφημερίδας. Η οποία έκανε λάθος δακτυλογραφώντας την έκφραση σταλινική «ματιά» («βζόρ»). Και έγραψε «βζντόρ» που σημαίνει «ανοησία». Η κοπέ-λα δεν ξανάκανε λάθος. Από τότε εξαφανίστηκε!
Είναι ν΄απορεί κανείς και να ξαφνιάζεται για το πόσο πιστά ο Στάλιν αντέγραψε και εφάρμοσε την πολιτική και τις μεθόδους των τσάρων. Αν μάλιστα στη θέση του θεού που πίστευαν οι τσάροι βάλουμε τον Λένιν, με το όνομα και τις ιδεές του οποίου δημαγωγούσε ο Στάλιν τότε μπορούμε να μιλάμε για ταύτιση. Μάλιστα στα αρνητικά τους ξεπέρασε. Αλλά όχι στα θετικά τους. Κάντε μόνοι σας σύγκριση του βίου του Στάλιν με το βίο του Ιβάν του Τρομερού, που σκιαγραφείται στη συνέχεια. Ο Ιβάν γκρόζνι που η λέξη στα ρώσικα σημαίνει «επικίνδυνος», «απειλητικός» με την έννοια της δύναμης και του μεγαλείου, που έμεινε γνωστός με την προσωνυμία «τρομερός» ήταν πρότυπο του Στάλιν.
Ο Ιβάν παιδί ακόμα μένει ορφανός από γονείς. Είναι διάδοχος και αντί γι΄αυτόν κυβερνούν οι βογιάροι.΄Ο,τι βλέπει και ό,τι ακούει στο παλάτι του διδάσκουν την αγριότητα και το δόλο. Καθώς βογιάροι και άλλοι αυλικοί συγκρούονται στην πάλη για προνόμια και εξουσία.
Κάποια στιγμή στην ηγεσία των βογιάρων μετά από αλλεπάλληλα άλληλομα- χαιρώματα και σφαγές βρίσκεται ο πρίγκηπας Αντρέι Σούισκι. Ο Ιβάν είναι δεκατριών χρόνων. Ξαφνικά παίρνει την πρωτοβουλία και καλεί τους βογιάρους σε συμπόσιο. Εκεί βρίσκει το θάρρος και τους κατακεραυνώνει. Τους κατηγορεί ότι εκμεταλλεύτηκαν την νεαρή ηλικία του.΄Οτι εκτέλεσαν αυθαίρετα θανατικές καταδίκες. ΄Οτι λεηλάτησαν. Ανάμεσά τους λέει υπάρχουν πολλοί ένοχοι. Αλλά αυτός θα αρκεστεί να τιμωρήσει αυτόν που έκανε τα περισσότερα εγκλήματα. Τον πρίγκιπα Αντρέι Σούισκι.
΄Ερχεται η στιγμή να στεφτεί τσάρος ο Ιβάν. Και όχι μεγάλος δούκας, όπως συνηθιζόταν μέχρι τότε. Γιατί για τον Ιβάν, όπως ήταν πληροφορημένος από τα ιερά βιβλία που είναι γραμμένα στη σλαβική γλώσσα, η λέξη «τσάρος» περιβάλλεται με το κύρος της Βίβλου, της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και του Βυζαντίου. Αυτός που φέρει τον τίτλο είναι κληρονόμος της αρχαίας Ρώμης. Και της Βυζαντινής Ρώμης. Είναι η κεφαλή της Τρίτης Ρώμης. Η Μόσχα θα πάρει τη θέση της Κωνσταντινούπολης. ΄Αλλωστε σύμφωνα μ΄ένα γενεαλογικό παραμύθι ο Ιβάν είναι κατευθείαν απόγονος του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αυγούστου!
Η τελετή της στέψης γίνεται στη Μόσχα στις 16 Ιανουαρίου 1547. Ο Ιβάν ενώπιον των υπηκόων του ονομάζεται «άγιος τσάρος, στεφθείς υπό του Θεού αυτοκράτωρ πασών των Ρωσιών». Για να οργανώσουν την μεγαλόπρεπη αυτή τελετή οι αυλικοί έψαξαν τα αρχεία και αντέγραψαν λεπτομερώς την παλιά τελετουργία του Βυζαντίου!
Ο ΄Ελληνας πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη Ιωάσαφ, κατόπιν πολλών διαβημάτων του Ιβάν, μετά από πολλά χρόνια, αφού εισέπραξε ένα τεράστιο ποσό χρημάτων, τον αναγνώρισε τσάρο. ΄Ετσι η Μόσχα γίνεται η πνευματική πρωτεύουσα της ελληνικής Εκκλησίας. Που η ελευθερία της δοκιμάζεται στην Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους.
Σύμφωνα με το έθιμο επειδή ο Ιβάν επιβάλλεται να παντρευτεί συγκεντρώνονται παρθένες στη Μόσχα απ΄όλη τη Ρωσία. Εκείνος αφού πάρα πολλές παρήλασαν μπροστά του επέλεξε την Αναστασία Ρομάνοβνα. Της οποίας οι πρόγονοι είχαν φύγει από την Πρωσία και εγκαταστάθηκαν τη Ρωσία το 14ο αιώνα. Από την ίδια οικογένεια καταγόταν και η δυναστεία των Ρομανόφ που ανήλθε στην εξουσία το 1613 και κυβέρνησε έως το 1917.
Ο Ιβάν ανδρώθηκε μέσα σε συνωμοσίες, συγκρούσεις, σφαγές, εξεγέρσεις και εμπρησμούς.΄Ετσι διαμόρφωσε ένα χαρακτήρα βίαιο. Σαδιστικό. Διεστραμμένο. Και ταυτόχρονα δειλό. Για να δικαιολογηθεί ο Ιβάν μονίμως επικαλείται ότι έχασε πολύ νέος τους γονείς του. Και οι βογιάροι δεν ενδιαφέρθηκαν καθόλου για κείνον. Παρά μόνο για προνόμια και κυριαρχία. ΄Οταν εδραιώνεται στην εξουσία λειτουργούν οι αγχόνες. Καθημερινά αιωρούνται απαγχονισθέντες που εκείνος διέταξε να κρεμαστούν.
΄Εμμονη ιδέα του τσάρου είναι να ενοποιήσει τη χώρα του. Και να εισπράττει από τους άρχοντες φορολογικές, δικαστικές και διοικητικές εισφορές. Ψάχνει ανάμεσα στο λαό να βρει συνεργάτες. Καινούργιοι άνθρωποι από χαμηλά κοινωνικά στρώματα τοποθετούνται σε όλες τις θέσεις-κλειδιά της αυτοκρατορίας. Αποφασίζει να δημιουργηθεί στη Μόσχα ένα τυπογραφείο που θα τυπώνει τα ιερά βιβλία.
Η πρώτη τυπογραφική πρέσα θεωρείται από το λαό μηχάνημα του διαβόλου και την καταστρέφει στη διάρκεια μιας εξέγερσης. Ο Ιβάν παθιασμένος με τη μάθηση υποφέρει με την αγραμματοσύνη που τον περιβάλει. Πείθει τα μέλη της Συνόδου να θεσπίσουν την υποχρεωτική εκπαίδευση των ιερέων. Κάθε πόλη θα έχει σχολείο όπου θα υπηρετούν ιερείς και γραμματείς. Θα διδάσκουν γραφή. Ανάγνωση. Αριθμητική. Ωδική. Και θρησκευτικά.
Παίρνει μέτρα κατά του ιλιγγιώδους πλουτισμού της Εκκλησίας και των μονών. Αναδιοργανώνει τους ευγενείς. Και συντάσσεται κατάλογος με όλους τους εμπόρους των πόλεων και τους εργάτες. Οι οποίοι εντάσσονται σε συντεχνίες. Παραχωρεί γη στους ευγενείς και αναγκάζει τους αγρότες που την κατοικούν να δουλεύουν προς όφελος των ευγενών. ΄Ετσι διαμορφώνεται μια Ρωσία υπόδουλη από κάτω προς τα πάνω. Με επικεφαλής τον τσάρο. Τα χρήματα που χρειάζεται τα παίρνει από τους φόρους.
Παράλληλα ο τσάρος έχει και την προσωπική του κληρονομιά. Η οποία αποτελείται από τριάντα έξι πόλεις με τα γύρω χωριά τους. Οι πόλεις και τα χωριά του παρέχουν όχι μόνο μετρητά. Αλλά και ζώα. Σιτάρι. Ψάρια. Μέλι. Και γουναρικά. ΄Ολα αυτά τα εμπορεύεται με πρόσχημα τη συντήρηση του Στρατού. Κυβερνά απολυταρχικά και εντελώς τυπικά με τη βοήθεια της Δούμας των Βογιάρων. Και με ένα άλλο συμβούλιο, το Ζέμσκι Σομπόρ. Το 1550 με δεύτερη εκστρατεία επικεφαλής ο ίδιος του στρατού του καταλαμβάνει το Καζάν. Πολεμώντας τους Τάταρους που λεηλατούν τη χώρα και παίρνουν αιχμαλώτους από τα ρωσικά χωριά άνδρες και γυναίκες.
Εξήντα χιλιάδες Ρώσοι εισβάλλουν από ένα ρήγμα στην πόλη και σφάζουν αδιακρίτως όποιον κάτοικο βρεθεί μπροστά τους. Αλλά έμεινε απόρθητο το κεντρικό φρούριο. Τελικά το 1552 μετά από πολλές προσπάθειες και έντονη πολιορκία το Καζάν γίνεται ρωσικό. Το Μάρτιο του 1553 ο τσάρος προσβλήθηκε από πνευμονία. Πέφτει βαριά άρρωστος. Ο λαός συγκλονίζεται όταν το μαθαίνει.
Η Εξόντωση των Επιφανών
Μέσα στην απόγνωσή του ο Ιβάν ορκίζεται πως αν ο θεός σώσει τη ζωή του θα κάνει μαζί με τη γυναίκα του και το γιό του ένα μεγάλο και δύσκολο προσκύνημα στο βορρά. Στο μοναστήρι του Αγίου Κυρίλλου. Το ίδιο προσκύνημα είχε κάνει η μητέρα του όταν ήταν έγκυος σ΄αυτόν. Αρχίζει το ταξίδι με συνοδεία πολυάριθμης φρουράς. Σ΄ένα μακρινό μοναστήρι συναντάει ένα γέρο μοναχό. Τον πρώην επίσκοπο ονόματι Βασιάν. Εξόριστο επί είκοσι χρόνια των βογιάρων. Τον ρωτάει ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος να κυβερνήσει τη χώρα. Ο μοναχός σκύβει στ΄αυτί του τσάρου και του λέει:
«Αν θέλεις να γίνεις απόλυτος άρχοντας, μην κρατήσεις κοντά σου κανένα σύμβουλο σοφότερο από σένα. Γιατί εσύ είσαι καλύτερος απ΄όλους αυτούς μαζί. Μόνο έτσι θα επιβληθείς και θα έχεις όλη την εξουσία στα χέρια σου. Αντίθετα, αν περιβάλλεσαι από ανθρώπους πιο σοφούς από σένα, θα είσαι αναγκασμένος να τους υπακούς». Ο Ιβάν δεν θα ξεχάσει ποτέ αυτή τη συμβουλή. Και φαίνεται πως την αντέγραψε και ο Στάλιν γιατί όλους τους ικανότερους απ΄αυτόν τους μακέλεψε, ακόμα και τον δάσκαλό του της φιλοσοφίας, τον Στέν!
Αλλά η «συνταγή» είναι πολύ παλιά. Την έδωσε με επιστολή του ο τύραννος της Μιλήτου Θρασύβουλος προς τον Περίανδρο τύραννο της Κορίνθου:
«Δεν απάντησα στον κήρυκά σου σε ό,τι με ρώτησε. Αλλά τον πήρα και τον πήγα σ΄ένα χωράφι με σιτάρι. Και χτυπώντας με το μπαστούνι μου, έκοβα τους πιο ψηλούς στάχεις. ΄Ηταν δίπλα μου και θα σου πει ό,τι άκουσε και είδε. Το ίδιο να κάνεις και συ αν θέλεις να ισχυροποιήσεις την απολυταρχία σου. Να θανατώνεις τους εξέχοντες εκ των πολιτών. Είναι δεν είναι εχθροί σου. Γιατί σ΄έναν απολυταρχικά κυβερνώντα άνθρωπο ακόμα κι ένας φίλος πρέπει να είναι ύποπτος».
Η αχρήστευση λοιπόν των αντιπάλων πήρε διάφορες μορφές ανά τους αιώνες από τη φυσική εξόντωση με οποιονδήποτε «πρόσφορο» τρόπο έως την «κλωτσιά προς τα πάνω» ή «την αναδόμηση»
Χάρη στις συμβουλές τις γυναίκας του και δυο ακόμα συμβούλων του, του Συλβέστρου και του Αλέξη Αντάσεφ, ο Ιβάν είχε κυβερνήσει επι δέκα τρία χρόνια με σχετική σωφροσύνη. Η λύπη του για το θάνατο της Αναστασίας άφησε τα πιο πρωτόγονα ένστικτα της παιδικής του ηλικίας να ξαναβγούν στην επιφάνεια. Το ρίχνει στο μεθύσι και παρηγοριέται με ερωμένες.
Κάποιοι τολμούν να του ψιθυρίσουν ότι οι δυο του σύμβουλοι δηλητηρίασαν την γυναίκα του. Νιώθωντας τη θύελλα που πλησιάζει ο Αλέξης Αντάσεφ φεύγει ως βοεβόδας για το στρατό της Λιβονίας, που είναι «φόρου υποτελής στη Ρωσία και στον ηγεμόνα της από παλιά». Και ο Σύλβεστρος που ήταν ιερέας από το Νόβγκοροντ αποσύρεται σε μοναστήρι.
Αλλά η απομάκρυνσή τους δεν θα τους σώσει. Στο τέλος το δικαστήριο των βογιάρων θα δικάσει τον Αντάσεφ και θα τον φυλακίσει. Δύο μήνες μετά, κατά μία εκδοχή, πεθαίνει στο κελί του από πυρετό και κατ΄άλλη από δηλητήριο. Ο Σύλβεστρος εξορίζεται σ΄ένα απομακρυσμένο μοναστήρι, στη Λευκή Θάλασσα, όπου θα πεθάνει αφιερωμένος στην προσευχή. Στη συνέχεια ο Ιβάν διατάζει τη σύλληψη και την εκτέλεση του αδελφού του Αντάσεφ. Του Δανιήλ. Και του γιού του. Ο οποίος είναι μόλις δώδεκα ετών. Η ίδια τύχη περιμένει και τους τρείς Σάτιν που η αδελφή τους είχε παντρεφτεί τον Αντάσεφ. Καθώς και το συγγενή του Σίτσκιν, τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Μια Πολωνή φίλη του Αντάσεφ, η Μαρία, δολοφονείται ύστερα από διαταγή του Ιβάν μαζί με τους πέντε γιούς της!
Για κάποια ασήμαντη αιτία ο Ιβάν διαπληκτίζεται με τον βογιάρο πρίγκιπα Ρέπνιν κι εκείνος τον αποκαλεί γελωτοποιό. Λίγες μέρες αργότερα στο νάρθηκα της εκκλησίας όπου πήγε ο Ρέπνιν για να εκτελέσει τα θρησκευτικά του καθήκοντα πέφτει νεκρός. Μαχαιρωμένος από πληρωμένους φονιάδες.
Η καχυποψία του τσάρου θεριεύει. Καταδότες και συκοφάντες του εξάπτουν την περιέργεια. Εξαπολύει παντού τους σπιούνους του. Κανείς δεν τολμά να μιλήσει ελεύθερα και ανοιχτά. Για να μη δυσαρεστούν τον μονάρχη οι δικαστές δεν απαιτούν πια καμιά απόδειξη. Η καταδίκη ή η αθώωση των κατηγορουμένων δεν εξαρτώνται από τα γεγονότα αλλά από τις τρελές παραξενιές του Ιβάν. ΄Ετσι χωρίς σοβαρό λόγο και χωρίς να περάσουν από δίκη, εκτελούνται ο πρίγκιπας Γιούρι Κάσιν και ο αδελφός του. Ο πρίγκηπας Κουρλιάτεφ, φίλος του Αλέξη Αντάσεφ καταδικάζεται σε θάνατο μαζί με την οικογένειά του.
Ο πρίγκηπας Βοροτίνσκι, νικητής των Τατάρων του Καζάν, εξορίζεται μαζί με τη γυναίκα του, το γιό του και την κόρη του. Ο Ιβάν Σερεμέτιεφ φόβος και τρόμος των Τατάρων της Κριμαίας αλυσοδένεται στη φυλακή. Και τον υποβάλουν σε βασανιστήρια παρουσία του Ιβάν. Ο οποίος τον ρωτάει παγερά: «Που είναι οι θυσαυροί σου; Περνιόσουν για πλούσιος!». Τον δε αδελφό του Νικήτα Σερεμέτιεφ, που είναι κι αυτός μεγάλος βοεβόδας και έχει τραυματιστεί σε πολλές μάχες, ο Ιβάν διατάζει να τον στραγγαλίσουν!
Οι φυλακές και τα μοναστήρια ξεχειλίζουν από θύματα. Κι αυτά τα κάνει, όπως λέει ο ίδιος διότι: «Αν αυτό το σκυλί ο Αλέξη Αντάσεφ, που τον έβγαλα από το βούρκο, δεν με ξεχώριζε από την Αναστασία μου, ο Κρόνος δεν θα είχε τόσα θύματα!»
Αντικαθιστά τους βογιάρους με άνδρες λιγότερο ευγενικής καταγωγής. Τον συμβουλεύουν να βρεί άλλη τσαρίνα.Καταλήγει σε μια Καυκασιανή πριγκίπισσα σπάνιας ομορφιάς, κόρη του Τσερκέζου πρίγκηπα Τεμριούκ. Ο Μητροπολίτης της Μόσχας Μακάριος τη βαφτίζει και της δίνει το όνομα Μαρία. Την παντρεύεται στις 21 Αυγούστου 1561. Και την επομένη μετανιώνει. Γιατί η Τσερκέζα αποδεικνύεται εριστική. Αγράμματη. Και πρωτόγονη.
Μετά από λίγο καιρό, αφού αντικαθιστά τους καλύτερους στρατηγούς του που έχει εξορίσει ή σκοτώσει, με Καυκασιανούς και Τατάρους, αργηγός αυτός ενός ετερόκλητου στρατού διακοσίων πενήντα χιλιάδων ανδρών που μοιάζουν με ορδές βαρβάρων ξεχύνεται κατά της Λιθουανίας. Επικεφαλής του στρατού τίθενται ο εξαδελφός του Μιχαήλ Αντρέγεβιτς και ο Αντρέι Κούρμπσκι.
Το 1563 ο αδελφός του Γιούρι αρρωσταίνει και πεθαίνει. Του κάνει μεγαλόπρεπη κηδεία και εγκαθιστά τη νύφη του Ιουλιάνα σ΄ένα μοναστήρι όπου τις παρέχονται όλες οι ανέσεις. Λίγο καιρό αργότερα «ανακαλύπτει» ότι η νύφη του δεν του δείχνει την απαιτούμενη ευγνωμοσύνη και διατάζει να την δολοφονήσουν! Μετά εξορίζει τον πρίγκιπα Βλαντιμίρ Αντρέγεβιτς. Οι λαμπρές υπηρεσίες του πρίγκιπα σαν πολεμικού αρχηγού και πολιτικού συμβούλου δεν αρκούν για να ξεχάσει ο Ιβάν την συνωμοσία του 1553. Τότε που ετοιμοθάνατος άκουγε τους βογιάρους να μαλώνουν πάνω από το κρεβάτι του για τη διαδοχή. Κατηγορεί τον πρίγκιπα για διπροσωπία. Tον εξορίζει στα κτήματά του στη Σταρίτσα. Kαι τον περιβάλει με σπιούνους.
Ο Ιβάν Μανιακός και Διεφθαρμένος
Ο Ιβάν θυμάται την Αναστασία και υποφέρει. Τον τελευταίο καιρό δεν αφήνει από τα χέρια του μια μακριά ξύλινη ράβδο με βαριά αιχμή. Η λαβή της βαριάς αυτής λόγχης είναι σκαλιστή. Τη χαϊδεύει αδιάκοπα με τις άκρες των δακτύλων του και κοιτάζει στα μάτια τον συνομιλητή του. Σε στιγμές παροξυσμού χτυπάει τους ανθρώπους με τη λόγχη. Αρκείται συνήθως να τους τραυματίζει. Kαι να απολαμβάνει το θέαμα του αίματος που κυλάει από την πληγή. Καμιά φορά τους σκοτώνει. Και ύστερα από κάθε φόνο τρέχει να εξομολογηθεί. Κατηγορεί ο ίδιος τον εαυτό του μπροστά στους βογιάρους:«Δολοφόνο».«Καταραμένο».«Παλιόσκυλο».
Αλλά αλίμονο σ΄όποιον ακούει να ταπεινώνεται μπροστά του!
Εκείνη ακριβώς την εποχή τον αποκάλεσαν «γκρόζνι» (τρομερό). Oι ακρότητές του αναγκάζουν πολλούς βογιάρους να ζητήσουν άσυλο στην Πολωνία στην αυλή του βασιλιά Σιγισμούνδου- Αυγούστου.
Ο πιο γνωστός απ΄αυτούς του βογιάρους είναι ο Αντρέι Κούρμπσκι. Ο οποίος, όταν ο στρατός του σαράντα χιλιάδων ανδρών ηττήθηκε από τους Πολωνούς κατέφυγε στην αυλή του βασιλιά της Πολωνίας. Και σε επιστολή του προς τον τσάρο τον αποκαλεί μανιακό. Και διεφθαρμένο. Ο ιπποκόμος του Κούρμπσκι με τον οποίο στέλνει την επιστολή του δέχεται στο πόδι την αιχμή της λόγχης από τον ίδιο τον Ιβάν. Και καθώς τρέχει το αίμα ο ίδιος ο τσάρος στηρίζεται μ΄όλο του το βάρος στη λαβή της λόγχης. Και απολαμβάνει το θέαμα! Η έριδα ανάμεσα στους δύο άντρες, που μοιάζει με τη «μονομαχία Τρότσκι-Στάλιν» θα κρατήσει για πολλά χρόνια, από το 1565 μέχρι το 1579, και θα οξύνεται με επιστολές που απευθύνει ο ένας στον άλλον. Στις κατηγορίες του Κούρμπσκι ο Ιβάν απαντάει:
«Ο μονάρχης μπορεί να επιβάλει τη θέλησή του στους σκλάβους. Που του έδωσε ο Θεός…Αν δεν υπακούετε στον ηγεμόνα, όταν διαπράττει μια αδικία, δεν γίνεστε μόνο ένοχοι προδοσίας. Αλλά καταδικάζετε και την ψυχή σας. Γιατί ο ίδιος ο Θεός σας διατάζει να υπακούετε τυφλά στον άρχοντά σας…΄Ολοι οι Ρώσοι ηγεμόνες είναι αυτεξούσιοι. Και κανείς δεν μπορεί να τους κάνει παρατηρήσεις».
Στο μεταξύ με ενέργειες του Κούρμπσκι η Πολωνία παρακινεί τους Τατάρους να στραφούν κατά του Ιβάν. Ο βογιάρος αυτός ελπίζει σε μία ήττα της Ρωσίας. Η οποία θα παροτρύνει κάποιο βογιάρο να σκοτώσει τον τσάρο. Και έτσι οι φυγάδες θα μπορέσουν να επιστρέψουν με το κεφάλι ψηλά. Και πραγματικά ο χαν της Κριμαίας Ντεβλέτ-Γκερέι εκστρατεύει και πολιορκεί το Ριαζάν. Αλλά αποτυγχάνει να το καταλάβει. ΄Αλλη εκστρατεία της Πολωνίας στ΄ανατολικά με σκοπό να καταληφτεί η πόλη Πόλοτσκ, αποτυγχάνει.
Η διπλή αυτή νίκη που επιτεύχθηκε από τους βοεβόδες αντί να χαροποιήσει τον Ιβάν τον στεναχωρεί. Γιατί έχει την εντύπωση ότι εξακολουθούν να εξυφαίνονται εναντίον του σκοτεινές συνωμοσίες. Το 1564 ξαφνικά γράφει δύο επιστολές-κατηγορητήρια τη μία εναντίον των ευγενών, των ανώτερων αξιωματικών και των στρατηγών, στην οποία απαριθμεί τις προδοσίες και τα εγκλήματά τους. Και την άλλη την απευθύνει στους ξένους και Ρώσους εμπόρους. Και σε όλο το χριστιανικό πληθυσμό της Μόσχας. ΄Οπου εκδηλώνει την πατρική του αγάπη για τους απλούς ανθρώπους της αυτοκρατορίας του.
Στη συνέχεια αποφασίζει να φύγει από τη Μόσχα. Προς άγνωστη κατεύθυνση.΄Ετσι ο λαός της Μόσχας που ακούει τους γραμματείς του Ιβάν να διαβάζουν τις επιστολές ξεσηκώνεται και φωνάζει: «Ο τσάρος μας εγκατέλειψε! Είμαστε χαμένοι!». ΄Εντρομος από την εξέγερση ο Μητροπολίτης Αθανάσιος καλεί σε σύσκεψη τους αρχιερείς. Και τους βογιάρους. Συγκροτείται μια επιτροπή και τρέχει να βρει τον τσάρο. Τον βρίσκουν και πέφτουν στα πόδια του.
Το κόλπο της αιφνίδιας αναχώρησής του πέτυχε. Οι γονυκλισίες των ευγενών και των αρχιερέων ενισχύουν την εξουσία και το κύρος του. Τους θέτει όρους για να ξαναπάρει το σκήπτρο του: Στο εξής ο τσάρος θα είναι απόλυτα ελεύθερος να τιμωρεί τους προδότες με δυσμένεια. Θάνατο. ΄Η κατάσχεση της περιουσίας τους. Χωρίς να υφίσταται την κριτική του κλήρου.
Ετσι με συμφωνία του ίδιου του κλήρου η εξουσία του τσάρου θα εκτείνεται όχι μόνο στη σάρκα των υπηκόων του. Αλλά και στην αιώνια ψυχή τους. Ο τσάρος βασιλεύει στη γη και στον ουρανό. Η Εκκλησία υποκλίνεται μπροστά στη δύναμη του. ΄Ολοι αρχιερείς και βογιάροι τον παρακαλούν γονατιστοί!
Στη Μόσχα το πλήθος γονατίζει στο πέρασμά του. Και ευχαριστεί το θεό που του ξανάδωσε τον ηγεμόνα του. ΄Οταν φτάνει στο παλάτι δηλώνει στη συνέλευση των βογιάρων ότι δεν θέλει να μένει πια μέσα στα τείχη του Κρεμλίνου. Και εγκαθίσταται στην Αλεξαντρόφσκαγια Σλόμποντα. Αφού πριν ζητάει εκατό χιλιάδες ρούβλια για έξοδα εγκατάστασης. Επι πλέον η χώρα θα διαιρεθεί σε δύο μέρη: Την οπρίτσνινα. Που σημαίνει ένα είδος ειδικής στρατιωτικής οργάνωσης. Που θα συντηρείται από τα εισόδηματα κάποιων αποσπασμένων εδαφών. Και θα αποτελεί την ιδιωτική έκταση του τσάρου. Την οποία θα διοικεί αυτός κατά το δοκούν. Και την ζιέμστσινα. Που σημαίνει τη «χώρα». Η οποία θα περιλαμβάνει τα υπόλοιπα εδάφη. Αλλά αυτά καίτοι υποκείμενα στην εξουσία του τσάρου, θα διατηρήσουν την Δούμα των βογιάρων. Και τους παλιούς δημόσιους λειτουργούς τους.
Οι Πραιτωριανοί «Οπρίτσνικ»
Στην οπρίτσνινα, την προσωπική ιδιοκτησία του Ιβάν, θα υπαχθούν με απόφαση του ίδιου κάποιες συνοικίες της Μόσχας. Είκοσι επτά πόλεις. Δεκαοκτώ περιφέρειες. Και οι βασικότερες οδοί επικοινωνίας. Η γιγάντια αυτή επιχείρηση απαλλοτρίωσης θα γίνει υπό τον έλεγχο ενός νέου στρατιωτικού σώματος ανδρών. Τους περίφημους οπρίτσνικ! Τους οποίους θα διαλέξει ο ίδιος ο τσάρος. Για να εκτελούν πιστά τις εντολές του.
Η ισόβια αλλά και υπό όρους επικαρπία, όχι όμως και η κυριότητα των κτημάτων της οπρίτσνινα, θα δοθεί στους οπρίτσνικ.΄Οσο για τους παλιούς κατόχους θα πάρουν για αντάλλαγμα κάποιες φτωχές και μακρινές εκτάσεις. Στη θέση των βογιάρων ο Ιβάν εγκαθιστά μια καινούργια αριστοκρατία. Που είναι όμως έμμισθοι υπηρέτες του. Οι οπρίτσνικ μια νέα κάστα ευνοουμένων θα είναι πιστά αφοσιωμένοι στον τσάρο. Θα τον υπηρετούν. Και θα εξασφαλίσουν το ατιμώρητο. Για όλα τα εγκλήματα που θα διαπράττουν εξ ονόματός του.
Οι άλλοι, αυτοί που έχασαν τα πάντα, εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Και πάνε να εγκατασταθούν στους τόπους διαμονής που τους υποδείχτηκαν. Μερικοί μέσα στο καταχείμωνο πεθαίνουν από το κρύο. Ο Ιβάν αρχικά διάλεξε ανάμεσα στους νέους κατώτερης ευγενικής καταγωγής χίλιους οπρίτσνικ. Που θα αποτελέσουν την προσωπική του φρουρά. Σύντομα γίνονται έξι χιλιάδες. Οι οπρίτσνικ δίνουν όρκο πίστης στον τσάρο να τον υπερασπίζουν και με τη ζωή τους. Απαρνούνται τις οικογένειές τους. Και ορκίζονται να μην τρώνε και πίνουν με τους ανθρώπους της ζιέμστσινα.
΄Οποιος τολμίσει να προσβάλει τους οπρίτσνικ διαπράττει έγκλημα καθοσιώσεως. Και τιμωρείται με την ποινή του θανάτου. Η ζιέμστσινα αποτελεί το πεδίο των επιχειρήσεών τους. Εκεί μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα. Να υποβάλουν σε βασανιστήρια τους άντρες. Να βιάζουν τις γυναίκες. Να βγάζουν τα μάτια των παιδιών. Να λεηλατούν τα σπίτια. Να καίνε τα δάση. Και τις σοδειές. Ο τσάρος τους βλέπει σαν προέκταση του εαυτού του.΄Ετοιμους κάθε στιγμή να επιβάλουν τις θελήσεις του. Στις 4 Φεβρουαρίου 1565 την ημέρα που ιδρύει την οπρίτσινα αρχίζουν οι εκτελέσεις. Μεταξύ των πρώτων θυμάτων είναι ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Σούισκι. ΄Ηρωας της κατάληψης του Καζάν. Και ο γιός του Πέτρος δεκαεπτά ετών.
Την ίδια μέρα καρατομούνται έξι ακόμα βογιάροι. Και ο πρίγκιπας Δημήτριος Τσεβίρεφ παλουκώνεται. Αλλά ο τσάρος δείχνει παράλληλα και επιείκεια. Διατάζει να επιστρέψουν στη Μόσχα οι εξόριστοι βογιάροι Μιχαήλ Βοροτίνσκι. Και ο Γιάκοβλεφ. Κοντινός συγγενής της μακαρίτισσας τσαρίνας Αναστασίας.
Ο Ιβάν με ταραγμένα νεύρα φοβάται ότι κάποιοι θέλουν να τον δολοφονήσουν. Ξαφνικά αποφασίζει να μετατρέψει το παλάτι σε μοναστήρι. Και τους οπρίτσνικ σε μοναχούς. Ο ίδιος χρίζεται ηγούμενος. Λειτουργούν με πρόγραμμα μοναστικού τάγματος. Κάποιες στιγμές του αρέσει να παρακολουθεί τα βασανιστήρια στις φυλακές. Γνωρίζει όλα τα όργανα του μαρτυρίου. Από το σκόλοπα και το κνούτο. Ως τις βελόνες και τις τανάλιες. Και από τα αναμμένα κάρβουνα ως το σκοινί που κομματιάζει το σώμα με την τριβή. ΄Οταν βγαίνει από τις αίθουσες του μαρτυρίου, το πρόσωπό του αστράφτει από ικανοποίηση.
΄Οταν εκκλησιάζεται η διάρκεια της λειτουργίας κρατάει τέσσερες ώρες. Ο Ιβάν ψάλλει. Προσεύχεται. Και κάνει μετάνοιες. Χτυπώντας το μέτωπό του στις πλάκες του δαπέδου. Μερικές φορές οι ψευτοκαλόγεροι οπρίτσνικ φέρνουν στο κοινό για όλους δείπνο γυναίκες. Και διασκεδάζουν γδύνοντάς τες. Μαστιγώνοντάς τες. Και βιάζοντάς τες. Μπροστά στα μάτια του Ιβάν. Η μέθη από την απόλυτη εξουσία του ελέω Θεού τσάρου Ιβάν φτάνει μέχρι το παραλήρημα.
Η φήμη του ταξιδεύει στο εξωτερικό. Καθώς του άρεσαν πάντα οι θεολογικές συζητήσεις προσεγγίζει τον προτεσταντισμό. Παίρνει στην υπηρεσία του Γερμανούς. Γιατί γοητεύεται από την ελευθερία της θρησκευτικής σκέψης τους. Αλλά εκείνους που ξεχωρίζει και θαυμάζει είναι οι ΄Αγγλοι έμποροι. Με τους οποίους το εμπόριο ανθεί. Του μπαίνει η ιδέα να παντρευτεί τη Βασίλισσα Ελισάβετ. Χωρίς επιτυχία.
Στο μεταξύ ο μητροπολίτης Αθανάσιος αποσύρεται σε μοναστήρι. Και στη θέση του ο τσάρος διαλέγει έναν ηγούμενο. Τον Φίλιππο. Ο οποίος αποψιλώνεται από κάθε κοσμική εξουσία. Και η δικαιοδοσία του στον πνευματικό τομέα περιορίζεται υπερβολικά. Στο λόγο του μετά τη χειροτονία του ο Φίλιππος συνιστά στον Ιβάν να ξαναγίνει ο πατέρας των υπηκόων του. Και να φύλαγεται από τους κόλακές του.
Συνωμοσίες και Σφαγές
Μετά από λίγο καιρό ο Ιβάν υποψιάζεται μήπως ο Φίλιππος είναι υποχείριο των βογιάρων. Κάποια στιγμή φτάνουν στα χέρια του επιστολές του βασιλιά της Πολω-νίας. Προς τους βογιάρους της ζιέμστσινα. Με τις οποίες προτρέπει σε εξέγερση εναντίον του τσάρου.
Τα γράμματα αυτά τα παρέδωσαν οι ίδιοι οι αποδέκτες τους στον Ιβάν για να δείξουν την νομιμοφροσύνη τους. Αφου ξεχνάει την υπόθεση για κάμποσο διάστημα ο Ιβάν ξαφνικά μια μέρα μπροστά σε όλη την Αυλή αναγκάζει τον μεγάλο σταυλάρχη Φιόντοροφ, έναν από τους αποδέκτες των μηνυμάτων του βασιλιά της Πολωνίας, να φορέσει το δικό του μανδύα. Του τοποθετεί την κορόνα στο κεφάλι. Τον βάζει να καθίσει στο θρόνο. Και υποκλίνεται μπροστά του. Λέγοντας:
«Χαίρε, μεγάλε τσάρε της Ρωσίας! Σου δίνω εγώ ο ίδιος τις τιμές που φιλοδοξούσες ν΄αποκτήσεις!». Τριγύρω κάποιοι βογιάροι γελάνε. Αλλά ο Ιβάν ξαφνικά υψώνει το μαχαίρι του. Και το καρφώνει μέχρι τη λαβή στο στήθος του Φιόντοροφ. Εκείνος σωριάζεται στο έδαφος.
Οι οπρίτσνικ ορμούν επάνω του για να τον αποτελειώσουν. Σέρνουν το πτώμα του έξω από το παλάτι. Και το ρίχνουν στα σκυλιά. Η γυναίκα του στραγγαλίζεται. Σκοτώνουν δύο ακόμα πρίγκιπες. Και τον βοεβόδα του Νίζνι-Νόβγκοροντ, τον αρπάζουν από την Εκκλησία. Τον οδηγούν στις όχθες του Βόλγα. Τον αποκεφαλίζουν. Και πετάνε το σώμα του στο ποτάμι. Το κεφάλι του το φέρνουν στον Ιβάν.
Έναν άλλο βογιάρο, τον Πέτρο Τσενιάτοφ, τον ψήνουν αργά πάνω σ΄ένα τεράστιο ταψί. Και του χώνουν βελόνες στα νύχια. Ο στρατηγός Ιβάν Πρόνσκι, θανατώνεται δια πνιγμού. Ο θυσαυροφύλακας του κράτους Τιούτιν, η γυναίκα του, οι δυο γιοί του και οι δυο κόρες του κόβονται σε κομμάτια. Το βασανιστήριο διευθύνει ο Καυκασιανός πρίγκηπας. Αδελφός της Τσερκέζας τσαρίνας.
Την ίδια μοίρα έχουν κι άλλες επιφανείς οικογένειες. Στη συνέχεια οι οπρίτσνικ λεηλατούν τα σπίτια και τα χωριά των θυμάτων τους. Ο μητροπολίτης Φίλιππος κατακεραυνώνει τον Ιβάν στις εκκλησίες. Ο τσάρος τον συλλαμβάνει. Και τον απομονώνει στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Στην όχθη του ποταμού Μόσκβα. ΄Οπου μετά από λίγο καιρό στραγγαλίζεται. Από άνθρωπο του μονάρχη. Και στη θέση του κάνει μητροπολίτη τον Κύριλλο. ΄Ανθρωπο αδύναμο και διαλλακτικό.
Την 1η Σεπτεμβρίου 1569 γίνεται γνωστός ο θάνατος της Τσερκέζας τσαρίνας. Της δεύτερης γυναίκας του Ιβάν. Οι υποψίες στρέφονται εναντίον του. Επειδή πλέον αποτελούσε εμπόδιο για τη ζωή του φαίνεται ότι την δηλητηρίασε.
Ξαφνικά ο Ιβάν θυμάται ότι ένας από τους παλιούς συνωμότες, ο εξαδελφός του Βλαντιμίρ Αντρέγεβιτς παραμένει για έξι τώρα χρόνια ανενόχλητος στη θέση του.Τον κατηγορεί ότι πλήρωσε έναν από τους μάγειρες του παλατιού για να δηλητηριάσει τον τσάρο! Ο Αντρέγεβιτς, η γυναίκα του και οι δυο νεαροί γιοί τους αναγκάζονται να πιούν δηλητήριο. Από μια κούπα που τους δίνει ο ίδιος ο τσάρος. Ο οποίος παρακολουθεί τους τελευταίους σπασμούς τους καθώς το πίνουν. Τέλος η μητέρα του Αντρέγεβιτς, η πριγκίπισσα Ευφροσύνη, πνίγεται στο ποτάμι με εντολή του Ιβάν!
Ο παντοδύναμος πλέον τσάρος μετά τις εγκληματικές επιδόσεις του καταντάει θρησκόληπτος. Κάνει διάφορες τελετές και εμφανίζεται ως πιστός υπηρέτης της Εκκλησίας. Αποφασίζει να τιμωρήσει τις πόλεις Νόβγκοροντ και Πσκόβ. Για τις αξιώσεις που προβάλλουν. Την άνοιξη του 1569 μεταφέρονται δια της βίας στη Μόσχα πεντακόσιες οικογένειες από το Πσκόβ. Και εκατόν πενήντα από το Νόβγκοροντ.
Ο Ιβάν με πρόσχημα ένα κατασκευασμένο γράμμα που καταγγέλει συνωμοσία εναντίον του το Δεκέμβριο του 1569 αναχωρεί από τη Μόσχα. Επικεφαλής του στρατού, των οπρίτσνικ και χιλίων πεντακοσίων στρελίτσων (Σώμα γενειοφόρων λογχοφόρων και μουσκετοφόρων που προστατεύουν το Κρεμλίνο).
Τον συνοδεύει ο δεκαπεντάχρονος γιός του Ιβάν. Η εμπροσθοφυλακή του φτάνει στις 2 Ιανουαρίου 1570 στο Νόβγκοροντ. Τα μοναστήρια εκκενώνονται από τους μοναχούς. Οι εκκλησίες κλειδώνονται. Συλλαμβάνονται οι δημόσιοι λειτουργοί και οι απλοί κληρικοί. Και κλείνονται σε περιφραγμένο χώρο. Τους ζητάνε να πληρώσουν ως λύτρα είκοσι ρούβλια το κεφάλι.
Μετά φτάνει και ο Ιβάν και δίνει διαταγή να θανατωθούν όλοι οι κληρικοί. Που δεν πλήρωσαν ο πρόστιμο. Ο Αρχιεπίσκοπος Ποιμένιος τον περιμένει με σταυρούς και εικόνες σε μια μεγάλη γέφυρα. Ο Ιβάν τον αποκαλεί ιερόσυλο. Που επιβουλεύεται τη ζωή του τσάρου. Τελικά οι οπρίτσνικ πιάνουν τον Ποιμένιο. Του βγάζουν τα άμφια. Δένουν χειροπόδαρα τους άλλους ιερείς. Και τους υπηρέτες. Και τους σέρνουν στη φυλακή.
Από την επομένη καθημερινά οδηγούν μπροστά σ΄αυτόν και στο γιό του χίλιους κατοίκους. Δημοτικούς άρχοντες και εμπόρους ή απλούς πολίτες. Για να αποδώσει δικαιοσύνη. Ψυχρά βασανίζουν τους άντρες μπροστά στις γυναίκες τους. Τις μανάδες μπροστά στα παιδιά τους. Χτυπούν με το κνούτο. Σπάνε μέλη. Κόβουν γλώσσες. Χώνουν τανάλιες στα ρουθούνια. Ευνουχίζουν. Καίνε ζωντανά σώματα σε σιγανή φωτιά…
Η μεθοδική αυτή σφαγή διαρκεί πέντε βδομάδες. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων κατά διάφορες εκδοχές υπολογίζεται από δεκαπέντε έως εξήντα χιλιάδες. Ο ποταμός Βόλκοφ πλημυρίζει πτώματα. Τα νερά του μεταφέρουν αίμα και ανθρώπινα μέλη μέχρι τη λίμνη Λαντόγκα. Στη συνέχεια γίνεται με οδηγίες του Ιβάν συστηματική λεηλασία της πόλης και η «τιμωρία» εξαπλώνεται και στη γύρω ύπαιθρο. ΄Οπου αγρότες δολοφονούνται. Σπίτια καίγονται. Ζώα σφάζονται. Αποθήκες και αχυρώνες πυρπολούνται. Για τον Ιβάν φαίνεται ότι το μέγεθος της καταστροφής είναι και μέτρο της «μεγαλοφυϊας» του.
Αυτό ήταν το πρότυπο του Στάλιν! Το μέγεθος της δικής του εγκληματικής δράσης ήταν και γι΄αυτόν μέτρο της δικής του «μεγαλοφυϊας»! Με μια ουσιαστική διαφορά: Ο Ιβάν εκπλήσσει με την μεγαλοψυχία και την επιείκεια που δείχνει κάποιες στιγμές. Ενώ ο Τζουγκασβίλι δεν έχει καμιά σχέση με τέτοιες «εκπλήξεις».
Μετά ο Ιβάν διαπομπεύει στους δρόμους τον αρχιεπίσκοπο Ποιμένιο. Και αναχωρεί για το Πσκόβ. Οι κάτοικοι το μαθαίνουν και τρέχουν στις εκκλησίες.΄Οταν φθάνει ο Ιβάν οι κάτοικοι του λένε: «Κάνε ό,τι θέλεις τις ζωές μας και τα αγαθά μας. Γιατί όλα όσα έχουμε είναι δικά σου.΄Οπως δικοί σου είμαστε κι εμείς». Αυτό τον γεμίζει ικανοποίηση. Στη συνέχεια επισκέπτεται έναν φημισμένο μοναχό τον Νικόλαο. Ο οποίος τον κατακεραυνώνει άφοβα για τα εγκλήματά του. Τελικά ο Ιβάν επηρεασμένος από τον Νικόλαο αποφασίζει να μην το παρακάνει. Και διατάζει το στρατό του να εκκενώσει την πόλη. Επιστρέφοντας στη Μόσχα δικάζει τους υποτιθέμενους συνενόχους των κατοίκων του Νόβγκοροντ και του Πσκόβ.
Αυτοί κάτω από απάνθρωπα βασανιστήρια «ομολογούν» τα πάντα και κατηγορούν τον οποιονδήποτε για προδοσία. ΄Ετσι ενώ έχει καλέσει στο παλάτι τον πιστό του συνεργάτη πρίγκιπα Αθανάσιο Βιαζέμσκι, στέλνει και λεηλατούν το σπίτι του.Και στραγγαλίζουν τους υπηρέτες του. Ο Βιαζέμσκι συλλαμβάνεται το ίδιο βράδυ και ρίχνεται στη φυλακή. ΄Οπου συναντάει άλλους δύο ευνοουμένους του τσάρου. Σύντροφοι κι αυτοί μέχρι χτές στις βιαιότητες και στα όργια του Ιβάν.
Κρεμάλες στην Πλατεία του Κρεμλίνου
Στη μεγάλη πλατεία του Κρεμλίνου στήνονται κρεμάλες. Ετοιμάζουν περίπου τριακόσια άτομα για εκτέλεση. Ο λαός φοβισμένος έχει κλειστεί στα σπίτια του. Εκνευρισμένος ο Ιβάν τρέχει ο ιδιος στους δρόμους. Και τους καλεί στην πλατεία. Τελικά η πλατεία γεμίζει κόσμο. Που φωνάζει ζήτω ο τσάρος. Κάπου εκατό από τους φυλακισμένους του Νόβγκοροντ δεν θα πεθάνουν. Ανάμεσά τους και ο Ποιμένιος. Ο οποίος εξορίζεται σε μακρινό μοναστήρι. Ούτε ο Αθανάσιος Βιαζέμσκι θα εκτελεστεί. Γιατί υπέκυψε στα βασανιστήρια.
΄Οσο για τον ευνοούμενο του τσάρου αρχιβασανιστή Αλέξη Μπασμάνοφ, επίσης δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο των καταδικασμένων σε θάνατο. Ο Ιβάν ανάγκασε τον γιό του Μπασμάνοφ, Φιόντορ, να σκοτώσει τον ίδιο του τον πατέρα μέσα στη φυλακή! ΄Οπως ανάγκασε και τον Νικήτα Προσορόφσκι να σκοτώσει τον αδελφό του. Μετά τους είπε: Εσύ είσαι πατροκτόνος. Και εσύ αδελφοκτόνος. Και έκανε νόημα, υπό τις επευφημίες των οπρίτσνικ, στους δήμιους να τους πάρουν!
Στη συνέχεια διαβάζονται τα ονόματα ενόχων. Οι οποίοι κατηγορούνται οτι ήθελαν να παραδώσουν το Νόβγκοροντ στον βασιλιά της Πολωνίας. Και ότι παρακινούσαν τον σουλτάνο να καταλάβει το Αστραχάν και το Καζάν. ΄Η ότι ενθάρρυναν τον χαν της Κριμαίας να κάνει εφόδους σ΄όλη τη Ρωσία. Πρώτον οι οπρίτσνικ αρπάζουν τον κατηγορούμενο πρίγκιπα Ιβάν Βισκοβάτι. Τον φιμώνουν. Τον κρεμάνε από τα πόδια. Και του ξεσχίζουν τις σάρκες λωρίδα λωρίδα.
Τον θυσαυροφύλακα Φουνίκοφ τον περιλούζουν εναλλάξ με παγωμένο και ζεματιστό νερό. Μέχρι που το δέρμα του ξεκολλάει από πάνω του. Τους υπόλοιπους τους στραγγαλίζουν. Τους απαγχονίζουν. ΄Η τους διαμελίζουν. Χωρίς να κατέβει από το άλογό του ο Ιβάν διαπερνάει με τη λόγχη του ένα γέροντα. Μέσα σε τέσσερες ώρες οι οπρίτσνικ θανατώνουν διακόσιους ανθρώπους. Κάποια στιγμή ο Ιβάν πηγαίνει στο σπίτι της χήρας του Φουνίκοφ. Την ρωτάει που έκρυβε ο άντρας της τον θυσαυρό του. Καθώς εκείνη ορκίζεται ότι δεν έχει ιδέα, την γυμνώνει τελείως. Την βάζει δια της βίας να καθήσει πάνω σ΄ένα τεντωμένο σκοινί. Και την υποβάλλει στο αργό μαρτύριο της τριβής.
Μετά τον καθαρισμό της πλατείας και τον ενταφιασμό των πτωμάτων νέα θύματα οδηγούνται στην πλατεία. Ογδόντα γυναίκες φυλακισμένων πνίγονται στον Μόσκβα. Επι μια βδομάδα τα σκυλιά της Μόσχας τραβολογάνε στους δρόμους λωρίδες σάπιας σάρκας. Τη μαζική σφαγή που έγινε ανοικτά την διαδέχονται εκτελέσεις κεκλεισμένων των θυρών. Ο βοεβόδας Γκολαχβάστοφ μόλις μαθαίνει ότι κινδυνεύει κρύβεται. Οι οπρίτσνικ τον ανακαλύπτουν και ο Ιβάν διατάζει να τον τινάξουν στον αέρα. Βάζοντάς τον μέσα σ΄ένα βαρέλι με μπαρούτι! Αυτά κι άλλα χειρότερα έκανε ο Ιβάν. Που δεν έχουν τελειωμό. Συνεπικουρούμενος από τον γιό του.
Το περίεργο είναι ότι ο τρομοκρατημένος λαός τον αποδέχεται. Και όλοι του εκφράζουν την εμπιστοσύνη τους. Ακόμα και όσοι καταδικάζονται σε θάνατο δεν δείχνουν καν να του κρατούν κακία. Για την άδικη τιμωρία που τους επιβάλλει. ΄Ολοι ανεξαιρέτως αισθάνονται θρησκευτικό σεβασμό για το πρόσωπο του τσάρου. Του κεχρισμένου από τον Κύριο. Σεβασμό ανάμεικτο με τυφλή υποταγή!
Αναφέρεται η περίπτωση ενός βογιάρου που τον παλούκωσαν. Και ο οποίος τις είκοσι τέσσερες ώρες που κράτησε η επιθανάτια αγωνία του, μιλούσε με τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Και επαναλάμβανε, με το βλέμμα υψωμένο στον ουρανό: «Μεγαλοδύναμε Θεέ, προστάτευε τον τσάρο»!
Εξαιτίας των σφαγών και των λεηλασιών, τεράστιες εκτάσεις παραμένουν ακαλλιέργητες. Οι αγρότες δεν ξαναχτίζουν τα ερείπια των σπιτιών τους. Μαζί μ΄αυτά το καλοκαίρι του 1570 έβρεξε τόσο πολύ που ήδη το Φθινόπωρο παρουσιάζεται έλλειψη σιτηρών και ζωοτροφών. Ενσκήπτει λιμός. Οι χωρικοί τρώνε φλοιούς δένδρων. Οι άνθρωποι πεθαίνουν στους δρόμους. Σε ορισμένες περιοχές παρουσιά-ζονται κρούσματα κανιβαλισμού. Το λιμό διαδέχεται η πανούκλα. Οι ύποπτοι ταξιδιώτες συλλαμβάνονται και καίγονται ζωντανοί. Μαζί με τα άλογα και τις από-σκευές τους. Για να αποφευχθεί η διάδοση της επιδημίας.
Στις 24 Μαϊου 1571 οι Τάταροι φτάνουν μέχρι τη Μόσχα. Και βάζουν φωτιά στα ξύλινα σπίτια των προαστίων της πόλης. Πολλοί καταφεύγουν στα τείχη του Κρεμλί-νου. Και τα θύματα είναι πολλά από τον πανικό. Καθώς οι άνθρωποι συμπλέκονται στα σταυροδρόμια και ποδοπατιούνται. Τα πτώματα συσσωρεύονται μπροστά στις κλειστές εισόδους του Κρεμλίνου. ΄Αλλοι για να σωθούν πέφτουν στον Μοσκβά και πνίγονται. Ο αριθμός των θυμάτων λέγεται ότι έφτασε τις πεντακόσιες χιλιάδες. Οι Τάταροι υπό τον χαν Ντεβλέτ-Γκερέι πιάνουν πολλούς αιχμαλώτους. Και επιστρέφουν στην Κριμαία.
Ο Ιβάν ικετεύει τους αγίους επισκόπους να του δώσουν άφεση αμαρτιών. Και τελεί τρίτο γάμο. Κάνει γαμήλιο ταξίδι στο Νόβγκοροντ. Οι Τάταροι απειλούν πάλι τη Μόσχα. Τελικά ο Ντεβλέτ-Γκερέι τρέπεται σε φυγή από τους Ρώσους. Ο Ιβάν διαθέτει τώρα έναν δυνατό στρατό. Και διαλύει την οπρίτσνινα. Που έχει γίνει μισητή στο λαό.
Τα μέλη της ζιέμστσινα παίρνουν πίσω τις περιουσίες τους. Ο Μπορίς Γκοντούνοφ, μακρινός συγγενής της πρώτης γυναίκας του τσάρου αποσπά με τις ικανότητές του την εμπιστοσύνη του Ιβάν. Αυτός έπεισε τον τσάρο να διαλύσει την οπρίτσνινα. Ο Ιβάν ξαναπουλάει στο λαό του το παραμύθι ότι θέλει ν΄αποσυρθεί από τις τιμές και την πολιτική. Και να γίνει μοναχός.
Αλλά στο τέλος ισχυροποιεί περισσότερο την εξουσία του. Συνεχίζει να σκοτώνει. Διατάζει την εκτέλεση του βοεβόδα Μιχαήλ Βοροτίνσκι. Που κατάκτησε το Καζάν. Και έσωσε τη Μόσχα. Και άλλων δυo βογιάρων. Ενώ βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Πολωνούς. Οι δυο λαοί αν και ανήκουν στην ίδια οικογένεια, αντιπροσωπεύουν δυο κόσμους διαφορετικούς. Σ΄όλη τη διάρκεια της ιστορίας τους.
Ο Ιβάν από μια ασήμαντη αφορμή χαστουκίζει μέσα στο παλάτι την έγκυο νύφη του. Γυναίκα του γιού του Ιβάν. Η οποία αποβάλει. Ο Τσάρεβιτς του εκφράζει την αγανά-κτησή του. Υψώνει φωνή στον απόλυτo μονάρχη. Κάποια στιγμή ο Ιβάν πετάγεται από τη θέση του. Αρπάζει ένα σιδερένιο μπαστούνι και χτυπά μ΄αυτό το γιό του όπου βρίσκει. Ο Μπορίς Γκοντούνοφ που είναι παρών προσπαθεί να σταματήσει τον τσάρο. Ο τσάρεβιτς ηδη κείτεται καταγής με μια τρύπα στον κρόταφο. Μετά ο Ιβάν πέφτει πάνω στο σώμα του γιού του και φωνάζει: «Α! ο άμοιρος σκότωσα το γιό μου!».
Ο τσάρεβιτς κάποια στιγμή ξαναβρίσκει τις αισθήσεις του. Φιλάει τα χέρια του Ιβάν και ψιθυρίζει: «Πεθαίνω σαν υπάκουος γιός σου. Ο πιο υποταγμένος υπήκοός σου»! Αφού παλεύει επί τέσσερεις ημέρες ο τσάρεβιτς τελικά πεθαίνει στις 19 Νοεμβρίου 1581. Ο Ιβάν είναι απαρηγόρητος. Σκότωσε το γιό του και διάδοχο του θρόνου. Η ψυχική του κατάσταση φτάνει στην τρέλα.
Στη διάρκεια της πολύχρονης βασιλείας του ο Ιβάν ενοποίησε τη Ρωσία. Παρά την αντίθεση των βογιάρων. Χρησιμοποιώντας απάνθρωπα βασανιστήρια. Οι πόλεμοι στα δυτικά με την Δανία, την Σουηδία και την Πολωνία ήσαν καταστροφικοί. Αλλά στα ανατολικά ο τσάρος κατέκτησε το Καζάν, το Αστραχάν, τη Σιβηρία.
΄Αρρωστος τώρα ανακαλύπτει ότι υπάρχουν όργανα βασανιστηρίων πιο βαριά και αποτελεσματικά απ΄αυτά που χρησιμοποιούσε. Κι αυτά είναι οι τύψεις. Ο φόβος. Οι εφιάλτες. Και τα παραληρήματα στον ύπνο του. Αυτά είναι πιο ισχυρά από τις τανάλιες. Το κνούτο. Την πυρά. Τα σκοινιά. Και τις κρεμάλες.
Προσεύχεται στο θεό και ζητάει συγχώρηση. Ορίζει διάδοχό του το γιό του Φιόντορ. Υπό μια επιτροπή από πέντε βογιάρους. Για επιτήρηση. Και τον συμβουλεύει να βασιλέψει με ευλάβεια. Και να αποφύγει να εμπλέξει τη χώρα σε μάταιους πολέμους με τα χριστιανικά κράτη. Χτύπησε τους βογιάρους και τους ισχυρούς μέχρι παράνοιας. Με όλα τα μέσα. Και όχι τόσο τους ταπεινούς. Ενταφιάστηκε πλάι στο γιό του Ιβάν που σκότωσε πάνω σε μία κρίση παράνοιας στις 18 Μαρτίου 1584.
Βίοι Παράλληλοι
Ιβάν ο Τρομερός λοιπόν και Στάλιν. Βίοι παράλληλοι. Φαίνεται από τα στοιχεία που υπάρχουν ότι ο Τζουγκασβίλι μετά πεντακόσια περίπου χρόνια από τον καιρό του Ιβάν τον ξεπέρασε στις εγκληματικές επιδόσεις. Μόνο στα 1937-1938 διώχθηκαν στη Σοβιετική ΄Ενωση τέσσερα εκατομμύρια πεντακόσιες χιλιάδες με πέντε εκατομμύρια πεντακόσιες χιλιάδες άτομα. Από αυτά γύρω στις οχτακόσιες με ενιακόσιες χιλιάδες άτομα εξοντώθηκαν μετά από καταδικαστικές αποφάσεις! Πολλοί πέθαναν στα στρατόπεδα και στις φυλακές. Ακόμα κι αν δεν ήσαν καταδικασμένοι σε θάνατο.
Το τρομερό είναι ότι μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ο αριθμός των στρατοπέδων συγκέντρωσης και των «σωφρονιστικών αποικιών εργασίας» δεν μειώθηκε. Αλλά αυξήθηκε. Οι παρατρεχάμενοι του Στάλιν τον πληροφορούσαν το 1948:
«Προς τον σύντροφο Στάλιν. Το Υπουργείο Εσωτερικών της ΕΣΣΔ Σας πληροφορεί για την κατάσταση και τη λειτουργία των σωφρονιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης. Και αποικιών εργασίας. Για το έτος 1947. Την 1η του Γενάρη 1948 υπήρχαν 2.199.535 κρατούμενοι σε στρατόπεδα και αποικίες. Δημιουργήθηκαν 27 νέα στρατόπεδα συγκέντρωσης. 7 του Μάρτη 1948. Ο υπουργός εσωτερικών της ΕΣΣΔ Σ. Κρουγκλόφ».
Κατά τα άλλα ο «πατερούλης» μετά και τη συντριβή της χιτλερικής Γερμανίας ισχυριζόταν όσο ποτέ άλλοτε ότι είχε οικοδομήσει το σοσιαλισμό.
Αλλά πάλι ο ίδιος υπουργός Εσωτερικών τον ενημέρωνε στις 23 Γενάρη του 1950: «Την 1η του Γενάρη 1949 υπάρχουν (στα σωφρονιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και αποικιών εργασίας) 2.550.275 κρατούμενοι. Για αντεπαναστατική δράση. Και 366.489 άτομα είναι καταδικασμένα σε πάνω από δέκα χρόνια κράτησης. Δημιουργήθηκαν δυο νέα ειδικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Με αυστηρό καθεστώς . Για κατασκόπους. Δολιοφθορείς. Τρομοκράτες. Τροτσκιστές. Δεξιούς. Μενσεβίκους. Εσέρους. Αναρχικούς. Εθνικιστές. Λευκούς εμιγκρέδες…Ο κατοικήσιμος χώρος για κάθε κρατούμενο είναι κατά μέσον όρο 1,8 μ2»!
Τα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνουν τους κρατούμενους στις φυλακές. Από την άλλη μεριά η σύνθεση των στρατοπέδων συγκέντρωσης (Γκουλάγκ) συνεχώς «ανανεωνόταν». Κάθε μέρα έφερναν νέους κρατούμενους. Πολλοί δεν άντεχαν τις φριχτές συνθήκες ζωής και πέθαιναν. Ασφαλώς ο υπ΄αριθμόν 1 ένοχος αυτών των διωγμών είναι ο Τζουγκασβίλι. Αυτός έδινε οδηγίες στον Γεζόφ και μάλιστα είχε προτείνει στην αλληλογραφία και στις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις αντί της χρήσης των λέξεων «θανατική ποινή» ή «εσχάτη των ποινών» να χρησιμοποιείται η φράση «πρώτη κατηγορία».
Οι διώξεις πολλών ατόμων έγιναν ύστερα από προσωπική υπόδειξη του δικτάτορα. Οι Ρ.΄Ειχε, Γ. Ρουτζουτάκ, Β. Τσουμπάρ, Σ.Κοσιόρ, Π. Πόστισεφ συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν. Με την έγκριση του Στάλιν. Ο «έλεγχος» για πολλά μέλη του μηχανισμού της Κ.Ε. έληγε με τυφεκισμό! Και «ο αιμοβόρος οσετίνος» προσπαθούσε να φυλάγεται. Και έριχνε την ευθύνη σε άλλους γι΄αυτά τα απίστευτα εγκλήματά του.
Ο Χρουστσόφ στο 20ο συνέδριο είπε ότι στα 1937-1938 ο Γεζόφ έστειλε στον Στάλιν τριακόσιους ογδόντα τρείς καταλόγους. Με τα ονόματα πολλών χιλιάδων κομματικών. Κρατικών. Νεολαιίστικων. Στρατιωτικών. Και οικονομικών στελεχών. ΄Ολοι αυτοί οι κατάλογοι εγκρίθηκαν από τον Στάλιν.
Αλλά ο Χρουστσόφ φρόντισε πολλές λίστες που είχαν και την υπογραφή του να εξαφανιστούν. Βέβαια φέρει κι εκείνος και άλλοι ευθύνη. Αλλά αυτό δεν μειώνει κατά τίποτα την προσπάθεια αποσταλινοποίησης που έκανε.
΄Οπως ειπώθηκε στο 20ο συνέδριο: «Οι μαζικές συλλήψεις και εκτοπίσεις πολλών χιλιάδων ανθρώπων. Οι εκτελέσεις χωρίς δίκη και κανονική ανάκριση. Δημιούργησαν μια κατάσταση ανασφάλειας και φόβου. Ακόμα και φρίκης».
Ο Λένιν επιδοκίμαζε ασφαλώς την τρομοκρατία. Αλλά όχι οποιαδήποτε τρομοκρατία. Και μόνο όταν δεν ήταν δυνατόν να γίνει αλλιώς. ΄Ελεγε στις 20 Φερβουαρίου 1920 για την κόκκινη τρομοκρατία κατά της λευκής που είχε επιβάλει μετά την επανάσταση η Αντάντ:
«Την τρομοκρατία μας την επέβαλε η τρομοκρατία της Αντάντ. Τότε που οι πανίσχυρες δυνάμεις ρίχτηκαν επάνω μας. Με τις ορδές τους δίχως να διστάζουν μπροστά σε τίποτα. Δεν θα μπορούσαμε να κρατηθούμε ούτε δυο μέρες. Αν στις απόπειρες αυτές των αξιωματικών και των λευκοφρουρών δεν απαντούσαμε αμείλικτα. Και αυτό σήμαινε τρομοκρατία.
»Αλλά αυτό μας το επέβαλαν οι τρομοκρατικές μέθοδοι της Αντάντ. Και μόλις κερδίσαμε την αποφασιστική νίκη. Πριν ακόμα τελειώσει ο πόλεμος, αμέσως ύστερα από την κατάληψη του Ροστόβ, παραιτηθήκαμε από την εφαρμογή της θανατικής ποινής. Κι έτσι δείξαμε πως απέναντι στο πρόγραμμά μας κρατάμε τη στάση που υποσχεθήκαμε».
Ενώ ο Στάλιν αδίστακτα έφτανε στα έσχατα μέσα. Την 1η Δεκεμβρίου 1934 έλεγε: «Να εκτελεστούν αμέσως οι καταδίκες σε θάνατο ενάντια στους εγκληματίες. Η παραλαβή αιτήσεων για απονομή χάριτος είναι απαράδεκτη». Κατευθείαν λοιπόν στην σταλινική γκιλοτίνα. Ο συλλαμβανόμενος ήταν εκ προοιμίου εγκληματίας! Από τους πρώτους που καρατομήθηκαν ήσαν πολλά μέλη της Κ.Ε. του κόμματος.