Γράφει και αντιγράφει ο Θαν.Τσιώκος-Πλαπούτας
Ποτάμια και λίμνες της Αθήνας
Η οδός Σταδίου είναι ποτάμι!. Μάλιστα στο ύψος του Αρσακείου υπήρχε και μία γέφυρα για να μπορούν οι Αθηναίοι να περνάνε από την μία όχθη στην άλλη. Μία φοβερή καταιγίδα παρέσυρε στα 1852 την γέφυρα, με αποτέλεσμα να κοπεί η Αθήνα στα δύο.
Βεβαίως, όλ΄ αυτά συνέβαιναν πριν το ρέμα κλειστεί με μπάζα για να δημιουργηθεί η σημερινή οδός Σταδίου. Αλλά το νερό συνεχίζει να κυλάει υπόγεια και σήμερα. Σε πολλά μεγάλα κτίρια τα νερά του ποταμού της οδού Σταδίου αντλούνται με ειδικά υδραυλικά συστήματα, προκειμένου να μην πλημμυρίσουν τα υπόγειά τους.
Αλλοι δρόμοι, που παλιότερα, ήταν ποτάμια είναι η Φωκίωνος Νέγρη και η Βουκουρεστίου, η οποία ταυτίζεται με το ρέμα του Λυκαβητού. Το υπέδαφος αυτών των κεντρικών δρόμων της Αθήνας είναι και σημερα πλούσιο σε υπόγεια νερά..
Πλούσια υπόγεια νερά έχουν εντοπιστεί ακόμα σε:
* Οδό Ριζάρη, πίσω από το Πολεμικό Μουσείο.
* Λεωφόρο Συγγρού, από του Στύλους του Ολυμπίου Διός μέχρι το ξενοδοχείο «Ιντερκοντινέταλ».
* Οδούς Ηρώδου Αττικού και Νεοφύτου Βάμβα.
* Σόλωνος και Ηρακλείτου.
* Εθνικό Κήπο, όπου ρέει και η περίφημη πηγή «Μπουμπουνίστρα».
* Λεωφόρο Αλεξάνδρας, όπου τα νερά αναβλύζουν μέσα από τα θεμέλια του κτιρίου του Αρείου Πάγου.
Ομως, εκτός από τα ρέματα, τις πηγές και τα υπόγεια νερά, στο κέντρο της Αθήνας ρέει ένα πραγματικό ποτάμι.
Ο Ηριδανός είναι ένα ποτάμι που επιμένει να διαπερνά υπογείως το κέντρο της Αθήνας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Πηγάζει από τον Λυκαβητό, περνάει κάτω από την πλατεία Συντάγματος (και κάτω από το… υπουργείο Οικονομικών) και ξαναβγαίνει στην επιφάνεια στην οδό Ερμού μέσα στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού.
Στην αρχαία Αθήνα, ο Ηριδανός συναντούσε τον περίβολο των τειχών στην περιοχή της σημερινής πλατείας Συντάγματος. Το ότι πηγάζει από τον Λυκαβηττό το γνωρίζουμε από αναφορά του Στράβωνα. Ο Ησίοδος αναφέρεται σ΄ αυτό το αθηναϊκό ποταμάκι στην «Θεογονία» του, γράφοντας ότι ήταν γυιός του Ωκεανού και της Τυθήος.
Συμφωνα με τον Στράβωνα, οι πηγές του Ηριδανού ποταμού βρίσκονταν κοντά στους νότιους πρόποδες του Λυκαβηττού, απέναντι από τις πύλες του Διοχάρους, όπου βρίσκεται και η Πάνοπος κρήνη. Ο Παυσανίας στα Αττικά του πιστοποιεί την παρουσία του Ηριδανού στην Αθήνα και μάλιστα αναφέρει ότι τα νερά του κατέληγαν στον Ιλισσό ποταμό .
Σήμερα ο Ηριδανός, με εμφανή τα φυσικά χαρακτηριστικά ενός ποταμού (κοίτη, φυσικά και τεχνητά αναχώματα), είναι ορατός μόνο στον αρχαιολογικό χώρο των ανασκαφών του Κεραμεικού. Η κοίτη του ποταμού, πλάτους 2 μ., διασχίζει τον αρχαιολογικό χώρο από τα ανατολικά προς τα δυτικά σε μήκος περίπου 190 μ. Σε όλο το μήκος αυτής της διαδρομής είναι εμφανείς όλες οι διαχρονικές ανθρώπινες επεμβάσεις.
Ο Ηριδανός καλύφθηκε κατά την ρωμαϊκή εποχή, στο τμήμα του που διαπερνούσε την αρχαία πόλη. Σήμερα ένα τμήμα της κοίτης του περνάει από το σταθμό Μονοστηρακίου του «μετρό».Μετά τον Κεραμεικό το ποτάμι, που διατηρεί κι ένα σπάνιο είδος μικρών ψαριών, χάνεται κάτω από την οδό Πειραιώς και χύνεται στον Κηφισό.
Η Αθήνα στην αρχαιότητα (και σήμερα) περιλάμβανε όλους τους οικισμούς της Αττικής. Γι΄ αυτό και το επίσημο όνομά της ήταν (και είναι) στον πληθυντικό: «αι Αθήναι». Δίπλα σε μία άλλη πηγή των Αθηνών, λοιπόν, διασώζεται η αρχαιότερη πέτρινη γέφυρα της Ευρώπης.
Στην Βραυρώνα, που βρίσκεται ανάμεσα στην Αρτέμιδα (Λούτσα) και στις Πρασιές (Πόρτο – Ράφτη), το νερό μιας πλούσιας πηγής συνεχίζει να αναβλύζει και σήμερα δίπλα στο ιερό της Αρτέμιδας. Το νερό περνάει κάτω από ένα πέτρινο γεφύρι, το οποίο μερικοί υποστηρίζουν ότι είναι το αρχαιότερο. Ομως η πρωτιά αυτή πρέπει να ανήκει σε μυκηναϊκά γεφύρια της Αργολίδας, όπως δείχνουν τα διαθέσιμα στοιχεία.
Ενα άλλο αρχαίο γεφύρι διασώζεται στον Σαρανταπόταμο της Ελευσίνας. Το ποτάμι αυτό (ονομάζεται και «της Γιαννούλας») πηγάζει από τις κορυφές της Πάρνηθας και περνώντας κάτω από την μονή Κλειστών της Φυλής, εκβάλει στον κόλπο της Ελευσίνας. Ο Σαρανταπόταμος έχει πολλές καταβόθρες. Ετσι, το νερό του ξαφνικά χάνεται ψηλά στην Πάρνηθα και εμφανίζεται πάλι στο Θριάσιο Πεδίο. Πολλές φορές η ροή του Σαρανταπόταμου είναι τόσο μεγάλη, ώστε προξενεί καταστροφικές πλημμύρες, σχεδόν κάθε χειμώνα.
Γενικά στο Λεκανοπέδιο Αθηνών υπάρχουν 700 ρέματα! Απ΄αυτά μόνο τα 70 φαίνονται. Ολα τ΄ άλλα έχουν σκεπαστεί και την εποχή που έχουν νερό κυλάνε υπόγεια. Σε έντονες βροχοπτώσεις ξαναγίνονται… ποτάμια και προξενούν καταστροφές, όπως ο Ποδονίφτης στη Νέα Ιωνία.
-Ιλισός
Υπόγεια κινείται σήμερα και ο ποταμός Ιλισός, που πηγάζει από τον Υμητό. Η κοίτη του περνάει μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου υπήρχε και μία γέφυρα, μέχρι πριν λίγες δεκαετίες. Η γέφυρα αυτή ανακατασκευάστηκε το 1896, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι θεατές των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. (φωτογραφία δεξιά)
Αξίζει να επισημάνουμε το εξής: Παρά την επικάλυψη του Ιλισού, η οποία άρχισε το 1948 και παρά τις σοβαρές επεμβάσεις στις εκβολές του και σ’ όλον τον φαληρικό όρμο, το Δέλτα του Ιλισού ξανασχηματίστηκε σ΄ έναν πολύτιμο για την Αθήνα υγροβιότοπο, όπου έχουν εντοπιστεί πάνω από 89 είδη πουλιών, όπως σταχτοτσικνιάδες, σκουφοβουτηχτάρες, κορμοράνοι, μπεκατσινοσκαλίδρες και (όσο κι αν φαίνεται απίστευτο) καστανόλαιμες χήνες.
Ο Ιλισός ήταν ονομαστός ποταμός των αρχαίων. Ένας βραχίονάς του περνούσε από την περιοχή του εγκαταλελειμμένου μοναστηριού του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου (στη νότια πλευρά της συνοικίας του Χολαργού).
Κυλούσε μπροστά από το Στάδιο και από το νοτιοανατολικό τείχος της Αθήνας κατευθυνόταν προς τον Κηφισό, ανάμεσα από τους λόφους του Φιλοπάππου και της Σικελίας. Σύμφωνα με μαρτυρία του Στράβωνα, ο Ιλισός ήταν «χειμαρρώδης, το πλέον θέρος δε μειούται τελείως» (το μεγαλύτερο μέρος του καλοκαιριού), ενώ ο Πλάτων τον αποκαλεί «υδάτιον» (ρεματάκι).
Η περιοχή του Ιλισού ήταν ο αγαπημένος τόπος για μελέτη και περισυλλογή των αρχαίων Αθηναίων. Στο «Φαίδρο» του Πλάτωνα υπάρχουν στοιχεία για τη φύση και το τοπίο του Ιλισού. Ο Σωκράτης, αφού περνούσε ξυπόλυτος μέσα από την κοίτη του ποταμού, που είχε λίγα αλλά «χαρίεντα και διαφανή» νερά, γιατί ήταν καλοκαίρι, καθόταν στον ίσκιο ενός μεγάλου πλατανιού με συντροφιά το αδιάκοπο τραγούδι των τζιτζικιών και το θρόισμα των φύλλων από τη δροσερή πνοή του ανέμου. Στο τοπίο του «Φαίδρου» με την «αμφιλαφή και υψηλήν πλάτανον» υπήρχε και μικρή αλλά «χαριεστάτη πηγή μόλα ψυχρού ύδατος» και μεγάλη και σύσκια λυγαριά, που με τα άνθη της ευωδίαζε τον αέρα.
Μεταξύ των άλλων καθαρμών στους οποίους υποβάλλονταν «οι μύσται» των Ελευσινίων Μυστηρίων ήταν και το λουτρό αυτών στον Ιλισό.
Το ποτάμι, εδώ και χρόνια, έχει καλυφθεί. Στην περιοχή όμως της Αγ.Φωτεινής ένα μικρό κομμάτι του παραμένει ανοιχτό, έτσι μπορεί κανείς να απολαύσει τις μυρουδιές από τις Λυγαριές και τις Ροδοδάφνες. Στον παχύ ίσκιο των Πλατανιών, ακόμη και σήμερα, ακούγονται την άνοιξη τ»αηδόνια να κελαηδούν και το καλοκαίρι τα τζιτζίκια αδιάκοπα να τραγουδούν. Υπάρχουν και χαλκογραφίες περιηγητών που δείχνουν Πελαργούς να φωλιάζουν πάνω σε αρχαία ερείπια μέσα στην πόλη της Αθήνας. Η ύπαρξη των Πελαργών στην Αθήνα μας δείχνει ότι την εποχή εκείνη γύρω από την πόλη υπήρχαν βάλτοι, έλη, μικροί υγρότοποι, ρέματα. Έτσι, αυτά τα όμορφα πουλιά έβρισκαν άφθονη τροφή και γι»αυτό έμεναν στην πόλη. Όταν όμως άρχισαν οι αποξηράνσεις και η καταστροφή των γύρω οικοσυστημάτων, έπαψαν κι αυτά να μπορούν να ζουν εδώ. Στον Φαληρικό όρμο υπήρχε το Δέλτα του Κηφισού και του Ιλισού αναφορές γι»αυτό υπάρχουν στον Αριστοτέλη και στον Πλίνιο.
Η περιοχή λεγόταν «Αλίπεδο» και κατά την περίοδο της επανάστασης «βοίδολίβαδο», γιατί εδώ έβοσκαν γελάδια, ανάμεσα στους καλαμιώνες, στα βαλτοτόπια και στα υγρολίβαδα.
Στη συλλογή του Ζωολογικού Μουσείου της Αθήνας υπάρχει υλικό από το 1858 -1920. Εδώ μπορεί να δεί κανείς βαλσαμωμένα πουλιά από το Φαληρικό Δέλτα, όπως υδρόβια (Αγριόχηνες, Πάπιες, Κύκνοι, Πελεκάνοι) και παρυδάτια (Τουρλιά, Τρύγγες, Σκαλίδρες).
Σήμερα στην εκβολή του Ιλισσού, ανάμεσα στο Μοσχάτο και τις Τζιτζιφιές, διατηρείται μικρό υπόλειμμα από τον μεγάλο υγρότοπο που κάλυπτε κάποτε την περιοχή.
Η εκβολή του Ιλισού είναι ένας σημαντικός σταθμός για τα πουλιά κατά τη διάρκεια της αποδημίας τους. Στην περιοχή, κατά καιρούς, έχουν καταμετρηθεί από διάφορους ορνιθολόγους 120 είδη πουλιών, μερικά από τα οποία μάλιστα είναι πολύ σπάνια σήμερα στην Αττική.
Έχουν παρατηρηθεί πολλά Χαραδριόμορφα, Ποταμοσφυρίκτες (Charadrius dubius), Κορμοράνοι, Αλκυόνες (Alcedo atthis), Τσικνιάδες, Χήνες, Στρουθιόμορφα, και Αρπακτικά ακόμη.
Το Δέλτα του Ιλισού πρέπει σήμερα να κηρυχθεί «Φυσικό Πάρκο», γιατί εκτός από το ότι βρίσκουν σ»αυτό καταφύγιο πολλά είδη πουλιών, ο τόπος προσφέρεται και για ορνιθολογικές παρατηρήσεις.
Παλαιότερα, στις αρχές του 20ου αιώνα, στο Φαληρικό Δέλτα, φύτρωναν στις αμμοθίνες,σύμφωνα με τον HaIacsy, πάνω από 250 είδη φυτών, μεταξύ των οποίων και ένα πολύ σπάνιο λουλούδι, ο Θαλάσσιος Κρίνος ή Κρίνος του Φαλήρου (Pancratium maritimum).
Το Pancratium maritimum ανήκει στην οικογένεια των Αμαρυλλίδων είναι ωραίο φυτό με λευκά άνθη, που στο τέλος Αυγούστου ανθίζει και ευωδιάζει. Παραστάσεις του Θαλάσσιου κρίνου αποκαλύφθηκαν από τον Evans στα Ανάκτορα της Κνωσού και από το Μαρινάτο στη Σαντορίνη. Το πανάρχαιο αυτό φυτό δεν φυτρώνει πια στο Φάληρο και κινδυνεύει να εξαφανιστεί απ»όλη την Ελλάδα, καθώς οι βιότοποί του καταστρέφονται.
– Ο Κηφισός
΄Ομως το κατ΄ εξοχήν ποτάμι του Λεκανοπεδίου Αθηνών είναι ο Κηφισός, που οι παλιότεροι Αθηναίοι τον ονομάζουν και σκέτα «Ποτάμι».
Οι πηγές του Κηφισού βρίσκονται στις βορειοδυτικές πλευρές της Πεντέλης κοντά στην Κηφισιά, στην οποία άλλωστε έδωσε και τ΄ όνομά του. Με το ίδιο όνομα (Κηφισός) υπάρχουν τρία ακόμα ποτάμια στην Ελευσίνα, στην Βοιωτία και στην Φωκίδα.
Από το όνομα της πηγής «Κεφαλάρι» του Κηφισού πήρε τ΄ όνομά της και μία περιοχή της Κηφισιάς. Σήμερα τα νερά του Κεφαλαριού έχουν δεσμευτεί και χρησιμοποιούνται για ύδρευση.
Αλλες πηγές του Κηφισού βρίσκονται στο Τατόϊ και στην Βαρυμπόμπη. Το ρέμα της Βαρυμπόμπης, μάλιστα, έχει κι έναν εντυπωσιακό καταρράκτη (φωτογραφία δεξιά). Το ρέμα αυτό ενώνεται με το πανέμορφο ρέμα της Χελιδονούς και μετά τον Χαμόμυλο και τον Κόκκινο Μύλο τα νερά του πέφτουν στην κυρίως κοίτη του Κηφισού. Τα ονόματα αυτά δείχνουν και τα σημεία που παλιότερα λειτουργούσαν νερόμυλοι.
Οι πηγές από την Πεντέλη σχηματίζουν ένα άλλο ποτάμι, που στο Χαλάνδρι ονομάζεται «Ρεματιά» και στη Νέα Ιωνία «Ποδονίφτης». Ενώνεται με την κυρίως κοίτη του Κηφισού στο τέρμα Πατησίων στην περιοχή της Νέας Χαλκηδόνας. Ο Ποδονίφτης είχε προκαλέσει τις τρομερές πλημμύρες του 1995.
Ο Κηφισός έχει όλες τις εποχές νερό. Δυστυχώς οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις που λειτουργούν κατά μήκος της κοίτης του έχουν μετατρέψει την λεκάνη απορροής του σε… χαβούζα.
Ο Κηφισός είναι ο κυριότερος ποταμός της Αττικής (στην αρχαιότητα θεωρούνταν ως τοπική θεότητα). Παλιά, βρισκόταν δυτικά και σε αρκετή απόσταση από την πόλη.
Σήμερα, το τελευταίο αυτό ποτάμι του λεκανοπεδίου διατηρεί ακόμη μέρος από την ομορφιά του. Από την Πεντέλη ως τη Μεταμόρφωση ο Κηφισός είναι ακόμη ποτάμι. Από τη Μεταμόρφωση όμως και κάτω είναι ένας θλιβερός οχετός της μεγαλούπολης. Η κοίτη του (ως τη Μεταμόρφωση), αριστερά και δεξιά, είναι γεμάτη τεράστια με πλατάνια και θάμνους με βατομουριές, κουμαριές, καλαμιές και σχίνα που σχηματίζουν πυκνή ζούγκλα.
Μέσα στα νερά του κολυμπάνε βατράχια και κοντά στη Χελιδονού μικρά ψαράκια (σύμφωνα με τον Στεφανίδη, είναι η Ντάσκα ενδημικό ψαράκι της Ελλάδας, που βρίσκεται και στη Μακαρία Πηγή (Μάτι) του Μαραθώνα).
Εδώ το καλοκαίρι τραγουδάνε ακόμη τ»αηδόνια και τα κοτσύφια, και πολλά Στρουθιόμορφα φτιάχνουν τις φωλιές τους μέσα στη χαμηλή βλάστηση.
Ο Κηφισός, ο Ιλισός και ο Ηριδανός, μαζί με δύο μικρούς παραπόταμους, τον Κυκλοβόρο και το Σκίρωνα,άρδευαν την πεδιάδα των Αθηνών. Το 1894 μια μεγάλη πυρκαγιά κατάκαψε την Αττική και όλα της τα δάση. Το φθινόπωρο έγινε μια μεγάλη νεροποντή και ακολούθησε δεύτερη καταστροφή. Τα πάντα πλημμύρισαν, ο Κηφισός και ο Ιλισός μεταφέροντας προς τη θάλασσα σκουπίδια και αποκαΐδια έφραξαν την έξοδό τους προς τη θάλασσα και πλημμύρισαν το Φάληρο, το Μοσχάτο κα την Καλλιθέα. Οι καταστροφές ήταν μεγάλες και υπήρχαν και ανθρώπινα θύματα. Στην τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, λόγω της επέκτασης της πόλης, έχουν μείνει ελάχιστα (Ποδονίφτης, Κοκκιναράς, Κακόρεμα, Λυκόρεμα, Κρυονέρι, Βαθύ ρέμα, Κρύα Βρύση, Αγία Τριάδα, Πικροδαφνέζα, Πικροφάφνη, Γερουλάνου, Σαρανταπόρου, Χελιδονού, Κατσικόρεμα, Αγίου Γεωργίου, Προφήτη Δανιήλ και λίγα ακόμα).
Τα υπόλοιπα μπαζώθηκαν ή καλύφθηκαν και πάνω τους κατασκευάστηκαν κτίρια, οδικές αρτηρίες και διάφορες άλλες κατασκευές (μέχρι και αεροδρόμιο!) ή έγιναν αγωγοί ομβρίων υδάτων και αποχετευτικοί αγωγοί. Ο σημαντικός περιορισμός του αριθμού των ρεμάτων στο λεκανοπέδιο Αττικής και σε συνδυασμό με την αποψίλωση και την καύση ή εμπρησμό των λίγων δασών που απέμειναν στις παρυφές στα γύρω βουνά, καθιστά τον κίνδυνο των πλημμύρων εφιαλτικό. Παράλληλα τα αντιπλημμυρικά έργα που εκτελούνται δεν καλύπτουν πάντοτε ολόκληρη τη χειμαρρική διαδρομή, αλλά περιορίζονται συνήθως στα τελευταία τμήματα της λεκάνης απορροής. Έτσι, προκαλούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιλύουν.
-Ο Κηφισός μητροπολιτικό πάρκο
Ειδικοί έχουν προχωρήσει στην εκπόνηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη μεταμόρφωση του Κηφισού σ’ ένα επίμηκες μητροπολιτικό πάρκο για όλη την Αττική. Αν γίνουν οι παρεμβάσεις που προτείνονται, θα δημιουργηθεί ένας βιοκλιματικός διάδρομος που θα διασχίζει την Αθήνα, ο οποίος μπορεί να μειώνει τη θερμοκρασία στις γύρω περιοχές το καλοκαίρι, κατά 2 βαθμούς Κελσίου!
Άλλοι επιστήμονες, όπως ο κ. Γιαν. Πολύζος από το ΕΜΠ, είναι ακόμα πιο αισιόδοξοι: κάνουν λόγο για μείωση της θερμοκρασίας έως και 5 βαθμούς Κελσίου.
Η μελέτη αυτή προβλέπει πρόγραμμα φυτεύσεων κατά μήκος του ποταμού, υποδομές διαχείρισης του νερού με ειδικά ψεκαστικά συστήματα, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε επιλεγμένα σημεία κ.ά. Η κατεύθυνση του ποταμού, που είναι βορειοανατολική, βοηθά πολύ τον συγκεκριμένο σκοπό, λόγω των ανέμων. Ένα τέτοιο έργο θα έδινε πραγματική ανάσα δροσιάς στην Αθήνα.
ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΛΙΣΟ
Αντίστοιχες μελέτες προχωρούν, με πρωτοβουλία επιστημονικών ομάδων, και για άλλα «χαμένα» ποτάμια της Αττικής. Ήδη, στο πλαίσιο μελέτης για τη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου στο Γουδί, ο καθηγητής Πολεοδομίας και Αρχιτεκτονικής, αντιπρύτανης του ΕΜΠ κ. Γιάννης Πολύζος έχει προτείνει την ανάδειξη της κοίτης του Ιλισού, με στόχο την ενίσχυση του υγρού στοιχείου. Η ίδια ομάδα μελετά παρεμβάσεις στην υδάτινη διαδρομή από το Γουδί ώς τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο κατά μήκος του ρέματος του Ιλισού, σε αυτή κατά μήκος του ρέματος της Πικροδάφνης που διαρρέει τέσσερις δήμους, καθώς και κατά μήκος του «ανοιχτού» τμήματος του Ιλισού, από την Καλλιθέα έως την παραλία.
Ιλισός, Ηριδανός, Λυκόρεμα, Βουρλοπόταμος, Βοϊδοπνίχτης, Κυκλοβόρος, Διαβολόρεμα κ.λπ. Σχεδόν κάτω από κάθε δρόμο της Αθήνας, κάθε γειτονιά, κρύβονται ποταμοί, χείμαρροι, παραπόταμοι και ρέματα. Η τελευταία εκτίμηση από το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών Μεταλλευτικών Ερευνών) έκανε λόγο για 550 χιλιόμετρα μπαζωμένων ρεμάτων και χειμάρρων στο Λεκανοπέδιο, στο πλαίσιο της ελληνικής «πρωτοβουλίας» να καλύπτονται τα ποτάμια υπέρ της ανάπτυξης οδικών αρτηριών (ανάλογα έργα βλέπεις μόνο σε υπανάπτυκτες χώρες του κόσμου).
Αποτέλεσμα είναι το 80% των νερών της βροχής να καταλήγει σήμερα στη θάλασσα και όχι στο έδαφος και η Αθήνα να χάνει τις ευεργετικές ιδιότητες του υγρού στοιχείου. Όπως λένε οι επιστήμονες, εάν αξιοποιούσαμε τα θαμμένα αυτά ρέματα, εάν τα αναδεικνύαμε, επαναφέροντάς τα στην επιφάνεια, θα είχαμε να κάνουμε με μια διαφορετική Αθήνα. Φανταστείτε γιγάντια κλιματιστικά μηχανήματα τοποθετημένα σε στρατηγικά σημεία της πόλης!
Αλλά η Αθήνα και γενικά η Αττική έχει και… λίμνες!
Η πιο γνωστή λίμνη του Μαραθώνα είναι τεχνητή. Δημιουργήθηκε για να συγκεντρώνει τα νερά της ανατολικής Πάρνηθας. Το φράγμα κατασκευάσθηκε μεταξύ 1924 -1929 από την αμερικάνικη εταιρεία «Ούλεν». Η τεχνητή λίμνη εγκαινιάστηκε το 1929 από τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. (φωτογραφία δεξιά από το τουριστικό περίπτερο)
Η πραγματική λίμνη του Μαραθώνα βρίσκεται στον Σχοινιά. Τα νερά της αποτελούσαν φυσικό φραγμό για τους Πέρσες στην ιστορική μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. Παλαιότερα την λίμνη στον Σχοινιά τροφοδοτούσαν με νερά τα ρέματα που χύνονταν στην τεχνητή λίμνη Μαραθώνα και οι πηγές που βρίσκονται στο Κάτω Σούλι και οι οποίες σήμερα έχουν δεσμευτεί.
Στην δεκαετία του ’60 έγιναν έργα αποξήρανσης για την οργάνωση της διεθνούς συγκέντρωσης προσκόπων («Τζάμπορι»). Στον χώρο του «τζάμπορι» λειτουργεί σήμερα αεροδρόμιο ενώ άλλα τμήματα της λίμνης και του εκτεταμένου βάλτου της έγιναν εξοχικές κατοικίες από τον οικοδομικό συνεταιρισμό δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων.
Ο υγρότοπος του Σχοινιά, με το περίφημο δάσος κουκουναριάς, έχει μεγάλη οικολογική σημασία και πρέπει να προστατεύεται. Στην εποχή της μετανάστευσης των πουλιών φιλοξενεί πολλά σπάνια περαστικά πουλιά, όπως πάπιες, χήνες και κύκνους. Πρόσφατα ασκήθηκε δίωξη εναντίον του συνεταιρισμού, επειδή επέκτεινε τις οικοδομές του στον υγρότοπο του Σχοινιά.
Μία άλλη λίμνη της Αττικής βρίσκεται κοντά στο Αλεποχώρι, στον παραλιακό δρόμο που πηγαίνει προς Σχίνο, Περαχώρα και Λουτράκι. Είναι η «Χορταρόλιμνη», η οποία για την ακρίβεια είναι λιμνοθάλασσα.
Αλλά ας επανέλθουμε στην περιφέρεια πρωτευούσης. Η πιο γνωστή λίμνη της είναι «του Κουμουνδούρου» και βρίσκεται στον Σκαραμαγκά.
Υπάρχουν όμως και δύο άγνωστες λίμνες. Μετά το Τατόϊ και στο οροπέδιο του Κατσιμιδίου ,υπάρχει το δάσος της Αγίας Τριάδας. Εκεί βρίσκονται δύο ανώνυμες λίμνες.
Η πρώτη βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της κορυφής «Μπελέτσι» και σχηματίζεται από τα νερά της πηγής «Ζιπούνι». (φωτογραφία δεξιά)
Η δεύτερη φαίνεται πως σχηματίστηκε από τα αναχώματα ενός δρόμου της «Ιπποκρατείου Πολιτείας», που έκλεισε την κοίτη κάποιου ρέματος. Η λίμνη αυτή, που βρίσκεται πολύ κοντά στο παλιό εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας και στα νοτιοδυτικά της κορυφής «Μπελέτσι», έχει βάθος 5-6 μέτρα και επιφάνεια πάνω από 5.000 τετραγωνικά μέτρα.